Joriy yilning 18 iyul kunidan “Yangi O‘zbekistonning fidoyisi bo‘lib, ma’naviyat targ‘ibotchisiga aylanamiz” tashabbus doirasida yurtimizda ma’naviy-ma’rifiy targ‘ibot tadbirlari keng quloch yoydi.
E’tiborlisi, hayot tajribasiga ega hoji ota, hoji onalarning targ‘ibot ishlarini olib borish, shukronalik hissini yanada kuchaytirish va daxldorlik tuyg‘usini oshirishga qaratilgan tadbirlarni tashkil etish borasidagi fidoyiliklari o‘z samarasini bermoqda.
Xususan, shu yilgi hoji ota va hoji onalar imom-xatib va mahalla faollari bilan birga mahallalarda istiqomat qiluvchi ijtimoiy himoyaga muhtoj, boquvchisini yo‘qotgan, notinch, ajrim yoqasida turgan hamda moddiy va ma’naviy ko‘mak zarur bo‘lgan oilalar holidan xabar olib, qimmatli va’z-nasihatlar bilan ularning ko‘ngillariga iliqlik olib kirish barobarida xayriya va ehsonlar ulashmoqdalar.
Oilaviy nizolarni bartaraf etish, ajrim yoqasidagi oilalarni yarashtirish, noto‘g‘ri yo‘lga kirib qolgan yoshlarga to‘g‘ri yo‘l ko‘rsatish kabi masalalar ijobiy hal etilayotgani quvonarli holdir. Mazkur tashabbus doirasida ishsiz fuqarolar ishga joylandi, uyi ta’mirtalab bo‘lganlarning xonadonlari obod qilindi. Ehtiyojmand oilalarga moddiy yordam ko‘rsatilib, oziq-ovqat mahsulotlari taqdim etildi.
Bu ishlarga hududiy hokimliklar, O‘zbekiston musulmonlar idorasi, Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, O‘zbekiston mahallalari uyushmasi bosh-qosh bo‘lib, Respublika ishchi guruhi tomonidan mahalla raislari, faollari, imom-xatiblar, hojilarga mahallalarda amalga oshiriladigan tadbirlar bo‘yicha doimiy tushuntirish ishlari olib borildi.
Shuningdek, 11103 nafar hojilar o‘z mahallalaridagi ijtimoiy himoyaga muhtoj, profilaktik hisobda turuvchi, kam ta’minlangan, boquvchisini yo‘qotgan, notinch oila, ajrim yoqasida turgan fuqarolarga biriktirish ishlari tashkil etildi.
Biriktiruvga asosan, 18 iyul – 4 dekabr kunlari Qoraqalpog‘iston Respublikasida 1889 ta, Andijon viloyatida 5811 ta, Buxoro viloyatida 2144 ta, Jizzax viloyatida 6144 ta, Navoiy viloyatida 874 ta, Namangan viloyatida 6700 ta, Samarqand viloyatida 9001 ta, Sirdaryo viloyatida 1361 ta, Surxondaryo viloyatida 1797 ta, Toshkent viloyatida 2058 ta, Farg‘ona viloyatida 2066 ta, Xorazm viloyatida 4165 ta, Qashqadaryo viloyatida 4217 ta, Toshkent shahrida 5116 ta, jami 53 343 ta tadbirlar o‘tkazildi.
Hududlarda 11103 ta hojilar ishtirokida 313 138 ta fuqarolar holidan xabar olinib, mahalla raislari, imom-xatiblar bilan birgalikda suhbatlar tashkil etildi.
Mahallalardagi kam ta’minlangan, boquvchisini yo‘qotgan, ehtiyojmand oilalarga mahalla va hojilar tomonidan 3 mlrd. 238 mln. 541 ming so‘m miqdoridagi moddiy yordam, 3 mlrd. 682 mln. 635 ming so‘m miqdoridagi oziq-ovqat mahsulotlari taqdim etildi.
Shuningdek, 4818 marta tinchlik qadri va shukronilik, 3318 marotaba yoshlar tarbiyasi, illatlarga qarshi kurash, 2697 marotaba ilm-ma’rifatga targ‘ib, 3565 marotaba yot g‘oyalarga qarshi kurash, 7462 marotaba oilaviy janjal va ajrimlar yo‘nalishlarida ishlar olib borildi.
Shu kunga qadar, umum hisobda 53 343 ta tadbirlar o‘tkazilib, unga 313 138 nafar fuqaro qamrab olindi.
Mazkur xayrli tashabbus doirasidagi ishlar davom etmoqda.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
1. Olimning to‘liq ismi sharifi Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Abu Mansur Moturidiy Samarqandiy Ansoriy.
2. Kamoliddin Bayoziyning tahqiqiga ko‘ra bu zotning nasabi ulug‘ sahobiy Abu Ayyub Ansoriyga borib taqaladi.
3. Abu Mansur Moturidiyning qaysi yilda tug‘ilgani aniq ma’lum emas. Ammo ustozi Muhammad ibn Muqotil Roziy hijriy 248 (milodiy 862) yilda vafot etgani aytilgan. Shunga ko‘ra, Abu Mansur Moturidiy hijriy 240 (milodiy 854) yildan oldin tug‘ilgani taxmin qilinadi.
4. Imom Moturidiy ko‘plab ustozlardan ta’lim olgan. Quyidagilar ularning eng mashhurlari:
5. Ushbu olimlar Imom Moturidiyni Imom Abu Hanifa rahimahullohgacha bo‘lgan sanadini bog‘lovchi ustozlar hisoblanadi.
6. Imom Moturidiyning shogirdlari uning ilimy merosini davom ettirib, bu ta’limotni rivojlantirganlar. Masalan:
7. Abu Mansur Moturidiy tafsir, usulul fiqh va aqoid kabi shar’iy ilmlarning turli yo‘nalishlari bo‘yicha asarlar ta’lif etgan.
8. Tafsir yo‘nalishi bo‘yicha “Ta’vilotu ahli sunna” nomli tafsir yozgan.
9. Usulul fiqh yo‘nalishida “Ma’xozush sharoi’” (Shar’iy hukmlar manbasi) va “Jadal” (Ilmiy bahslar) nomli ikkita kitob yozgan.
10. Ulamolar Abu Mansur Moturidiy aqoid ilmi bo‘yicha yozgan asarlarini o‘rganib chiqib, ularni uch turga ajratganlar:
11. Abdulhay Laknaviy “al-Favoidul-bahiya” asarida Imom Abu Mansur Moturidiyni mutakallimlar imomi va musulmonlarning to‘g‘ri aqidasini asoslab bergan buyuk alloma sifatida tavsiflaydi. Uning ta’kidlashicha, Imom Moturidiy benazir asarlar yaratib, botil aqida vakillarining buzg‘unchi g‘oyalariga raddiyalar bergan.
12. Ulamolar aytadilarki, Hujjatul Islom (Islom dini hujjati) deyilganda faqat Imom G‘azoliy tushunilganidek, Imomul hudo (to‘g‘ri yo‘lga boshlovchi) deyilganda ham faqat Imom Moturidiy tushuniladi.
13. Butun hayotini ilm ma’rifat o‘rganish va uni yoyish bilan o‘tkazgan Abu Mansur Moturidiy rahmatullohi alayh hijriy 333 (milodiy 945) yilda taxminan to‘qson besh yoshida Samarqandda vafot etgan va Chokardiza qabristoniga dafn etilgan.
14. 2020 yil O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi huzurida “Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi” tashkil etilgan.
15. Shuningdek, 2025 yil mart oyida Davlatimiz rahbari tomonidan buyuk olimga yuksak hurmat ifodasi o‘laroq “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaror qabul qilindi.