Dinimizda yaxshi amallar savobli ishlar deb yuritiladi. Har bir qilingan yomon ish gunohining katta-kichigi bo‘lgani kabi yaxshi amallarni ham savobli, ko‘proq savobli va hattoki juda katta savob ish, deb talqin qilinadi. Kundalik hayotimizda har kuni qilib yurgan ishlarimiz savob yoki gunoh ekanini farqlasak, savob bo‘ladigan arzimas ishlarni ham qilishga sa’yu harakat qilishimizga sabab bo‘ladi.
Abu Dardo (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilingan hadisi sharifda, Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam): “Yaxshilik zoye ketmaydi, gunoh unitilmaydi, “Dayyon” (ismli Alloh) o‘lmaydi. Hoxlaganingni qil! Bir kun hisob berasan!” dedilar (Bayhaqiy rivoyati).
Demak, yaxshilikning savobi uzilmaydi va zoye bo‘lmaydi balki, u Alloh taoloning nazdida abadiy va boqiydir. Ezgu amallarning iroda qilgan va uni amalga oshirgan kishi uchun albatta savob beriladi. Dunyoda ham oxiratda ham izsiz ketmaydi. Shuningdek, gunoh ishlar ham unitilmaydi. Albatta qilingan gunoh ishga ham loyiq jazo muqarrar. Zotan, Alloh taolo kalomida eslatganidek,
(Muso) aytdi: “Ular haqidagi ma’lumot Rabbim huzuridagi Kitob (Lavhul-mahfuz)dadir. Rabbim adashmas va unutmas”.
Alloh taolo Muso alayhissalomga Ey, Muso! Sen o‘zing va birodaring Horun Mening oyatlarimni odamlarga yetkazinglar va Meni zikr qilishda sustlik qilmanglar! Ikkingiz Fir’avnning oldiga boringlar, chunki u “Men – xudoman”, deb haddidan oshdi. Unga yumshoq so‘z aytinglar! Shoyad, u eslatma olsa yoki halok qilishimdan qo‘rqsa”-deganida, Muso va Horun alayhissalomlar: “Ey, Rabbimiz! Darhaqiqat, biz da’vat etsak u bizga g‘azab qilishidan yoki battar haddan oshib ketishidan qo‘rqamiz”-dedilar. Shunda Alloh taolo aytdi: “Qo‘rqmanglar! Albatta, Men sizlar bilan birgaman – eshitaman va ko‘raman. Bas, sizlar uning oldiga borib: “Biz Parvardigoringning elchilaridirmiz. Isroil avlodini biz bilan birga qo‘yib yuborgin, ularni azoblamagin! Biz senga Rabbing tomonidan hujjat keltirdik. Hidoyatga ergashganlarga salom omonlik bo‘lur. Bizga shunday vahiy qilindi: “Allohning payg‘ambarlarini yolg‘onchi qilgan va imon keltirishdan yuz o‘girgan kimsalarga azob bo‘lur” deb Fir’avn oldiga kelib, Allohning so‘zlarini yetkazganlarida u: “Ikkingizning Rabbingiz kim, ey, Muso?” deb so‘ragan. Shunda shu oyati karima nozil bo‘lgan.
Darvoqe, ba’zi gunohlarni Alloh taolo banda astoydil, chin dildan tavba qilishi yoki yaxshi amalni ado etishi orqali o‘chirib yuborishi ham bor. Ammo bir haqiqatni unitmaslik kerak, har qanday gunoh o‘zidan iz qoldirishi yoki ta’siri bo‘lishi aniqdir. Banda bunga ko‘pda e’tiborsiz qaraydi. Oxir oqibatda gunohlardan saqlanishdan uzoqlashib boraveradi.
“Dayyon” Alloh taoloning go‘zal ismlaridan biri bo‘lib, ma’nosi “Qahhor”, “Qoziy”, “Hokim”, “Sa’is”, “Hosib” va “Mujaziy” ma’nolariga ma’nodoshdir. Ya’ni, bandadan sodir etilgan biror bir amalni zoye qilmaydi. Balki, yaxshisiga mukofot, yomoniga jazo beruvchi Zot deganidir. Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) aytganlaridek: “Qiyomat kuni bandalar mahshargohga jamlanganlarida, barcha huddi yonida turgan odam gapirayotgandek “Men “”Dayyon”man, Men “Malik”man”, degan nidoni eshitishadi” (Muslim rivoyati).
Xalqimizda bir maqol bor: “Yaxshilik qil suvga sol. Bilsa baliq, bilmasa Xoliq biladi”. Yaqinda bir yigit aytib qoldi. “Bizni uyimizda bir mushuk bo‘lardi, ayolim uni yoqtirmasdan har ko‘rganida quvib solardi, zulm yetkazib, ozor berardi. Ayolimni shu ishlarini ko‘rganimda “Qo‘y unga ozor berma, bu ham axir Yaratganning bandasi. Unga ozor berishdan ko‘ra unga yegulik ber”, deb koyirdim. Mushukga rahmim kelib tanavvul qilishiga narsalar berib, silab qo‘yardim. Bir kecha mushukning ovozini eshitib uyg‘onib ketdim, turib qarasam derazani oldida o‘sha mushuk miyovlayotgan ekan. Oldiga borishim bilan meni ko‘rib, derazadan sakrab tushib ketib qoldi. Xayron bo‘ldim derazadan nazar solsam hovlida qattiq shamol bo‘lyapti. Shunda ko‘zim kiyimlar osilgan dorga tushdi, tezda ayolimni uyg‘otdimda “tur tezda yuvgan kirlaringni yig‘ib ol”, dedim. Ayolim kiyimlarni yig‘ib bo‘ldiyu yomg‘ir tezlab sharroz yog‘ib yubordi, shunda ayolimni chaqirib “qara mushuk seni bir kunlik mehnatingni saqlab qoldi, sen esa uni quvib yurasan. Kim ehtirom ko‘rsatsa, hurmat topadi, biror yaxshi amal Xudo uchun qilinsa, bekor ketmaydi. Yaratgan hatto hayvonlarga qilingan yaxshiliklarga ham ajr mukofot bitadi”, deb yigit hikoyasini yakunladi.
Xulosa qilib shuni ta’kidlash lozim, ezgu amallar bajargan insonlarga dunyoda ham oxiratda ham faqat yaxshilik bo‘lib qaytadi. Yomon fasod ishlarni qilgan odamlarga faqatgina qilgan amallariga yarasha yomon oqibat nasib bo‘ladi. Yaratgan barchalarimizni oqibatlarimizni xayrli qilsin deya duo qilib qolamiz.
Jaloliddin Hamroqulov,
TII “Tahfizul Qur’on” kafedrasi mudiri,
“Novza” jome masjidi imom xatibi
Do‘stona va samimiy ruhda o‘tgan uchrashuvda Markaz rahbari O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan yurtimizda bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi haqida jumladan, Markaz doirasida amalga oshirilayotgan tadbirlar, barcha ilmiy va tashkiliy ishlar haqida ma’lumot berdi.
– O‘zbekiston Islom ilmi, fiqh va hadis sohasida yuksak merosga ega. Bu zaminda mashhur ulamolar, buyuk faqihlar, muhaddislar, mutafakkirlar va san’atshunoslar yetishib chiqqan, – dedi Islom uyushmasi bosh kotibi. – Ushbu merosning Islom olamidagi ahamiyati va dolzarbligini ko‘rsatishda O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi muhim o‘rin tutadi. Bu yurtning taniqli va mashhur allomalari tufayli Islom sivilizatsiyasining asl mohiyati xususan, insonparvarlik va bag‘rikenglik qadriyatlari bugungi kunga qadar saqlanib qolgan. Mazkur megaloyiha bu boy merosni jahon hamjamiyatiga tanitishda asosiy ahamiyatga ega. Biz Butunjahon Islom uyushmasi nomidan ushbu sa’y-harakatlarni to‘liq qo‘llab-quvvatlaymiz. O‘zbekiston Prezidentining madaniyat va ma’rifatga qaratgan e’tibori barcha musulmon mamlakatlar uchun namuna bo‘ladi. Markaz bilan hamkorlik qilishdan benihoyat mamnunmiz! – deya ta’kidladi Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa.
Uchrashuv davomida Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekistonda olib borilayotgan islohotlar xususan, Islom sivilizatsiyasi markazining barcha tadbirlari, rejalashtirilgan turli anjumanlarga qiziqish bildirib, bu borada olib borilayotgan ishlarni yuksak baholadi va mamnuniyat bilan e’tirof etdi. Islom sivilizatsiyasi markazining ochilish marosimi qanchalik ahamiyatli ekanligiga esa alohida to‘xtaldi. Shu o‘rinda Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh Assambleyasining 72-sessiyasida so‘zlagan nutqidan quyidagi iqtiboslarni keltirdi: “Biz butun jahon jamoatchiligiga islom dinining asl insonparvarlik mohiyatini yetkazishni eng muhim vazifa, deb hisoblaymiz. Biz muqaddas dinimizni azaliy qadriyatlarimiz mujassamining ifodasi sifatida behad qadrlaymiz. Islom dini bizni ezgulik va tinchlikka, asl insoniy fazilatlarni asrab-avaylashga da’vat etadi. Islom sivilizatsiyasi markazining faoliyati ham shu maqsadga xizmat qiladi”. Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa O‘zbekiston Prezidenti tomonidan BMT minbaridan turib ilgari surilgan mazkur ulkan tashabbus Butunjahon Islom uyushmasi nomidan qo‘llab-quvvatlashini ta’kidlab o‘tdi.
Islom sivilizatsiyasi markazi rahbari O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan Markaz tarkibida Arab-islom xattotlik maktabini ochish yo‘lga qo‘yilganini ma’lum qildi. Shayx Muhammad Abdulkarim Al-Issa ushbu loyihani to‘la-to‘kis qo‘llab-quvvatladi:
– Yangi O‘zbekiston loyihasi bo‘lmish bu xattotlik maktabi orqali Qur’oni karimning har bir surasini maxsus arab xatida, bezaklar bilan boyitilgan tarzda qo‘lda ko‘chirish maqsadga muvofiq, – deya taklif qildi Bosh kotib, – O‘zbekistondagi bo‘lajak Arab-islom xattotlik maktabi faoliyatini yo‘lga qo‘yishda, shuningdek, jahon miqyosida mashhur bo‘lgan katta tajribaga ega xattotlarni ushbu markazga jalb etish, xattotlarning ish faoliyati samarali bo‘lishi uchun ularni rag‘batlantirish va umuman maktab faoliyatini rivojlantirishda astoydil hamkorlik qilishga tayyormiz.
Delegatsiya a’zolari Makka shahrida joylashgan Hiro madaniyat dahasi, Vahiy muzeyi, “Burj as-sa’a” minorasida joylashgan shu nomdagi muzey, Ka’ba kisvasi uchun qirol Abdulaziz majmuasi va Madina shahridagi “Bo‘ston” muzeyi, Payg‘ambarimiz (s.a.v) siyratlari va Islom sivilizatsiyasi muzeyi, Jidda shahridagi Islom san’ati muzeyi va kutubxonasiga tashrif buyurdi va hamkorlik bo‘yicha muzokaralar olib bordi.
Bundan tashqari, Islom sivilizatsiyasi markazi delegatsiyasi a’zolari muzey va kutubxonalarga qilgan tashriflari jarayonida Payg‘ambarimizning faoliyat va turmush tarzlarini ifodalovchi videolavhalar O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markaziga taqdim etilishi masalasini ham ko‘rib chiqishdi.
Shuningdek, uchrashuvda O‘zbekiston Prezidenti tashabbusi bilan Samarqandda yangidan bunyod etilayotgan Imom Buxoriy majmuasi ziyoratchilari uchun qulay shart-sharoitlar yaratish masalasida ham fikr almashildi. Bu borada Saudiya Arabistoni tajribasidan foydalanish maqsadida Butunjahon Islom uyushmasi Tadbirlar va konferensiyalar bo‘limi boshlig‘i Shokir Saloh al-Advaniy bilan muloqot o‘tkazildi. Muloqot davomida Islom uyushmasi vakili bu masalada Saudiya Arabistonining yetakchi tashkilotlaridan biri “Ilm” kompaniyasi ko‘mak berishini bildirdi. Keyingi muhokamalar videokonferensiya shaklida davom ettirilishiga kelishib olindi.