Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Taxminan 1000 yillar avval biron-bir zamonaviy uskunalar yoki sun’iy yo‘ldoshlarga ega bo‘lmagan holda, musulmon tadqiqotchisi Abu Rayhon Beruniy Yer kurrasning radiusi 6338,80 kilometr ekanini e’lon qilgan.

So‘ngra esa uni haqiqiy o‘lchovi 6370,98 kilometr (6371,3 ham deyiladi) ekani aniqlandi. Beruniy faqat 32 kilometrga yanglishgan. Buning sababi esa yer to‘liq shar shaklida emasligidir.

Izoh: Yer sayyorasi to‘g‘ri geometrik shaklga ega emas. Yerning shakli geoid deb ataladi. Umuman olganda, Yerning shakli ellipsoidga yaqindir.

Abu Rayhon Beruniy Yer shari o‘z o‘qi atrofida aylanishini birinchi bo‘lib aytgan shaxsdir. Zamonaviy o‘lchash uskunalari hali kashf qilinmasidan oldin yer atrofini o‘lchab, 99,7 foizlik natijani qayd etgan.

Beruniy tibbiyot, falsafa, ximiya, fizika, matematika, geologiya, astronomiya, tarix, dorishunoslik, geografiya, tarjima fanida olim hamda geodeziya ilmining asoschisidir. Turli ilmlarga oid 120 dan ortiq kitob ta’lif qilgan.

«Hilol» jurnali 4(61) son