Savol: Tahoratda oyoq yuvish o‘rniga o‘tadigan (amal) bormi?
Javob: Ha, ikki mahsiga mas'h tortish ikki oyoqni yuvish o‘rniga o‘tishi ko‘plab sahih hadislar bilan sobit bo‘lgan.
Savol: Mana shu mas'hning joiz bo‘lishi uchun shartlar bormi?
Javob: Ha, uning joiz bo‘lishi uchun mahsi pok (tahoratli) holatdagi oyoqqa kitilgan bo‘lishi shart.
Savol: Mas'h uchun biror vaqt chegaralanganmi?
Javob: Agar mahsi tahoratli holatda kiyilgan bo‘lsa, so‘ng tahorat ketsa, unga agar muqim kishi bo‘lsa bir kecha-kunduz mas'h tortishi joiz. agar musofir bo‘lsa uch kecha-kunduz mas'h tortishi joiz. Ikkalasi ham bu muddat ichida tahorat olganda mahsisiga mas'h tortaveradi, safarda ham, muqimlikda ham.
Savol: Bir kecha-kunduz yoki uch kecha-kunduzning boshlanishi mahsini kiygan vaqtdan boshlanadimi yoki tahorat ketgan vaqtdanmi?
Javob: Bu muddatning boshlanishi mahsi tahorat ustiga kiyilgandan keyin tahoratsizlik yetgan paytdan e’tiborga olinadi. Masalan, bir kishi zavol vaqtidan keyin komil tahorat oldi. Mana shu tahoratli holida oyog‘iga mahsi kiydi. So‘ng quyosh botayotgan vaqtda uning tahorati sindi. Agar bu kishi muqim bo‘lsa, shu paytdan to ertasi kuni shu vaqtgacha (ya’ni quyosh botadigan vaqtgacha) mahsisiga mas'h tortishi joiz bo‘ladi. Musofirning mas'hini o‘zingiz shunga qiyoslab olavering.
Savol: G‘usl vojib bo‘lgan odam uchun mahsisiga mas'h tortishi joizmi?
Javob: G‘usl vojib bo‘lgan odam uchun mahsisiga mas'h tortishi joiz emas. Balki unday odam badanining barcha a’zolariga qo‘shib oyog‘ini ham yuvishi vojibdir.
Savol: Agar mahsining birida teshik bo‘lsa, unga mas'h tortish joizmi?
Javob: Agar teshik oyoq barmoqlaridan uchta kichkina barmoqlar ko‘rinib qoladigan darajada ko‘p bo‘lsa, unga mas'h tortish joiz emas. Agar bundan ozroq teshik bo‘lsa, unga mas'h tortish joiz bo‘ladi.
Savol: Mana shu ko‘p teshik deb bilingan miqdor bir poy mahsidan e’tiborga olinadimi yoki ikkala mahsidanmi?
Javob: Bunda bitta mahsidagi teshiklar jamlanadi. Ikkala mahsidagi teshiklar jamlanmaydi. Ya’ni, ikkala mahsidagi teshiklarni qo‘shib hisoblasa uchta barmoq miqdoriga yetsa ham, unga mas'h tortish joiz. Ammo, bu ikkala mahsining har birida shu miqdorda teshik bo‘lsa, yoki faqat bittasida shu miqdorda teshik bo‘lsa, bunday holda unga mas'h tortish joiz emas.
Savol: Mahsiga qanday qilib mas'h tortiladi?
Javob: Mahsining ust tomoniga barmoqlar bilan chiziq tortiladi. Ya’ni, qo‘l barmoqlari suv bilan ho‘llanadi, so‘ng ularni mahsining ustki tomoniga to‘liq qo‘yib oyoq barmoqlari uchidan to‘piq tomonga yurgiziladi. Har bir mahsiga mas'h tortishda qo‘lning uchta barmog;ini ishlatish lozim.
Savol: Mana shu mas'hni nima sindiradi?
Javob: Mas'hni tahoratni sindiruvchi narsalar sindiradi. Hamda, mahsining yechilishi va mas'h muddatining tugashi ham mas'hni sindiradi.
Savol: Agar mas'h muddati tugasa, yoki bir dona mahsi yoki ikkalasi ham yechilsayu ammo tahoratni sindiruvchi hech narsa bo‘lmagan bo‘lsa, bunday holda nima qilinadi?
Javob: Bu ikki ko‘rinishda faqatgina oyoqlarning o‘zi yuviladi va namoz o‘qisa bo‘laveradi. Buning uchun tahoratning boshqa amallarini bajarish shart emas.
Savol: Siz aytdingizki, muqim kishi bir kecha-kunduz, musofir esa uch kecha-kunduz mas'h tortadi. Bir kishi musofir bo‘lib keyin muqim bo‘lsa, muqim esa safar qilsa, unda nima deysiz?
Javob: Musofir mas'h torgandan keyin muqim bo‘lib qolsa, agar mas'h muddati bir kecha-kunduz yoki undan ko‘proq bo‘lgan bo‘lsa, mahsisini yechishi lozim bo‘ladi. Agar mas'h muddati bir kecha-kunduzga yetmagan bo‘lsa, uni yetkizib keyin yechadi. Muqim odam mas'h tortsa va bir kecha-kunduz to‘lmasidan avval safarga chiqsa, u endi uch kecha-kunduz to‘liq mas'h tortadi.
Muhammad Oshiq al-Barniyning
"At-tas'hil az-zaruriy li masail al-Quduriy" asaridan.
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Janoza namozi tik turgan holda, quyidagi tartibda o‘qiladi:
1. Niyat qilinadi (Niyat qildim 4 takbirli janoza namozini imomga iqtido qilib o‘qimoqlikka, qiblam bo‘lmish muqaddas Ka’ba tomon yuzlandim, xolis Alloh uchun);
2. Faqat birinchi takbirdagina quloq qoqiladi (Allohu akbar);
3. Sano o‘qiladi:
“Subhanakallohumma va bihamdika va tabarokasmuka va ta’ala jadduka va laa ilaha g‘oyruk” (Allohim! Senga hamd aytgan holda Seni poklab yod etaman. Isming muborakdir. Ulug‘liging yuksakdir. Sendan o‘zga iloh yo‘q).
4. Ikkinchi bor takbir aytiladi (Allohu akbar);
5. Nabiy alayhissalomga salavot aytiladi:
“Allohumma solli ’ala Muhammadin va ’ala aali Muhammad. Kama sollayta ’ala Ibrohiyma va ’ala aali Ibrohiym. Innaka hamidum majiyd.
Allohumma barik ’ala Muhammadin va ’ala aali Muhammad. Kama barokta ’ala Ibrohiyma va ’ala aali Ibrohiym. Innaka hamidum majiyd” (Allohim! Ibrohim va uning oilasiga salavot yo‘llaganingdek, Muhammad va uning oilasiga salavot yo‘llagin! Albatta, Sen Hamiyd (barcha maqtovlar ila maqtalgan), Majiyd (shon-sharafi va qadri balandligi cheksiz) Zotsan. Allohim! Ibrohim va uning oilasiga barakot berganingdek, Muhammad va uning oilasiga barakot bergin!).
6. Uchinchi bor takbir aytiladi (Allohu akbar)
7. Duo o‘qiladi:
“Allohummag‘fir lihayyina va mayyitina va shahidina va g‘oibina va sog‘iyrina va kabiyrina va zakarina va unsana. Allohumma man ahyaytahu minna faahyihi ’alal Islam va man tavaffaytahu minna fatavaffahu ’alal iyman” (Allohim tirigimizni va o‘ligimizni, hozirimizni va g‘oyibimizni, kichigimizni va kattamizni, erkagimizni va ayolimizni mag‘firat qilgin. Allohim! Bizdan kimni yashatsang, Islomda yashatgin. Bizdan kimni vafot ettirsang, iymonda vafot ettirgin).
8. To‘rtinchi marta takbir aytiladi (Allohu akbar);
9. Ikki tarafga salom beriladi (Assalamu alaykum va rohmatulloh);
Janoza namozida qiroat ham, tashahhud ham bo‘lmaydi. Imom salom bergunicha kutib turiladi va u bilan birga salom beriladi.
Ikki haramda juma namozi o‘qilish tartibi:
4 rakat sunnat;
2 rakat farz;
4 rakat sunnat.
Ikki haramda juma kuni 2 azon va 1 takbir aytiladi:
Birinchi azon – bugun juma kuni ekani va juma namozi haqida eslatma uchun chaqiriq.
Ikkinchi azon – juma namozi azoni. Azon aytilishi bilan imom xutba o‘qishni boshlaydi.
Takbir – juma namozi o‘qish uchun aytiladi. 2 rakat farz namozi o‘qiladi.
Ikki haramda juma kungi farzdan oldingi va farz namozidan keyingi 4 rakatdan o‘qiladigan sunnat namozlarini 2 rakatli farz namozidan keyin 4 rakatdan 8 rakat qilib o‘qib olinadi. Shu tartibda juma namozi ado etiladi.
Mohira BAHODIR