Bismillahir Rohmanir Rohiym
Namozxon qiyom holatida qiblaga yuzlangan, qaddi tik, qo‘llari ikki yonga tushirilgan, ikkala oyoqlarining orasi to‘rt barmoq kengligida ochilgan bo‘ladi.
Namozda qiyomda turganda oyoqlar orasi qanday holatda turishi haqida Abdurrahmon al-Juzayriy rahimahulloh “al-Fiqh ’ala-l-mazohib al-arba’a” asarida quyidagilarni yozgan: “Qiyom holatida ikki oyoqni ochish miqdori juda yaqin ham, juda uzoq ham bo‘lmasligi kerak. Faqat semizlik, to‘lalik, barvastalik va shunga o‘xshash uzr bilan bo‘lsa, joiz. Mazhablarda uning miqdori borasida ixtiloflar
Hanafiylar ikki oyoq orasini to‘rt barmoq miqdori ochish deb belgilaganlar. Undan ortiq yoki kam bo‘lsa, makruh bo‘ladi.
Shofe’iylar esa bir qarich deb belgilaganlar. Ular orasi bundan qisqa yoki ortiq ochilsa, makruh bo‘ladi. Xuddi bu bir oyoq oldinroqda, birisi orqaroqda turgandek makruh bo‘ladi.
Molikiylar ikki oyoq orasini ochishni sunnat emas, balki mandub bo‘ladi, deydilar. Ular fikricha, ikki oyoq orasi bir-biriga tekkizilgan yoki juda ochilgan holatda emas, balki urfda yomon ko‘rilmaydigan holatdagi o‘rtacha ochilishi kerak.
Hanbaliylarning fikrlari ham molikiylar singaridir, faqat ular mandub yoki sunnat deb belgilagan emaslar» (Abdurrahmon al-Juzayriy. al-Fiqh ’ala-l-mazohib al-arba’a. J. 1. – B. 202).
Bu masala bo‘yicha doktor Vahba Zuhayliy «Al Fiqhul Islamiyyu va adillatuhu» (Islom fiqhi va uning dalillari) nomli kitobida (J. 1. – B. 695) quyidagilarni yozadi:
Hanafiylar aytadilar: “Qiyomda ikki oyoq orasini to‘rt enlik miqdoricha ochib turish sunnatdir. Chunki bu xushu’ga yaqinroqdir”
Shofe’iylar aytadilar: “Ikki oyoq orasi bir qarich
miqdorida ochiladi”Molikiy va hanbaliylar aytadilar: “Ikki oyoqning orasini ochish mandubdir. O‘rtacha holatda bo‘lsin. Ikkisini bir-biriga qo‘shib olmasin yoki juda kengaytirib, urfda noxush sanaladigan bo‘lmasin”.
Demak, to‘rt mazhabning fiqhiy qarashlariga ko‘ra namozda qiyomda turganda ikki oyoq orasi juda katta ochilgan bo‘lmasligi, urfda va odamlar nazarida g‘ayritabiiy ko‘rinmasligi darkor. Shuning uchun ham, namozlarda ikki oyoqlarini kerib, keng ochib turish holati namoz borasidagi diniy an’anaga to‘g‘ri kelmagani bois erish tuyuladi.
“Sunnatga muvofiq namoz o‘qing” kitobidan olindi.
Doktor Mustafo Mahmud aytadilar:
"Bir kuni bir ona menga shikoyat qilib bunday dedi:
— O‘g‘limning xotiniga bo‘lgan muhabbati menga bo‘lgan muhabbatidan kuchliroq.
Men undan so‘radim:
— Pomidor yaxshimi yoki apelsin?
U ajablangancha menga qarab:
— Bunday solishtirish noto‘g‘ri, chunki pomidor sabzavot, apelsin esa mevalardan, — dedi.
Men unga shunday javob berdim:
— Muhabbat ham huddi shunday, uning ham turlari ko‘p va bir turini boshqa biri bilan solishtirish to‘g‘ri emas.
Ona mendan tushuntirishimni so‘radi.
Men davom etdim:
— Siz — onasiz, siz o‘g‘lingiz uchun yerdagi jannatsiz, o‘g‘lingiz esa qalbingizning bir bo‘lagi. Uning sizga bo‘lgan muhabbati ibodatdir. Xotini esa uning jufti, Alloh uni unga baxt uchun yaratgan, uning xotiniga bo‘lgan muhabbati esa, saodatdir.
Shuning uchun o‘g‘lingizga ibodatda yordamchi bo‘ling va uning baxti uchun ayoliga bo‘lgan muhabbatini qo‘llang. Uning sizga bo‘lgan muhabbatini boshqa muhabbat bilan solishtirib, uning qadrini tushirmang. O‘g‘lingizni erkin qo‘ying, shunda uning qalbi sizni o‘z ixtiyori bilan qayta topadi va jannatni siz orqali izlaydi.
Shunda ona boshini silkitib gapimni tasdiqladi va yuzini rozilik nurli yoritdi. U ketar ekan, takrorlar edi:
— Uning menga bo‘lgan muhabbati ibodat, xotiniga bo‘lgan muhabbati esa saodat. Men unga ibodatini mukammal qilishida yordam berishim va xotini bilan baxtli bo‘lishiga qo‘yib berishim kerak.
Azizim ona...
Bu suhbatimizni xotirangizda saqlang. O‘g‘lingiz turmush qurganida shu so‘zlarni eslang va uning xotini bilan baxtli yashashiga qo‘yib bering. Uning sizga bo‘lgan muhabbati va itoati ila ibodati mukammal bo‘lishiga yordamchi bo‘ling. Bu gaplarni hecham unutmang: "Agar sizga itoat qilishini istasangiz, unga toqati yetadigan ishni buyuring".
Onaga bo‘lgan muhabbat — ibodat,
Xotinga bo‘lgan muhabbat — saodat.
Har ikki muhabbat ham qalbdan chiqadi, ammo turli xil va ularni bir-biri bilan solishtirib bo‘lmaydi.
Shunday ekan, ibodatingizni go‘zal ado eting va baxtli bo‘ling".
Homidjon domla ISHMATBЕKOV