Sayt test holatida ishlamoqda!
22 Oktabr, 2025   |   30 Rabi`us soni, 1447

Toshkent shahri
Tong
05:24
Quyosh
06:43
Peshin
12:12
Asr
15:49
Shom
17:36
Xufton
18:48
Bismillah
22 Oktabr, 2025, 30 Rabi`us soni, 1447

Mo‘minning ikki qanoti

29.10.2024   7307   3 min.
Mo‘minning ikki qanoti

Iymon qushining qanotlari qo‘rquv va rajodir. Qurquv deyilganda, Allohdan qo‘rqish anglanadi. Allohdan ko‘rqish deganda esa, hayotimizning har lahzasini U Zotning nazorati ostida o‘tkazish hamda Allohning qahhor va mutlaq hokim Zot ekanini aslo unutmaslik tushuniladi. Zero, buning oqibatida jahannam azobi va jannatdan mahrumlik iztirobi yotadi. 

Rajo deganda, Allohning rahmatidan umidvor bo‘lish tushuniladi. Zotan, Allohning fazlu karami hamda rahmatiga ko‘z tikib ibodat qilish natijasida Allohning roziligini topib, jahannam azobidan qutulish va jannatga erishish tuyg‘usi yotadi. Chunki Alloh taolo bandalariga mehribon Zotdir.

Mo‘min uchun qo‘rquv va rajo, xuddi qushning ikki qanoti singaridir. Qanotlar parrandaning parvozini hosil qiladigan asosiy vositadir. Zero, qush shu ikki parsiz yoki uning birisiz ucholmaydi, balki muvozanat saqlangandagina yengil uchadi. Demak, qushning parvoz qilishi uchun qanotlar qanchalik ahamiyat kasb etsa, mo‘minning saodatga erishishi uchun xavf va rajo shunchalik muhimdir. Naqshbandiya tariqatining buyuk shayxlaridan hazrat Amir Kulol qaddasallohu sirrah xavfu rajo haqida bunday deganlar:

 

Murg‘i imonro du par: xavfu rajost,

Murg‘i beparro paridan xatost.

Mazmuni: “Iymon qushida ikki qanot bor: xavf va rajo. Zero, qanotsiz qush uchishga yaramaydi”.

Ha, qanotsiz qush ham, qanotlaridan biri shikastlangan yoki singan parranda ham ucholmasligi aniq.

Mo‘min kishining qurquv va rajo o‘rtasida yashashi shariat tarozisining muvozanatli ikki pallasidir. Alloh taolodan qo‘rqish va U Zotning fazlu karamidan umid qilish, har bir musulmonning eng birinchi vazifasi hisoblanadi. Zero, xavf va rajosi bo‘lmagan kishining e’tiqodiga putur yetadi. Chunki inson qo‘rquv orqali gunohdan o‘zini saqlaydi. Natijada, qalbida Allohga muhabbat hosil bo‘ladi. Bu muhabbat uni Allohning fazlu karamidan umid qilishga undaydi. Bu esa, bandaning ibodatlarga havasi va rag‘bati ortishiga sababdir.

Mo‘min kishi umidsiz qo‘rquvga va qo‘rquvsiz umidga tushmasligi, balki shu ikkisi orasida hayot kechirishi lozim. Mabodo bulardan biri yo‘qolsa, inson yo ortiqcha umidsizlikka tushadi, yoki qo‘rquvni unutadi. Buning oqibati esa, ayanchlidir. Shu bois, mo‘min Allohdan qo‘rqib gunohlardan qochishi va U Zotdan umid qilib savobli ishlarni bajarishi lozim. Zotan, qo‘rquv va umid orqali imonimiz quvvatlanadi, e’tiqodimiz to‘g‘ri shakllanadi.

Qurquv va umidi bor kishining imoni mustahkam bo‘ladi. Zero, ular bir-birini to‘ldiradi. Allohning qahridan qo‘rqmay rahmatidan umid qilish beparvolik va g‘ururni yuzaga keltiradi. Shuning uchun, rajoda qo‘rquv bo‘lishi lozim. Zero, qo‘rquvsiz rajo Allohning rahmatidan noumid bo‘lishga sababdir. Qo‘rquvdan rahmat, ilm va rizo hosil bo‘ladi. Zero, Ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday marhamat qiladilar:

رأس الحكمة مخافة الله

“Hikmatning boshi Allohdan qo‘rqishdir” (Imom Bayhaqiy rivoyati).

Alloh taolo barchamizni imonda, Islomda sobitqadam qilib, doimo xavf va rajo o‘rtasida hayot kechirishimizni nasib aylasin. Omin!

Tolibjon QODIROV 
 

Boshqa maqolalar
Maqolalar

Ixcham to‘y saodat va barqarorlik poydevori

22.10.2025   820   2 min.
Ixcham to‘y saodat va barqarorlik poydevori

Dinimiz inson hayotining barcha jabhalarida muvozanatni ta’minlab, yuksak madaniyat va ezgu qadriyatlar asosida yashashni ustuvor vazifa sifatida targ‘ib qiladi. To‘y va boshqa marosimlar ham shunday me’yorlar doirasida bo‘lishi lozim. Ayniqsa, hozirgi kunda ortiqcha dabdababozlik va isrofgarchilik keng tarqalganligi sababli, insonlarning burch va axloqiy talablariga zid holatlar ko‘payayotgani kuzatilmoqda.

Islom dinida to‘y ma’naviy va ijtimoiy ahamiyatga ega bo‘lgan birlashtiruvchi tadbir sanaladi. Undagi eng asosiy maqsad ayol va erkakni nikoh orqali oila qurishi va jamoat oldida bu rishtaning tasdiqlanishidir. Shunday ekan, to‘y ziyofatlari ortiqcha xarajatlar va dabdababozlikka aylanib ketsa, asosiy maqsaddan chetlanish vujudga keladi.

Isrof va dabdababozlik nafaqat moliyaviy zarar keltiradi, balki diniy-axloqiy nuqtayi nazardan ham qoralanadi. Qur’oni Karimda bu haqda shunday deyilgan:

“U zot isrof qiluvchilarni sevmas” (A’rof, 31).

To‘ylarda ixchamlik va oddiylikni saqlash, isrofga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Ortiqcha isrof va dabdababozlikning zararlari quyidagilar:

  1. Moliyaviy qiyinchiliklar paydo bo‘ladi. Ortiqcha xarajatlar oilaning kelajagi uchun mashaqqat tug‘diradi.
  2. Jamiyatda noo‘rin raqobat yuzaga keladi. To‘y-hashamlar orqali kim o‘zarga harakat qilishga urinish, nafsning yo‘rig‘iga yurish holatlari ko‘payadi.
  3. Gunohkor bo‘lishi mumkin. Chunki, isrof qilish Alloh taolo yoqtirmaydigan ishdir.
  4. To‘yning ma’naviy jihatdan qadri tushadi. Asosiy maqsad nikoh va yaqinlarning diydorlashuvi ekan, dabdababozlik uning ahamiyatini kamaytiradi.

Yaqin qarindoshlar, do‘stu qadrdonlar va qo‘shnilarni taklif qilish, kamtarona dasturxon tuzatish, bir necha turli taomlarni o‘rniga oddiy taomlarni tayyorlash, qo‘sha-qo‘sha mashinalar va qator-qator san’atkorlarsiz marosimlarni o‘tkazish, to‘yxona, uylarni ortiqcha bezamaslik, sarpo qilishda keraksiz va qimmat buyumlardan voz kechish, to‘y uchun sarf-xarajatlarni oldindan rejalashtirish, boshqa xarajatlarga yo‘l qo‘ymaslik, dinimiz ko‘rsatmalariga amal qilish to‘ylarda dabdaba va isrofni oldini oladi.

Isrof va dabdababozlikdan chetlashish, oddiylik va ixchamlikka e’tibor berish har bir musulmonning burchi va mas’uliyatidir. To‘y hamjihatlik va oila qurish uchun muhim marosim ekanligini e’tiborga olsak, uning mazmunini yo‘qotib, ortiqcha sarf-xarajatlarga aylantirishdan saqlanish lozim.

To‘ylarni ixcham qilishga harakat qilsak, nafaqat o‘zimiz, balki jamiyatimiz ham barqaror va isloh bo‘ladi.

Shermuhammad Boltayev,

Xorazm viloyati Shayx Qosim bobo jome

masjidi imom-xatibi

Maqolalar