Siyrat
Bismillahir rohmanir rohiym
Bizlarni musulmon qilgan yagona Zot Alloh taologa O‘zining mahluqotlari adadicha hamd bo‘lsin.
Musulmonlikni bizlarga Ulug‘ Alloh taolodan yetkazgan Uning Rasuli Muhammad Mustafoga salovot va salomlar bo‘lsin.
Ammo ba’d. Men, qachon Alloh taoloning kalomi – Qur’oni Karimdagi “Fil” surasini eshitsam yoki o‘qisam, boshqa suralardagidan farq qiluvchi, boshqacha bir huzur-halovatni sezaman va hursand bo‘lib ketaman. Qalbim yorishadi.
Nima uchun aynan “Fil” surasida bu hol yuz beradi? Nega hursand bo‘lib qalbim nurlanadi ?
Buning sababini Payg‘ambarimiz alayhisssalomning siyratlarini ixlos bilan o‘rgangan kishigina tushunishi mumkin….
Siyrat nima o‘zi ?
Shaxsan Men, “siyrat” deganda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning tug‘ulishlaridan to vafotlarigacha bo‘lgan hayotlari aks etgan tarixini tushunaman. Aslida ham shunday. Lekin Muhammad alayhissalomning siyratlari shunchaki tarix emas.
Siyrat shunday bir tarixki, u insoniyat yaratilishini mohiyati bo‘lgan – Islom dinining tarixidir.
Siyrat shunday bir tarixki, u butun borliqni yaratgan, jumladan bizni ham yaratgan Zot, har qanday nuqsondan pok bo‘lgan Oliy Zot – Alloh taologa yaqin qiluvchi tarix.
Siyrat shunday bir tarixki, u Buyuk Alloh taoloning bandalari ichidan tanlab olgan eng sevimli va eng oxirgi Nabiysi – Muhammad Mustafo sollallohu alayhi vasallamni bizlarga tanitadigan tarixdir.
Siyrat shunday bir tarixki, u Yaratuvchi Alloh taoloning mahluqotlari ichidagi eng yaxshisi, anbiyo va rasullar sayyidi, bashariyat farzandlarining eng afzali, eng hulqi go‘zali, olamlarga rahmat Payg‘ambar – Muhammad alayhissalomning tarixlari.
Siyrat shunday bir tarixki, u bizlar uchun nur bo‘lgan – Qur’oni Karimni Rahmli Zot Alloh taolodan Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga nozil bo‘lish tarixidir.
Siyrat shunday bir tarixki, u asrlarning eng yaxshisi bo‘lgan – zamoni saodat haqida so‘zlovchi tarix.
U shunday bir tarixki, agar to‘g‘ri niyyat va ixlos bilan o‘rganadigan bo‘lsak, oxir-oqibat bizlarni eng oliy maqsadimiz – jannatdagi ne’matlar ichra ko‘milib turganimizda, yagona bo‘lgan Zot – Alloh taoloning jamolini ko‘rishga musharraf qiluvchi tarixdir.
Siyratni nima uchun o‘rganamiz ?
Biz o‘zimizni musulmon deb bilamiz. Alloh taoloni yagona iloh ekanligi va Muhammad sollallohu alayhi vasallam Alloh taoloning rasuli ekanligiga iymon keltiramiz. Albatta bu mo‘min-musulmonlikning sharti hisoblanadi va bu hammaga ma’lum. Lekin biz Payg‘ambirimiz alayhissalomning quyidagi hadislaridan habarimiz bormi ?:
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi:
«Nabiy sollallohu alayhi vasallam:
«Sizlardan biringiz toki men unga farzandidan, otasidan va barcha insonlardan sevimliroq bo‘lmagunimcha hargiz mo‘min bo‘la olmaydi», dedilar».
Muslim rivoyati.
Ushbu hadisdan ma’lum bo‘layaptiki, mo‘min bo‘lishlikning sharti – Payg‘ambarimiz alayhissalom bizlar uchun hammadan ko‘ra sevimliroq bo‘lishlari kerak ekan. Rosululloh sollallohu alayhi vasallamni bunchalik darajada sevishimiz uchun nima qilmoq kerak, qanday qilib bu narsaga erishamiz ?
Bu savolni javobi aniq – siyratni o‘rganishimiz kerak! Siyrat bizlarga Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamni tanitadi.
Muhammad sollallohu alayhi vasallamni siyratlarini o‘rganish orqali, U zotni taniganimizdan keyin, u zot bizlarga nimani yetkazganlarini, nimalarni qoldirib ketganliklarini, bizlar uchun nimalar qilib ketganliklarini va eng asosiysi – o‘zlarini emas biz ummatlarini o‘ylab, qiyomat kuni uchun olib qo‘ygan duolari va shafoatlari haqida bilganimizdan keyin, har bir haqiqiy mo‘min-musulmon hatto, o‘zini jonidan ham ko‘proq Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamni yaxshi ko‘rib qoladi.
Alloh taolo O‘zining kalomida shunday deydi:
«Batahqiq, sizlar uchun – Allohdan va oxirat kunidan umidvor bo‘lganlar uchun va Allohni ko‘p zikr qilganlar uchun Rasulullohda go‘zal o‘rnak bor» (Ahzob surasi, 21.)
Darhaqiqat, haqiqiy mo‘min-musulmon uchun Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning butun hayotlari oliy na’muna va o‘rnakdir.
Biz haqiqiy musulmoncha yashashni hohlasak hayotimizning har bir jabhasida Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam siyratlaridan o‘rnak olishga muhtojmiz.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga bo‘lgan muhabbat bizni u zotga ergashishimizga undashi kerak. Ya’ni, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam buyurgan buyruqlarni bajarish, qaytargan qaytarig‘larini qilmaslik, har bir narsada ularga itoat qilish, sunnatlarini mahkam ushlash. Aksincha bo‘ladigan bo‘lsa, ya’ni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga muhabbat faqat tilimizda bo‘lib, amalda ko‘rinmasa, bu muhabbatni foydasi bo‘lmaydi. Zero, Alloh taolo O‘zining kalomida Muhammad sollallohu alayhi vasallamga quyidagicha marhamat qiladi:
«Ayt(ing yey Muhammad): «Agar Allohni sevsangiz, bas, menga ergashing, (shunda)Alloh sizni sevadir va sizlarning gunohlaringizni mag‘firat qiladir». Alloh o‘ta mag‘firatlidir, o‘ta rahmlidir» (Oli Imron surasi, 31.)
Siyratni qanday o‘rganamiz ?
Siyrat Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamning hayotlari bilan bog‘liq ekan, biz uni o‘rganishda asosan u zotning tavalludlaridan boshlaymiz, shundaymi? U zotning tavalludlari, dunyoga kelgan vaqtdagi yer yuzida sodir bo‘lgan g‘aroyib voqealar va hokazolardan boshlanadi. Bu yaxshi.
Haqiqatdan ham bu yaxshi, lekin afzali emas. Ko‘zlangan maqsadga erishishni hohlasak, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamni tavalludlaridan oldin ba’zi narsalarni bilib olishimiz kerak.
Biz avvalo, har bir ishda kerak bo‘ladigan, u bo‘lmasa qilinajak ishimiz o‘z qiymatini yo‘qotadigan narsa – ixlos nimaligini yaxshilab bilib olishimiz kerak. Qisqacha tushuntiradigan bo‘lsak, ixlos – bu, qilinayotgan ishni faqatgina Alloh taoloning roziligi uchun bo‘lishligidir. Agar niyyatimiz bundan boshqacha bo‘ladigan bo‘lsa, u ish bizga manfaat bermaydi va ko‘zlangan maqsadga yeta olmaymiz.
Shaxsan Men shuni tavsiya qilardimki, siyratni o‘qishga kirishishdan oldin anbiyolar qissalarini o‘rganish kerak. Chunki, siyrat hamda anbiyolar qissalari – bular bir-biriga bog‘liq ilmlardir. Misol uchun, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning dunyoga kelishlarining bir uchi Ibrohim alayhissalomning qissalariga borib taqaladi. Shuningdek, siyratdan oldin anbiyolar qissalari bilan tanishish, boshqa anbiyolar bilan Muhammad sollallohu alayhi vasallamni risolatlarini solishtirishga, bir-biri orasidagi farqlar va uyg‘unliklarni, Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamning va u zotni biz ummatlarining fazlini anglab yetishimizga yordam beradi. Bu juda muhimdir.
Va nihoyat, siyratni o‘rganishga kirishishimizdan oldin qilishimiz zarur bo‘lgan eng asosiy ishlardan biri – bu, arablarning tarixini muxtasar, ozgina bo‘lsa ham bilib qo‘yishimiz kerakligidir. Xususan, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning tavalludlarigacha bo‘lgan arablarning holati, johiliyat davri. Bu narsa ham bizga, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam olib kelgan risolatlarining mohiyatini va ahamiyatini tushunib yetishimizga judda katta yordam beradi.
Yuqorida nomi zikr qilingan shartlar jam bo‘lsa, inshaalloh, albatta Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam biz uchun hammadan ko‘ra sevikli insonga aylanadilar. Bu narsa esa, bizni asosiy maqsadimiz – Alloh taoloning muborak jamoliga yetishtiradi.
Men, qachon Alloh taoloning kalomi – Qur’oni Karimdagi “Nasr” surasini eshitsam yoki o‘qisam, qalbim eziladi, yig‘lagim keladi, ayriliq va judolikni his qilaman.
Nima uchun aynan “Nasr” surasida bu hol yuz beradi? Nega yig‘lagim keladi, ayriliq va judolikni his qilaman ?
Buning sababini Payg‘ambarimiz alayhisssalomning siyratlarini ixlos bilan o‘rgangan kishigina tushunishi mumkin….
Yo Rasululloh! Sizga jonim fido bo‘lsin!
Matbuot – jamiyat ko‘zgusi
Ommaviy axborot vositasi – jamiyat ko‘zgusi, millatning yuzi. Uning zimmasida keng jamoatchilikni fikrlashga chorlash, tarbiyalash, dunyoqarashni boyitishdek mas’uliyat turadi.
Keyingi yillarda mamlakatimizda huquqiy demokratik davlat va fuqarolik jamiyati barpo etishning muhim sharti bo‘lgan ommaviy axborot vositalarini rivojlantirish, ularning moddiy-texnik bazasi va kadrlar salohiyatini mustahkamlash, so‘z va matbuot erkinligini ta’minlash, soha vakillarini har jihatdan qo‘llab-quvvatlashga bo‘yicha keng ko‘lamli ishlar amalga oshirilmoqda.
Shu munosabat bilan bugun O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasida "Matbuot – jamiyat ko‘zgusi" mavzusida davra suhbati bo‘lib o‘tdi.
Mazkur tadbir 27 iyun – Matbuot va ommaviy axborot vositalari xodimlari kuni munosabati bilan tashkil etildi. Unda O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi rektori Muzaffar Komilov, OAV vakillari, Akademiya o‘qituvchi va xodimlari ishtirok etdi.
So‘zga chiqqanlar so‘nggi yillarda yurtimizda so‘z erkinligiga bo‘lgan e’tibor yangi darajaga ko‘tarilganini qayd etishdi. OAV demokratik qadriyatlarni qaror toptirish, dunyoda va mamlakatimizda sodir bo‘layotgan ijtimoiy-siyosiy jarayonlar, voqea-hodisalar haqida tezkor va haqqoniy ma’lumotlar yetkazish, Yangi O‘zbekistonning demokratik qiyofasini shakllantirishda muhim rol o‘ynayotganini ta’kidlashdi.
Darhaqiqat, davlatimiz rahbari soha vakillarining mehnatini doimo e’tirof etar ekanlar, shunday fikrlarni bildirgan edilar:
"Biz bugun huquqiy demokratik davlat qurayotgan ekanmiz, jurnalistikaning butun dunyoda e’tirof etilgan, o‘zgarmas talab va mezonlariga amal qilishimiz zarur. Bu mezonlarning eng asosiysi – xolislik va haqqoniylikdir. Binobarin, matbuot maydoniga kirgan inson – u jurnalist bo‘ladimi, bloger bo‘ladimi, bundan qat’i nazar – ana shu qoidalarga amal qilishi shart".
Uchrashuv davomida "Yangi O‘zbekiston" va "Pravda Vostoka" gazetalari bosh muharriri Salim Doniyorov, "Jadid" gazetasi bosh muharriri Iqboljon Mirzaaliyev, Adliya vaziri maslahatchisi, bloger Shahnoza Soatova hamda "Ziyo" media markazi direktori Abduhamid Muxtorov so‘zga chiqib, o‘z fikr-mulohazalarini bildirdilar.
Shundan so‘ng yurtimizda diniy-ma’rifiy sohada amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar hamda yosh avlodning barkamol voyaga yetishi, xalqaro standartlar asosida ta’lim olishi, ilm-fan, kasb-hunar cho‘qqilarini egallashi hamda xalqimiz ma’naviy-ma’rifiy yuksalishi borasidagi yangilanishlarni keng jamoatchilikka samarali yetkazishda Akademiya bilan faol hamkorlik qilib kelgan bir guruh OAV xodimlarni bayram munosabati bilan taqdirlash marosimi o‘tkazildi.
Bir guruh jurnalistlarga tashakkurnoma va esdalik sovg‘alari topshirildi.
O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi
Matbuot xizmati
