Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyun, 2025   |   15 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
19:59
Xufton
21:37
Bismillah
11 Iyun, 2025, 15 Zulhijja, 1446
Maqolalar

Bola asrab olishga ruxsat bormi?

19.11.2024   5385   3 min.
Bola asrab olishga ruxsat bormi?

Opamni farzandi yo‘q. Ko‘p yil davolandilar. Kimdir bola asrab olsa va unga mehr bersa o‘zi ham farzand ko‘rishini aytibdi. So‘ramoqchi bo‘lganim dinimizda bola asrab olishga ruxsat berilganmi? Ruxsat bo‘lsa qanday hukmlar bor?

Javob: Bismillahir rohmanir rohiym.
Dinimizda bola asrab olishga ruxsat beriladi, ammo unga quyidagi shartlar qo‘yilgan:

1. Asrab olingan bolani o‘z otasiga nisbat berilishi; 
Bolani o‘z otasini nomi bilan chaqirish (ya’ni seni otang menman yoki otang falonchi, deb o‘z otasidan boshqa odamni ota sifatida ko‘rsatmaslik kerak);

Alloh taolo asrab olingan farzandlar haqida bunday marhamat qilgan: “Ularni (asrab olingan bolalarni) o‘z otalari (ismi) bilan chaqiringiz. Shu Alloh nazdida adolatliroqdir. Bas, agar ularning otalarini bilmasangiz, u holda (ular) sizlarning diniy birodarlaringiz va do‘stlaringizdir. Qilgan xatolaringiz sababli sizlarga gunoh yo‘qdir, lekin ko‘ngillaringiz (bilan) qasd qilingan narsadagina (gunohkor bo‘lursiz). Alloh kechirimli va mehribon zotdir” (Ahzob surasi 5-oyat). 

Bu oyatlar nozil bo‘lgunicha, odamlar orasida birovning bolasini o‘g‘il qilib, o‘z o‘g‘illaridek nomlaganlar va jamiyatdagi mavjud tushuncha, urf-odatlar ila ish tutishgan. Oyat nozil bo‘lgach bu hukm o‘zgardi. 

2. Asrab olingan bola asrab oluvchiga mahram bo‘lishi;
Bolani qaramog‘iga olishda avvalo imkon qadar yaqin qarindoshlarning bolalaridan (ya’ni asrab olinayotgan bola o‘g‘il bola bo‘lsa ayolning, qiz bola bo‘lsa erning aka-uka yoki opa-singillarining bolalaridan) birini qaramog‘iga olishi kerak. Chunki ular o‘rtasida nasab jihatidan mahramlik bor. Bordiyu yaqin qarindoshlardan bola olish imkoni bo‘lmay, begona bola olinsa va u qiz bo‘lsa, asrab oluvchi erning emizikli holatdagi opa-singillari yoki aka-ukalarining ayollari ikki yarim yil ichida bolani emizsalar yoki ularning suti ichirilsa, asrab oluvchi erning jiyani hisoblanib, mahramiga aylanadi. Agar asrab olingan bola o‘g‘il bo‘lsa, asrab oluvchi ayolning emizikli holatdagi opa-singillari yoki aka-ukalarining ayollari o‘sha o‘g‘il bolani emizsalar asrab oluvchi ayolga jiyan bo‘lgani uchun, mahram hisoblanadi (ikki yarim yildan so‘ng emizish yoki bolaga yuqorida zikr qilingan ayollardan boshqalarning sutini ichirish bilan mahramlik sobit bo‘lmaydi). Shunday yo‘l bilan bir oilada nomahramlar jamlanib qolishining oldi olinadi. Oisha roziyallohu anhodan rivoyat qilinadi. U kishi o‘z jiyanlari Urva roziyallohu anhuga shunday hikoya qilib beradilar. Aflaha ismli emikdosh amakim kirishga izn so‘ragan vaqtda u kishidan o‘zimni olib qochdim va ro‘molni o‘rab oldim. 
So‘ng bu haqida Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga xabar berganimda:

"Uning oldida ro‘mol o‘rashingizga hojat yo‘q, chunki nasab jihatidan mahramlik sobit bo‘lganidek emikdoshlik sababli ham mahramlik hosil bo‘ladi", dedilar (Imom Muslim rivoyatlari). 

3. Asrab olingan bolaning meros olmasligi;
Asrab olingan bola va asrab oluvchilarning o‘rtasida nasabiy aloqasi bo‘lmasa, bir-birlaridan meros olishlari joiz bo‘lmaydi. Balki qo‘llarida qolgan mulklar nasabiy merosxo‘rlarning haqqi hisoblanadi.

Bola asrab olishdan maqsad, ko‘p bolalik oilalarga yordam berish yoki yetimning boshini silash savobini topish bo‘lmog‘i lozim. Hech qachon asrab olingan bola haqiqiy farzand bo‘lmaydi. Agar asrab olingan farzanddan kelajakda boquvchiga hech qanday naf tegmasa, aksincha zarar yetgan taqdirda ham bundan afsuslanmaslik kerak bo‘ladi, aks holda qilingan xizmatning savobi bekor bo‘ladi. Vallohu a’lam.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Arafotda o‘qiladigan duo va zikrlar

04.06.2025   5841   3 min.
Arafotda o‘qiladigan duo va zikrlar


Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: «Men va mendan oldingi payg‘ambarlarning Arafot maydonida qilgan eng ko‘p duolari:

لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

O‘qilishi: "Laa ilaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu. Lahul mulku va lahul hamdu biyadihil xoyru va huva ’alaa kulli shayin qodiyr".

Ma’nosi: "Yagona Allohdan o‘zga iloh yo‘q. Uning sherigi yo‘q. Mulk ham, barcha maqtovlar ham Unga xosdir. Barcha yaxshiliklar Uning qo‘lidadir. U har bir narsaga qodirdir".


اللَّهُمَّ اجْعَل فى قَلبى نُوراً وفى صَدْرى نُوراً وفى سَمْعى نُوراً وفى بَصَرى نُوراً اللَّهُمَّ اشْرَحْ لى صَدْرِى ويَسِّرْ لى أَمْرى وأعُوذُ بِكَ مِنْ وَسْاوسِ الصَّدْرِ وشَتَات الأمْر وفِتْنةِ القَبْرِ اللَّهُمَّ إنى أعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ ما يَلِجُ فى اللَّيْل وشَرِّ ما يَلِجُ فى النَّهارِ وشَرِّ مَا تَهُبُّ بِهِ الرِّياحُ وشَرِّ بَوائِق الدَّهْر.

O‘qilishi: "Allohumma, ij’al fii qolbiy nuron va fiy sodriy nuron va fiy sam’iy nuron va fiy basoriy nuron. Allohumma, ishroh liy sodriy va yassir liy amriy va a’uuzu bika min vasvaasis-sodri va shataatil-amri va fitnatil-qobri. Allohumma, inniy a’uuzu bika min sharri maa yaliju fil-layli va sharri maa yaliju fin-nahaari va sharri maa tahubbu bihir-riyaaahu va sharri bavoiqid-dahr" (G‘uniyatun nosik).

Ma’nosi: "Allohim qalbimni, ko‘ksimni, quloqlarimni va ko‘zlarimni nurga to‘ldir. Allohim! Qalbimni ochgin, har ishimni oson qilgin.Allohim! Sendan ko‘ksimdagi vasvasalardan, ishlarimning parokandaligidan, qabr fitnasidan panoh so‘rayman.
Allohim, tunda va kunduzi bo‘ladigan narsalarning yomonligidan, ustidan shamol esgan narsalarning yomonligidan, zamona halokatining yomonligidan O‘zingdan panoh so‘rayman".


“Robbana atina fid-dunya hasanatan va fil axiroti hasanatan va qina ’azaban-nar”.

“Allohumma aslih li diniyallaziy huva ’ismati amri va aslih li dunyayallati fiha ma’ashiy va aslih liy axirotiyallati fiha ma’adiy, vaj’alil hayata ziyadatalli min kulli xoyrin, vaja’lil mavta rohatalli min kulli sharrin”.

“A’uzu billahi min jahdil balai va darkish-shaqoi va su’il qazoi va shatamatil a’dai”.

“Subhanallohi va bihamdihi. Subhanallohil ’aziym”.

“Laa ilaha illa anta. Subhanaka inni kuntu minaz-zolimiyn”.

“Laa havla va laa quvvata illa billahil ’aliyil ’aziym”.

Davron NURMUHAMMAD