Sayt test holatida ishlamoqda!
23 Dekabr, 2024   |   22 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:46
Peshin
12:27
Asr
15:17
Shom
17:01
Xufton
18:21
Bismillah
23 Dekabr, 2024, 22 Jumadul soni, 1446

Rost va yolg‘on

10.03.2017   6431   6 min.
Rost va yolg‘on

 عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بنِ مَسعودٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : " عَلَيْكُمْ بِالصِّدْقِ فَإِنَّ الصِّدْقَ يَهْدِي إِلَى الْبِرِّ وَإِنَّ الْبِرَّ يَهْدِي إِلَى الْجَنَّةِ وَمَا يَزَالُ الرَّجُلُ يَصْدُقُ وَيَتَحَرَّى الصِّدْقَ حَتَّى يُكْتَبَ عِنْدَ اللَّهِ صِدِّيقًا وَإِيَّاكُمْ وَالْكَذِبَ فَإِنَّ الْكَذِبَ يَهْدِي إِلَى الْفُجُورِ وَإِنَّ الْفُجُورَ يَهْدِي إِلَى النَّارِ وَمَا يَزَالُ الرَّجُلُ يَكْذِبُ وَيَتَحَرَّى الْكَذِبَ حَتَّى يُكْتَبَ عِنْدَ اللَّهِ كَذَّابًا "

Abdulloh ibn Masu’d roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytganlar: “O‘zingizga rosrgo‘ylikni lozim tuting. Albatta rostgo‘ylik yaxshilikka olib boradi. Albatta yaxshilik jannatga olib boradi. Kishi rostgo‘ylikda va to‘g‘ri so‘zlashga harakat qilishda bardavom bo‘ladi. Hatto Allohning huzurida siddiq deb yozib qo‘yiladi…”. )Buxoriy va Muslim rivoyati).

Xalqimiz azal-azaldan turli xil milliy va umuminsoniy fazilatlari bilan dunyo hamjamiyati orasida alohida ajralib turuvchi xalq hisoblanadi. Bag‘rikenglik, mehmondo‘stlik, hushmuomalalik, kattalarga hurmat – bularning barchasi xalqimizning oliy fazilatlaridandir. Shu jumladan rostgo‘ylik ham. Muqaddas dinimiz ham insonlarni rostgo‘y bo‘lishga chaqiruvchi va rostgo‘ylikni targ‘ib qiluvchi din hisoblanadi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning hali nubuvvat kelmasidan oldin ham xalq ichida “al-Amiyn” ya’ni “ishonchli” deya nom chiqarganliklari esa bu gapimizga yorqin dalil bo‘la oladi. Rostgo‘ylik borasida Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamdan ko‘plab hadislar rivoyat qilingan.

Yuqoridagi hadisi sharifda Nabiiy sollallohu alayhi vasallam barchani rost gapirishga va rostgo‘y bo‘lishga chaqirganlar. Shu bilan birga rostgo‘ylarning Alloh taolo huzuridagi maqomini bayon qilib berganlar. Rostgo‘ylikda bardavom bo‘lgan inson rostgo‘yligi uchun jannatga kiritilishini va unga Alloh taolo huzurida “Siddiq” deb nom berilishini eshitgan har bir musulmon, shubhasiz rostgo‘y bo‘lishga intiladi. Hamma rostgo‘ylikka intilsa, insonlar orasidagi tushunmovchiliklarga ham barham beriladi. Natijada, jamiyat hayoti ham ijobiy tomonga o‘zgaradi. To‘g‘riso‘zlikning Alloh huzuridagi maqomining boisi ham ayni mana shuning uchun bo‘lsa ajab emas.

Ulamolarimiz: “Rostgo‘ylik bu – qalbingdagi haqiqatni tilingda zohir qilishingdir”, - deyishgan.

Demak, zohiran qilgan ishlarimizning barchasi qalbimizda bo‘lmoqligi kerak. Hech bir harakatimizni rostgo‘ylikdan yiroq holda, xo‘jako‘rsinga qilmasligimiz lozim bo‘ladi.

Rostgo‘ylik – Alloh taologa ixlos bilan ibodat qilishda, insonlar bilan muomala qilishda, va’dada, oldi-sotdi masalalarida, nikoh va boshqa masalalarda  kishining zohiri  xuddi qalbi kabi bo‘lmoqligidir. Kishi insonlar bilan muomalada bir xil bo‘lishi, va’dasiga vafo qilishi, oldi-berdi masalalarida va boshqalarida tili va harakatlarini qalbi ila mutanosib qilishi lozim bo‘ladi.

Hadisi sharifning davomida:

“…O‘zingizni yolg‘onchilikdan saqlang. Chunki yolg‘on buzuqlikka yetaklaydi. Buzuqlik olovga olib boradi. Kishi yolg‘on so‘zlashda va yolg‘on so‘zlashga harakat qilishda bardavom bo‘ladi. Hatto Allohning huzurida kazzob deb yozib qo‘yiladi”,- dedilar. )Buxoriy va Muslim rivoyati).

Bu haqida Qur’oni karimda Alloh taolo marhamat qiladi:

“Ey iymon keltirganlar! Rostgo‘ylar bilan birga bo‘linglar”. (Tavba,119)

Ulamolarimiz: “Yolg‘on bu – qalbi tasdiq qilmagan narsani aytishdir. Omonatga xiyonat hamda boshqalar tomonidan aytilgan rost so‘zni bila turib tasdiqlamaslik ham yolg‘ondir” ,-deganlar.

Yolg‘on gapirish dinimiz harom qilgan amallardandir. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam insonlarni qay darajada rostgo‘ylikka targ‘ib qilsalar, yolg‘onchilikdan shu darajada qaytarganlar.

Sahl ibn Sa’d roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda:

Rosululloh sollallohu alayhi vasallam: “Kim menga ikki labi va ikki oyog‘i orasidagiga kafolat berolsa, men u uchun jannatni kafolat beraman”, dedilar. (Buxoriy rivoyati).

Bu hadisi sharifdan ham malum bo‘lmoqdaki Rasululloh sollallohu alayhi vasallam “Kim menga ikki labi orasidagiga kafolat berolsa, men u uchun jannatni kafolat beraman”, demoqdalar. Agar jannatga kirishimiz uchun tilimiz ahamiyatli bo‘lmaganida edi, U zot uni zikr qilmagan bo‘lar edilar. U zot zikr qildilarmi! Demak uning ahamiyati bor. Shuning uchun ham mo‘min-musulmon tiliga juda ham etiborli bo‘lmog‘i lozim va lobuddir.

Bir kishi gapida bitta yolg‘on ishlatsa, o‘sha gapi rostligini  isbotlash uchun yana bir yolg‘on ishlatadi. Natijada bir yolg‘on ketidan o‘nlab yolg‘onlar kelib chiqadi. Yolg‘on gapiruvchi esa har doim siri fosh bo‘lib qolishidan qo‘rqib yashaydi. Agar bir kishi yolg‘onchi bo‘lsa, jamiyatda  chigalliklar  sodir bo‘la boshlaydi. Mabodo o‘nlab kishilar yolg‘onchi bo‘lsa-chi?

U holda jamiyatda o‘zaro ishonch yo‘qoladi. Hech kim bir-biriga ishonmay qo‘yadi.

Hozirgi globallashuv davrida eng asosiy muammoga aylangan narsalardan biri ham aynan yolg‘on axborotdir. Internetda o‘nlab yoki yuzlab emas, balki minglab, millionlab kiberqalloblar va ekstremistik oqimlar aynan yolg‘on ishlatib, insonlarni aldashadi. Har xil qiyofalarga kirib olib, o‘sha qiyofa orqali ishini qilaveradi. Ayni davrda bu kiberqalloblar muqaddas Islom dinimizning pok nomini bulg‘amoqdalar. Go‘yoki Islomga da’vat qilmoqdalar-u, aslida o‘zlarining biror ishi Islomga to‘g‘ri kelmaydi. Ular faqat dinimizning pok nomidan foydalanadilar, xolos. Ana shunday g‘alamis kimsalarning qilgan buzg‘unchiliklari sababli muqaddas dinimiz nomiga har xil noma’qul gaplar aytilmoqda. Ta’na toshlari yog‘dirilmoqda.

O‘ylab qaralsa, bularning barchasi yolg‘on ortidan kelib chiqmoqda. Hadisi sharifda yolg‘onning qattiq qoralanishining sababi mana shu joyda ham oydinlashadi.

Demak, biz dinimiz sofligini saqlashni va jamiyatimiz gullab yashnashini istasak, yolg‘onga yo‘l bermasligimiz kerak bo‘larkan. Hamma to‘g‘riso‘zlikka intilgan jamiyat esa o‘sish va rivojlanishda davom etaveradi.

Ibn Hajar Asqaloniyning “Qirq hadis” asari asosida

Toshkent Islom Instituti 4-kurs talabasi

Tojiddinov Abdussomad Abdulbosit o‘g‘li tayyorladi

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Menda ko‘rganlaringni boshqalarga aytmagin!

23.12.2024   368   1 min.
Menda ko‘rganlaringni boshqalarga aytmagin!

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Bir kuni imom Abu Hanifa rahimahulloh xufton namozini masjidning muazzini ortidan o‘qidi. Muazzin namozda “Zilzala” surasini tilovat qildi. Namoz tugagach, odamlar masjiddan chiqib ketishdi va faqat imom Abu Hanifa va muazzin qolishdi.

Muazzin aytadi: “Men Abu Hanifaga qarasam, u o‘yga cho‘mgan holda o‘tirgan, chuqur-chuqur nafas olar edi. Men uning xayolini buzmaslik uchun turib chiqib ketdim. Masjiddan chiqaturib fonusni qoldirdim, uning ichida juda ozgina moy qolgan edi”.

Ertasiga tong paytida masjidga qaytsam, u hali ham o‘sha joyida o‘tirgan ekan. Pichirlab bunday der edi: Ey, zarracha yaxshilik uchun yaxshilik beradigan Zot! Ey, zarracha yomonlik uchun yomonlik beradigan Zot! No‘mon qulingni do‘zaxdan asra va O‘z rahmatingga olgin!.

Muazzin aytadi: Men kirsam fonus hali ham yonib turgan ekan.

Abu Hanifa meni ko‘rdida: Fonusni olmoqchimisan? deb so‘radi. Bilsam, u hali ham xufton vaqti deb o‘ylagan ekan. Shunda men: Ey hazrat, tong otdi! dedim. Shunda Abu Hanifa: Menda ko‘rganlaringni boshqalarga aytmagin! dedi.

Homidjon domla ISHMATBЕKOV

Maqolalar