Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Maktabimizda bufet bo‘lar edi. O‘sha tarafdan ajoyib hidlar kelardida o‘ziyam... Cho‘ntagimizda besh-o‘n tiyin pulimiz bo‘lsa, katta tanaffus bo‘ldi deguncha o‘sha yoqqa yugurardik. Kulcha, «qush tili», ikrali non 5 tiyin edi. Mayizli bulochka 10 tiyin. «Trubochka» – 15 tiyin. Issiq ovqat uchun 20 tiyin kerak edi. Buncha pul menda kamdan-kam bo‘lardi. Shuning uchun ko‘pincha, kulcha yoki usti shakarli, til shaklidagi «qush tili» olar edim.

Bufetimizda ikkita ayol galma-gal ishlardi. Biri, qo‘polligi uchun hamma yomon ko‘radigan – Sharofat opa (ism o‘zgartirildi), ikkinchisi juda muloyim, bolalarga mehribon, kichkinagina farishtasifat, tatar ayoli – Hadiya opa edi. Bu ayol bizning qo‘shnimiz Karim akaning ayoli edi. Ikkovlarini ham Alloh rahmatiga olgan bo‘lsin.

Patnisda taxlangan «qush tili» har xil bo‘lar edi. Orasida qiyshiq yoki cheti kuyganlari ham bo‘lar edi. Sharofat opadan oladigan bo‘lsam, negadir, «qush tili»larning orasidan eng yomonini tanlab olib berar edi. Indolmasdim...

Hadiya opa esa, navbatda bolalar ko‘p bo‘lishiga qaramasdan, erinmay, «qush tili»larning orasidan eng yaxshisini tanlab, jilmayib berar edilar. Hammaga ham shunday qilardilar. Bir kuni onamga shuni aytdim.

– Hadiya opa juda yaxshi xotin-a, oyi?

– Ha, yaxshi ayol. Nega unaqa deyapsan?

– Narsa olsam doim eng yaxshisini olib beradilar. Sharofat opa esa, eng yomonini tanlab beradilar.

 Onam birpas o‘ylab turib:

– Bir kunda patnisdagi o‘sha «qush tili»larning hammasi sotib bo‘linadimi? – deb so‘radilar.

– Ha, to‘rtinchi soatdan keyin borsam bitta ham qolmagan bo‘ladi.

– Qara, Sharofat opa har bir bolaga patnisdagi «qush tili»larning eng yomonidan boshlab sotib tugatadi. Hadiya opa esa har bir bolaga eng yaxshisidan berib tugatadi. O‘sha qiyshiq «qush tili» ham qolib ketmaydi. To‘g‘rimi? Ikkovi ham bor «yazik»larning hammasini sotib tugatishadi. Lekin, bittasi «yomon xotin» deb taniladi. Hamma uni yomon ko‘radi. Ikkinchisi esa, «yaxshi xotin» bo‘lib taniladi. Hamma uni yaxshi ko‘radi. Endi o‘zing xulosa qil, bolam....

Onam rahmatlining mana shu gaplari menga zo‘r dars bo‘lgan. Birov bilan oldi-berdi qilayotganimda doim shu qoidani eslayman. Do‘konimda ikkita bir xil mahsulotning eng yaxshisini ko‘rsatishga harakat qilaman. Ikkinchisi ham qolib ketmaydi. Bir odamga ikkita narsadan yaxshirog‘ini bergan bo‘laman. Ikkinchisiga esa, qo‘limdagi borini bergan bo‘laman.

Ayniqsa, pul oldi-berdisida shunday qilsangiz, hammaga yoqadi. Deylik, birovga ikki million so‘m berishingiz kerak. Sizda har xil miqdordagi qog‘oz pullar bor. Ming so‘mlikdan to 200 ming so‘mlikkacha. Mijoz ko‘rib turibdi. Siz unga pullaringiz orasidan eng yirigini, ularning ham orasidan holati eng yangi bo‘lganini berishga odat qiling. Shunda ro‘parangizdagi insonda bu ishingiz bilan juda yaxshi taassurot qoldirasiz. Eski pullarning ham joyi chiqadi, albatta. Ishlatilmay qolib ketmaydi.

Shu qoidaga bir amal qilib ko‘ring-a!

Shoolim Shomansurov
«Hilol» jurnali 4(61) son