Sayt test holatida ishlamoqda!
12 Iyun, 2025   |   16 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
12 Iyun, 2025, 16 Zulhijja, 1446

Jiyda foydalari haqida

26.01.2017   38789   5 min.
Jiyda foydalari  haqida

JIYDA (Elaeagnus L.) — jiydadoshlar oilasiga mansub daraxt yoki buta. Janubiy Yevropa, Markaziy va Sharqiy Osiyo, Shimoliy Amerikada o‘sadigan 40 ga yaqin turi bor.O‘rta Osiyo, xususan O‘zbekistonda jiydaning  qarg‘ajiyda. (Ye. angysti-fola; yovvoyi holda o‘sadi), sharq jiydasi (Ye. orientalis), tikanakli jiyda (Ye. pungens), kumushsimon jiyda (Ye. argentea), non jiyda(Ye. cdulls) turlari o‘sadi. Sh a r q jiydasining bargi oddiy, ensiz, kumush-rang. Daraxti 8—10 m, shoxlari siyrak, tikanli yoki tikansiz. Guli ikki jinsli, sariq, serasal, xushbo‘y, efir moyli. Mevasi sarg‘ish, mag‘izsiz danakli, eti 31,2—88,7%, unsimon, xushxo‘r. Tarkibida 46—65% qand, 10% oqsil, 1,3% kislota, 200 mg% S vitamini mavjud. Jiydaning mevasi yangiligida yoki quritib iste’mol etiladi. Tabobatda oshqozon-ichak kasalliklarini davolashda ishlatiladi. Yog‘ochidan turli xil buyumlar yasaladi, parfyumeriya sanoatida, gulidan efir moy olinadi.

Jiyda qurg‘oqchilikka chidamli, yer osti suvlari yuza va sho‘r tuproqlarda ham o‘saveradi. Danagidan, ildiz bachkisidan va qalamchasidan ko‘payadi. Ko‘chati o‘tkazilgach, 3—5- yili hosilga kiradi. May—iyun oyida gullaydi, mevasi sentyabr—oktyabrda pishadi. Bir tupi 50 kg gacha hosil beradi. Jiyda60—80 yil yashaydi. Non jiyda mevali daraxt sifatida ekiladi, o‘rta bo‘yli daraxt. Sernam yerlarda yaxshi o‘sadi. Serhosil. Mevasi yirik, mazali, qizg‘ish-qo‘ng‘ir rangli. O‘zbekiston o‘rmonchilik ilmiy-tadqiqot institutida uning 20 ga yaqin navi ta’riflangan (Qizil J., Ra’no, Urganch, Xurmoy, Toshkent deserti, Cho‘li qandak, Kizil qandak va boshqalar). Hozirgi davrga kelib sanoat ahamiyatini yo‘qotdi. O‘zbekiston, Tojikiston va k o‘ p g i n a mamlakatlarda ayrimtomorqa bog‘larida  ekiladi. Ko‘proq yo‘l yoqalari, kanal bo‘ylari, dala-ihota o‘rmon mintaqalari, tashlandiq yerlarga ekiladi. Tuproqni azot bilan boyitadi. Oziqaviy quvvati: 34 kKal ni tashkil etadi.
Jiyda mevasini uzoq muddat saqlash mumkin. Pishib yetilganida terib olingach, bir necha oydan so‘ng ham o‘zining foydali xususiyatlarini yo‘qotmaydi.

Foydali xususiyatlari

Jiyda tarkibida juda ko‘p foydali moddalar mavjud. Masalan, uning mevasida kaliy moddasi mavjud, bu inson organizmida yurak-qon tomirlari tizimi faoliyatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi, o‘z navbatida insult, infarkt va boshqa muammoli xastaliklari kelib chiqishining oldini oladi. Xushbo‘y moddalar mavjudligi uning biriktiruvchi ta’sirchanligiga asos bo‘ladi.

Jiyda mevasi insonni tinchlantiruvchi ta’sirga ega va uyqu dorilar bilan qo‘shib iste’mol qilinsa, ularning faolligini oshiradi. Bundan tashqari asab tizimi faoliyatini me’yorga keltiradi, va g‘azablanish, asabiylashuvning oldini oladi. Jiyda tinchlantirish faolligi bilan birgalikda salomatlikni mustahkamlaydi.

Pazandalikda ishlatilishi

Uning yangi uzilgan mevasini turli pishiriq-desertlarga qo‘shish mumkin. Bundan tashqari undan murabbo va jemlar tayyorlash mumkin.

Jiyda mevasining foydalari va u bilan davolash

Jiyda mevasi xalq tabobatida keng ishlatiladi. Darmon dorilar tarkibida uning mevasi bilan bir qatorda guli, barglari va novda po‘stloqlari ham ishlatiladi. Masalan, mevasining damlamasidan ovqat hazm qilish muammolarini hal etishda, shuningdek, og‘iz bo‘shlig‘i kasalliklaridan forig‘ bo‘lish maqsadida g‘arg‘ara qilib og‘izni chayish yo‘li bilan foydalanish mumkin. Barglari revmatizm, podagra va radikulitni davolash jarayonida yaxshi yordam beradi. Barglarini yana jarohat va yaralarga bog‘lab, shamollashni olish va jarohat bitishini tezlashtirishda foydalaniladi. 

Bundan tashqari jiyda mevasidan bavosirni davolashda foydalaniladi. Novdasi po‘stlog‘idan tayyorlangan damlama qon ketishini to‘xtatishda yaxshi shifobaxsh vositadir. Mevasining sharbati bezgak va qon bosimini davolash jarayonida iste’mol qilinadi.

Mevasining qaynatmasi nafas yo‘llari, bezgak va shamollash kasalliklarini davolashdayordam beradi. Bundan tashqari, bu qaynatmadan yo‘g‘on ichak, oshqozon va ichak yo‘llarini davolashda yaxshi yordam beradi, shuningdek u ichketarda ham yordam beradi.

Uning gullari va barglaridan ham shifobaxsh damlama tayyorlash mumkin. Bu damlama qon bosimida va yuqori haroratni tushiruvchi tabiiy vositadir. Shuningdek, u yurak faoliyatiga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi, kolitdan forig‘ bo‘lishda ijobiy natija beradi.

Jiydaning zarari va nojo‘ya ta’siri

Homilador va emizikli ayollar uni iste’mol qilishdan o‘zlarini tiyishlari tavsiya etiladi.

 

Jaloliddin Nuriddinov tayyorladi 

25 yanvar 2017 yil

 

Tabobat
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Oliyma’hadning 48-bitiruvchilari xatmona tadbiri o‘tkazildi (Foto+)

12.06.2025   505   1 min.
Oliyma’hadning 48-bitiruvchilari xatmona tadbiri o‘tkazildi (Foto+)

#Xatmona_2025 #Bitiruvchilar
 

Shu yil 11 iyun kuni Imom Buxoriy nomidagi Toshkent islom institutida 2021-2025 o‘quv yilida ta’lim olgan talabalarining “Xatmona – 2025” bitiruv tadbiri bo‘lib o‘tdi.


Davlat madhiyasi yangragach, bitiruvchi kurs talabasi Saidburxon qori Fazliddinovning Qur’on tilovati va xayrli duolari bilan tadbir boshlandi.


Dastlab O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisining birinchi o‘rinbosari Homidjon domla Ishmatbekov so‘zga chiqib bitiruvchilarni tabrikladi. So‘ng Diniy idora raisi o‘rinbosari Muhammadolim domla Muhammadsiddiqov muftiy, Shayx Nuriddin Xoliqnazar hazratlarining bitiruvchilarga yo‘llagan tabriklarini o‘qib eshittirdi.


Shundan so‘ng Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisining birinchi o‘rinbosari Davronbek Maxsudov, O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi rektori Muzaffar Komilov bitiruvchilarni tabriklab so‘zga chiqdi.


Shuningdek, Toshkent islom instituti rektori Uyg‘un domla G‘afurovning bitiruvchilarga tabrik so‘zlari ham yetkazildi.


Ma’lumot o‘rnida, Toshkent islom institutini 2024-2025 o‘quv yilida 78 nafar talaba tamomlamoqda. Shundan 8 nafari ayol-qizlar sanaladi. 

Oliymahad.uz

Oliyma’hadning 48-bitiruvchilari xatmona tadbiri o‘tkazildi (Foto+) Oliyma’hadning 48-bitiruvchilari xatmona tadbiri o‘tkazildi (Foto+) Oliyma’hadning 48-bitiruvchilari xatmona tadbiri o‘tkazildi (Foto+) Oliyma’hadning 48-bitiruvchilari xatmona tadbiri o‘tkazildi (Foto+) Oliyma’hadning 48-bitiruvchilari xatmona tadbiri o‘tkazildi (Foto+) Oliyma’hadning 48-bitiruvchilari xatmona tadbiri o‘tkazildi (Foto+) Oliyma’hadning 48-bitiruvchilari xatmona tadbiri o‘tkazildi (Foto+) Oliyma’hadning 48-bitiruvchilari xatmona tadbiri o‘tkazildi (Foto+) Oliyma’hadning 48-bitiruvchilari xatmona tadbiri o‘tkazildi (Foto+)
O'zbekiston yangiliklari