Sayt test holatida ishlamoqda!
19 May, 2025   |   21 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:24
Quyosh
05:01
Peshin
12:25
Asr
17:27
Shom
19:42
Xufton
21:12
Bismillah
19 May, 2025, 21 Zulqa`da, 1446
Maqolalar

Hayotda asqotadigan 50ta zarur qoida

19.12.2024   3824   4 min.
Hayotda asqotadigan 50ta zarur qoida

Bismillahir Rohmanir Rohiym

1. Hech qachon biror kishi bilan o‘tirgan holda qo‘l berib so‘rashmang.

2. Muzokarada hech qachon birinchi bo‘lib taklifni bermang.

3. Agar sizga sir aytilgan bo‘lsa, uni saqlay biling.

4. Agar birovning mashinasini minib turish uchun olgan bo‘lsangiz, qaytarayotganingizda bakini yoqilg‘iga to‘ldirib qo‘yishni unutmang.

5. Biron ishni qilsangiz ishtiyoq bilan qiling, bo‘lmasa umuman u ishga qo‘l urmang.

6. Qo‘l berib ko‘rishganda mahkam tuting va suhbatdoshingizning ko‘ziga qarang.

7. Yakka holda safarga chiqib ko‘ring.

8. Qayg‘uga botgan paytingizda sizga xursandchilik bag‘ishlagan odamni hecham yo‘qotmang.

9. Hayotingizni uzaytirmoqchi bo‘lsangiz, maslahat olishdan tortinmang.

10. O‘qish yoki ishxonada yangi kelgan odam bilan birga ovqatlaning.

11. G‘azabda xat yozsangiz tugatgandan so‘ng, o‘qib chiqing, o‘chiring va qayta yozing.

12. Ovqatlanish vaqtida ish, siyosat yoki din haqida gaplashmang.

13. Maqsadlaringizni yozib qo‘ying va ularga erishing.

14. O‘z fikringizni himoya qiling, lekin o‘zgalarga hurmatli va bag‘rikeng bo‘ling.

15. Yaqinlaringizga qo‘ng‘iroq qiling va ularni ziyorat qiling.

16. Hech narsadan afsuslanmang, hammasidan saboq oling.

17. Obro‘ va vafo sizning shaxsingizda bo‘lishi kerak.

18. Qarzga pul bermang, agar qaytarilmasligini bilsangiz.

19. Biron narsaga ishoning.

20. Ertalab uyqudan uyg‘onganda yotog‘ingizni yig‘ing.

21. Hammomda yuvinayotganda qo‘shiq aytmang.

22. O‘simlik parvarish qiling yoki bog‘ yarating.

23. Imkoniyat paydo bo‘lganda osmonni kuzating.

24. Qobiliyatlaringizni aniqlab, ulardan foydalaning.

25. Qilayotgan ishingizni seva biling, yoki uni tark eting.

26.  Yordam kerak bo‘lganda yordam so‘rashdan tortinmang.

27. Kimgadir kichik bo‘lsa ham bir qadriyatni o‘rgating.

28. Sizga yordam ko‘rsatgan odamga minnatdorchilik bildiring.

29. Qo‘shnilaringizga mehribon bo‘ling.

30. Biron kishining bir kunini saodatli qiling — shunda sizga ham xursandlik bag‘ishlaydi.

31. O‘z nafsingiz bilan bellashing.

32. Yilda hech bo‘lmaganda bir marta sog‘ligingizni tibbiy muolaja qildiring.

33. Sog‘ligingizga e’tiborli bo‘ling.

34. Har doim tabassum bilan salom bering.

35. Tez o‘ylang, lekin sekin so‘zlang.

36. Og‘zingiz ovqatga to‘la holda gapirmang.

37. Oyoq kiyimingizni toza tuting, tirnoqlaringizni oling va har doim ko‘rinishingizni ozoda saqlang.

38. O‘zingiz bilmaydigan masalalarda fikr bildirmang.

39. Hech qachon hech kimga yomon muomala qilmang.

40. Hayotda go‘yoki umringizni oxirgi kunidek yashang.

41. Xotirjam bo‘lish imkonini beradigan fursatni hech qachon qo‘ldan bermang.

42. Har qanday kishining mehnatini tan oling.

43. Kamtar bo‘ling.

44. O‘z ildizlaringizni hech qachon unutmang.

45. Imkon tug‘ilganda sayohatga chiqing.

46. Qo‘rquvdan voz keching.

47. G‘oyibona sizni himoya qilgan odamni yo‘qotmang.

48. Hech qachon taslim bo‘lmasdan o‘z muvaffaqiyatingizni qidiring.

49. Adolatli bo‘ling; sizning yordamingizga muhtoj bo‘lganlarni himoya qiling.

50. Yolg‘izlik onlaridan zavqlanishni o‘rganing.

Homidjon domla ISHMATBЕKOV

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Muhammad Said Ramazon al-Butiy

16.05.2025   4516   5 min.
Muhammad Said Ramazon al-Butiy

Muhammad Said ibn Ramazon ibn Umar ibn Murod al-Butiy 1929 yilda Usmoniylar imperiyasi tarkibida bo‘lgan, bugungi kunda Turkiya Respublikasi hududiga kiruvchi Jizre (arabcha: Jazirat ibn ‘Umar, kurdcha: Cizîrê Botan) viloyatiga qarashli Jalka qishlog‘ida tavallud topgan. Ushbu hudud tarixan boy ilmiy va madaniy merosga ega bo‘lib, ko‘plab yetuk shaxslar, ayniqsa islom olimlari bilan mashhur bo‘lgan. Jizre hududi o‘zining uzoq yillik ilm-fan va ma’rifat an’analari bilan ajralib turadi. Tarixiy manbalarda bu yerda yashab o‘tgan ko‘plab olimlarning ismlari tilga olinadi. Jumladan, buyuk musulmon tarixchisi va "al-Kamil fī’t-Tarix" asari muallifi Ibnul-Asir (1160–1233), mashhur qiroat olimi Abul-Xoyr Muhammad ibn Muhammad al-Jazariy, mexanika va texnika sohasida kashshof sifatida tanilgan, "al-Jami' baynaal-'ilm val-'amal an-nafi' fī ṣina'at al-ḥiyal" asari muallifi Abul-‘Izz ibn Isma‘il ar-Rozzaz al-Jazariy (vafoti 1206-yil) shular jumlasidandir.

Muhammad Said Ramazon al-Butiy ana shunday yuksak martabali olimlardan biridir. U Islom olamida asosan fiqh, da’vatchilik faoliyati, asarlari va siyosat bilan aloqasi sababli mashhur bo‘lgan. Uning ilmiy merosi, asarlari va ilgari surgan g‘oyalari ko‘pincha G‘azoliy bilan qiyoslanadi [1].

Muhammad Said Ramazon al-Butiy 1934-yilda oilasi bilan Suriyaning Damashq shahriga hijrat qilgan. Ular asosan kurdlar istiqomat qiladigan Ruknuddin mahallasiga joylashadilar. Butiy bolaligidan Qur’on ta’limini boshlaydi va atigi olti oy ichida Qur’onni to‘liq xatm qiladi. Keyinchalik otasi bosh-qoshligida turli madrasalarda diniy ilmlar bilan shug‘ullanadi. 1953-yilgacha Shayx Hasan Habanka al-Maydoniy boshchiligidagi "At-tavjih al-islomiy" kollejida nahv, mantiq, balog‘at, usul va boshqa diniy fanlarni o‘rganadi.

1953-yilda Misrning Azhar universiteti Shariat fakultetiga o‘qishga kirib, 1956-yilda tamomlaydi. 1957-yilda Humus shahrida diniy madaniyat o‘qituvchisi sifatida faoliyat boshlaydi. 1960-yilda Damashq universitetining Shariat fakultetida yordamchi lavozimiga tayinlanadi. 1965-yilda Azhar universitetida "Islom huquqida "Maslaha" mavzusida doktorlik dissertatsiyasini "Mumtaz" (juda a‘lo) bahosi bilan himoya qiladi. Shundan so‘ng u Damashq universitetida professor unvoniga erishib, islom huquqi, fiqh, aqida va siyrat fanlaridan saboq beradi.

1970-yilda dotsent, 1975-yilda professor, 1977-yilda esa Shariat fakulteti dekani lavozimiga tayinlanib, 1993-yilgacha bu lavozimda ishlaydi. U arab, kurd, turk va ingliz tillarini yaxshi bilgan. Akademik faoliyati davomida u kitoblari, televideniya, radio va internet orqali keng ommaga diniy ta’lim yetkazgan. Uning Damashqdagi yirik masjidlardagi va’zlari ko‘p sonli kishilarni jamlagan.

Yevropalik tadqiqotchi Andreas Christmann ta’kidlaganidek, diniy amallarga rioya qilmaydigan hatto musulmon bo‘lmagan kishilar ham uning ma’ruzalariga qiziqish bildirgan [2]. 2005-yilda Dubay Qur’on Xizmat Kengashi uni "Namunali Islom Olimi" deb e’tirof etgan. 2012-yilda esa Iordaniya Qirollik Akademiyasi tomonidan tuzilgan eng nufuzli 500 musulmon ro‘yxatida 22-o‘rinni egallagan.

Butiy aqidada Ash’ariy kalom maktabiga ergashgan bo‘lib, salafiylik oqimiga tanqidiy yondashuvi bilan mashhur edi. Fiqhiy yo‘nalishda esa Shofi’iy mazhabiga mansub bo‘lgan.

Butiyning ilmiy faoliyatida birinchi yirik yutug‘i sifatida "ad-Davabitu’l-Maslaha fi’sh-Shari‘ati’l-Islamiyya" nomli doktorlik dissertatsiyasi bo‘lib, bu asar Islom huquqidagi "Maslaha" masalasini chuqur tahlil qilgani sababli tadqiqotchilar tomonidan muhim manba sifatida qadrlanadi.

Uning asl shuhrati esa "Fiqhus-siyra" asari orqali keng tarqalgan. Ushbu kitobda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning hayotlari asosida shar’iy va fiqhiy xulosalar chiqarilib, yangicha ilmiy uslubda taqdim etilgan.

Tahrirchi Bot, [16.05.2025 12:30]
Butiy 70 ga yaqin kitob va ko‘plab maqolalar muallifi bo‘lib, Islom ummati muammolariga bag‘ishlangan "Abhas fi’l-Kimme" nomli o‘nta risoladan iborat to‘plami ham e’tibor qozongan. Bu risolalarda u muammolarga yechimlarning o‘zini emas, balki ularning asl sabablari, xususan, G‘arb qarshisida musulmonlarning ijtimoiy va iqtisodiy jihatdan orqada qolish omillarini ochib berishga intilgan.

U butun umri davomida islomiy fikr, axloq va ma’rifatni targ‘ib etishda fidokorona xizmat qilgan. Afsuski, bu yuksak ilm va taqvo sohibi 2013 yil 21 mart kuni Damashqdagi Imom masjidida dars berayotgan paytida shahid bo‘ldi. Uning vafoti nafaqat Suriyada, balki butun Islom olamida chuqur iztirob bilan qabul qilindi. Shu tariqa Ramazon Butiy o‘zining boy ilmiy merosi va mardonavor xizmatlari bilan musulmon ummatining qalbida chuqur iz qoldirdi.

Muhammaddiyor MO‘MINOV,
Toshkent Islom instituti 402-guruh talabasi.
 

[1] Mahsum Aslan. Muhammed Said Ramazan el-Bûtî’nin hayatı, eserleri, ilmî kişiliği ve fıkıhçılığı "Muhammad Said Ramazon al-Butiyning Hayoti, Asarlari, Ilmiy Shaxsiyati va Fiqhchilig‘i" nomli magistrlik dissertatsiyasidan. Dijla Universiteti, Sotsial fanlar instituti, Diyarbakir, qisqartirma, 2014.–  J.1. — B.1.

[2] Andreas Christmann. Islamic scholar and religious leader: A portrait of Shaykh Muhammad Sa’id Ramadan al-Būti “Musulmon Olim va Diniy Yetakchi: Shayx Muhammad Said Ramazon al-Butiy”, tarj. Muammer İskenderoğlu, Usul islomiy tadqiqotlar jurnali, Son: 2, Iyul-Dekabr, 2004. – 129-154, - B.130.