Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَرَضِي اللهُ عَنْهُ و عَنِ النَّبِيِّ صلى الله عليه وسلم قَالَ: رُبَّ صَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ صِيَامِهِ إِلَّا الْجُوعُ، وَرُبَّ قَائِمٍ لَيْسَ لَهُ مِنْ قِيَامِهِ إِلَّا السَّهَرُ. رَوَاهُ ابْنُ مَاجَهْ وَأَحْمَدُ وَالْحَاكِمُ.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: «Ba’zi ro‘zadorlar borki, ularga ro‘zasi uchun ochlikdan o‘zga narsa bo‘lmas. Ba’zi tunda bedor bo‘lgan borki, ularga bedorligi uchun uyqusizlikdan o‘zga narsa bo‘lmas», dedilar.
Ibn Moja, Ahmad va Hokim rivoyat qilganlar.
Sharh: Ba’zi bir kishilar ro‘zani tutib olib, tilini tiymay, yolg‘on gapiradilar, ig‘vo, bo‘hton, g‘iybat qiladilar, turli yomon ishlardan o‘zlarini tiymaydilar. Bunday kishilar ro‘zaning foydasidan, savobidan mahrum bo‘ladilar. Ularga ro‘za tutishdan faqat och qolganligi qoladi, xolos.
Shuning uchun kim ro‘zadan to‘la manfaat olmoqchi, savobiga to‘liq erishmoqchi bo‘lsa, o‘zini taom va sharobdan tashqari behuda, bo‘lmag‘ur gap-so‘z va amallardan tiymog‘i lozim.
Shuningdek, ba’zi bir kishilar tunda tahajjud namoz o‘qiydilar. Keyin esa o‘sha ishlari bilan maqtanib, riyokorlik qiladilar, yolg‘on gapirib, noloyiq ishlarga qo‘l uradilar. Ana shunday odamlar ham tunda bedor bo‘rib qilingan ibodatlarga beriladigan savoblardan bebahra qoladilar.
Shuning uchun har bir ibodatni iloji boricha riyokorlikdan qochib qilmog‘imiz kerak.
«Hadis va hayot» kitobi asosida tayyorlandi
Bomdod namozi kirgach to quyosh chiqquncha Qur’on tilovati, zikrlar, ilm yoki boshqa xayri ishlar bilan shug‘ullanish o‘rniga dunyoviy gap-so‘zlar bilan vaqt o‘tkazish makruhi tanzihiydir. Chunki bu vaqtda qilingan zikrlar uchun juda katta savoblar va’da qilingan, mo‘min bandaga bunday imkoniyatni boy berish to‘g‘ri kelmaydi.
Ilm bilan shug‘ullanish, solihlarning hikoyasini o‘qish yoki tinglash, mehmon bilan yoki hojati bor odam bilan gaplashish xayrli ish hisoblanadi, shuning uchun bular makruh emas, aksincha mustahab bo‘ladi.
Albatta, hojat yoki zarurat bo‘lgani uchun dunyoviy gaplar so‘zlashning hech qanday ziyoni yo‘q.
Prof. Dr. Saloh Abul Hojning «Til sayqali» kitobidan