Sayt test holatida ishlamoqda!
01 May, 2025   |   3 Zulqa`da, 1446
search icon
Avvalgi sayt
ЎЗ РУ EN AR

Toshkent shahri
Tong
03:51
Quyosh
05:21
Peshin
12:25
Asr
17:16
Shom
19:23
Xufton
20:47
Bismillah
01 May, 2025, 3 Zulqa`da, 1446
Avvalgi sayt
#search
 YouTube

Abdul Bosit Hoshim Muhammad

31.03.2017   10437   4 min.
Abdul Bosit Hoshim Muhammad

Shayx Abdul Bosit Homid Muhammad Mutavalliy 1928 yili 1 Yanvarda Manufiya viloyatining “Shabinul kum” markazi Shibrobos qishlog‘ida tug‘ilgan. U zot Abdul Bosit Hoshim Muhammad nomi bilan tanilgan. Chunki Hoshim U zotni otasi vafot etganidan so‘ng o‘z kafilligiga olib tarbiya qilgan edi.

Shayx Abdul Bositni otasi, U zot tug‘ilishidan oldin vafot etgan. Onasi, U zot tug‘ilganidan so‘ng 6 oy o‘tgach vafot etadi. U zotni ko‘zlari 5 yoshlarida ojiz bo‘lib qoladi. Shayx Abdul Bosit opasi va uning eri bilan birgalikda Iskandariyyaga safar qiladi. U zotni yoshlari 7 ga to‘lganida, pochchasi ularni (Shayx Abdul Bosit va opasi) ikkovlarini tashlab ketadi. Shundan so‘ng Qohiraga safar qiladilar. Ularni Hoshim Muhammad o‘z qaramog‘iga olib, ularni tarbiya qiladi.

Shayx Abdul Bosit Qur’oni Karimni Hoshim Muhammaddan ta’lim olib 8 yoshida to‘liq yod oladi.

Hoshim Muhammad Shayx Abdul Bositni Qur’oni Karimni Rasululloh sollallohu alayhi va sallamgacha bo‘lgan sanad bilan Shayx Ahmad Abdul G‘aniy Abdur Rahimdan o‘tkazib olishi uchun Usyut shahriga yuboradi. Shayx Ahmad Abdul G‘aniy Abdur Rahim 7 qiroatdan ijoza beradigan qorilarning biri edi. Shayx Abdul Bosit U zotdan turli matnlarni o‘tkazib olib, ijoza oladilar.

Shayx Abdul Bosit 11 yoshida 4.5 oyda “Matnush Shotibiyya” ni yod oladi. So‘ng Shayx Ahmad Abdul G‘aniydan 5 yil mobaynida matnni o‘tkazib oladi. Shu asnoda Shayx Abdul Bosit U zotdan “Muvatto” va “Bulug‘ul amniyya fi sharhi ithafil bariyya” kitoblaridan ham dars oladi. Shayx Abdul Bosit 7 qiroatdan ijozani olganidan so‘ng, Shayx Ahmad Abdul G‘aniy U zotni o‘zlarining ustozi bo‘lmish Mahmud Muhammad Xabbutning huzurlariga yuboradilar. Shayx Abdul Bosit Bu zotdan “Durrah” va “Shotibiyyah” yo‘nalishlaridan ijoza oladi. So‘ng Shayx Ahmad Abdul G‘aniyning oldiga qaytib keladi. Shayx Abdul Bosit kelganidan so‘ng Shayx Ahmad Abdul G‘aniy ulug‘ shayxlarni mehmondorchilikka chaqiradi. Shayx Abdul Bosit ularni huzurdariga kiradi. Ularni har biri 15 tadan savol berib, Shayx Abdul Bositni imtihon qiladilar. Imtihondan yaxshi o‘tganidan so‘ng Ular Shayx Abdul Bositga 10 qiroat bo‘yicha ijoza beradilar. Shundan so‘ng Shayx Ahmad Abdul G‘aniy o‘zlari ham ijoza beradilar. Mana shu vaqtda Shayx Abdul Bositni yoshlari 17 da edi.

Shayx Abdul Bosit keyinchalik Qohiraga safar qiladi.  U yerda 2 yil qoladi. So‘ng “Masjidul Qonoiy” ning imomi Shayx Mustafo Hasan Sa’idning huzuriga boradi. U kishidan hech qanday haq olmasdan, Qur’oni Karimdan ta’lim berishga kelishib olishadi va u kishiga Shayx Abdul Bosit 19 yoshida “Toyyiba” matnidan ta’lim berishni boshlaydi. Shu bilan u yerda 8 yil qolib ketadi. Shayx Abdul Bosit “Ankabut” surasini tilovat qilib berganidan so‘ng Shayx Mustafo Hasan vafot etadi. Shayx Mustafo Hasan vafotidan oldin “Toyyiba” yo‘nalishi bo‘yicha Shayx Abdul Bositdan ijoza olgan edi.

Keyinchalik Shayx Abdul Bosit Qohiradagi “Qiroatlar instituti” ga hujjat topshiradi. Buni eshitgan Azharning shayxi Abdur Rahmon Toj Shayx Abdul Bositni fiqh, tafsir, tavhid, nahv, sarf va balog‘at fanlaridan imtihon qiladi. So‘ng Shayx Abdul Bositni buyuk iqtidor sohibi va ilmiy saviyasi juda ham yuqori ekanini bilgach, Shayx Abdul Bositga Azhar universitetiga tafsir yo‘nalishi bo‘yicha Magistr va Doktorlik uchun hujjat topshirishni taklif qiladi. Shundan so‘ng 1962 yili Shayx Abdul Bosit Doktorlikni qo‘lga kiritadi. Va Azhar universitetining usuluddin fakultetida dars bera boshlaydi. Uzoq vaqt dars beradi.

Ustozlari:

  1. Shayx Ahmad Abdul G‘aniy
  2. Shayx Mahmud Muhammad Xabbut
  3. Shayx Mustafo Hasan Sa’id va boshqalar.

Shogirdlari:

  1. Ahmad Homid Abdul Haafiz oli Tu’ayma
  2. Mahdiy Muhammad Haroziy
  3. Xolid Hasan Abul Jud
  4. Ahmad Tolabah
  5. Abdulloh ibn Solih
  6. Abdulloh ibn Nojiy va boshqalar.

Toshkent islom instituti 4-kurs talabasi

Abdus Somad Abdul Bosit

Qur'oni karim
Boshqa maqolalar

Imom Moturidiy haqida 15 fakt

30.04.2025   3926   3 min.
Imom Moturidiy haqida 15 fakt

1. Olimning to‘liq ismi sharifi Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Abu Mansur Moturidiy Samarqandiy Ansoriy.


2. Kamoliddin Bayoziyning tahqiqiga ko‘ra bu zotning nasabi ulug‘ sahobiy Abu Ayyub Ansoriyga borib taqaladi.


3. Abu Mansur Moturidiyning qaysi yilda tug‘ilgani aniq ma’lum emas. Ammo ustozi Muhammad ibn Muqotil Roziy hijriy 248 (milodiy 862) yilda vafot etgani aytilgan. Shunga ko‘ra, Abu Mansur Moturidiy hijriy 240 (milodiy 854) yildan oldin tug‘ilgani taxmin qilinadi.


4. Imom Moturidiy ko‘plab ustozlardan ta’lim olgan. Quyidagilar ularning eng mashhurlari:

  1. Imom Abu Bakr Ahmad ibn Is'hoq Juzjoniy;
  2. Imom Abu Nasr Ahmad ibn Abbos Iyoziy;
  3. Nusayr ibn Yahyo Balxiy;
  4. Muhammad ibn Muqotil Roziy va boshqalar.


5. Ushbu olimlar Imom Moturidiyni Imom Abu Hanifa rahimahullohgacha bo‘lgan sanadini bog‘lovchi ustozlar hisoblanadi.


6. Imom Moturidiyning shogirdlari uning ilimy merosini davom ettirib, bu ta’limotni rivojlantirganlar. Masalan:

  • Abulqosim Is'hoq ibn Muhammad Hakim Samarqandiy.
  • Imom Abulhasan Ali ibn Sa’iyd Rustug‘faniy.
  • Abu Lays Nasr ibn Muhammad Samarqandiy.
  • Imom Abu Muhammad Abdulkarim Pazdaviy.


7. Abu Mansur Moturidiy tafsir, usulul fiqh va aqoid kabi shar’iy ilmlarning turli yo‘nalishlari bo‘yicha asarlar ta’lif etgan.


8. Tafsir yo‘nalishi bo‘yicha “Ta’vilotu ahli sunna” nomli tafsir yozgan.


9. Usulul fiqh yo‘nalishida “Ma’xozush sharoi’” (Shar’iy hukmlar manbasi) va “Jadal” (Ilmiy bahslar) nomli ikkita kitob yozgan.


10. Ulamolar Abu Mansur Moturidiy aqoid ilmi bo‘yicha yozgan asarlarini o‘rganib chiqib, ularni uch turga ajratganlar:

  1. Maqolot (maqolalar);
  2. Raddiyalar;
  3. Alloh taologa iymon keltirish asoslari.


11. Abdulhay Laknaviy “al-Favoidul-bahiya” asarida Imom Abu Mansur Moturidiyni mutakallimlar imomi va musulmonlarning to‘g‘ri aqidasini asoslab bergan buyuk alloma sifatida tavsiflaydi. Uning ta’kidlashicha, Imom Moturidiy benazir asarlar yaratib, botil aqida vakillarining buzg‘unchi g‘oyalariga raddiyalar bergan.


12. Ulamolar aytadilarki, Hujjatul Islom (Islom dini hujjati) deyilganda faqat Imom G‘azoliy tushunilganidek, Imomul hudo (to‘g‘ri yo‘lga boshlovchi) deyilganda ham faqat Imom Moturidiy tushuniladi.


13. Butun hayotini ilm ma’rifat o‘rganish va uni yoyish bilan o‘tkazgan Abu Mansur Moturidiy rahmatullohi alayh hijriy 333 (milodiy 945) yilda taxminan to‘qson besh yoshida Samarqandda vafot etgan va Chokardiza qabristoniga dafn etilgan.


14. 2020 yil O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi huzurida “Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi” tashkil etilgan.


15. Shuningdek, 2025 yil mart oyida Davlatimiz rahbari tomonidan buyuk olimga yuksak hurmat ifodasi o‘laroq “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaror qabul qilindi.