Sankt-Peterburgdagi mashhur Ermitaj muzeyida og‘irligi 11,2 tonna keladigan ulkan tosh saqlanmoqda. Bu oddiy tosh emas. U Sohibqiron Amir Temur davriga, ya’ni Temuriylar sulolasi hukmronlik qilgan buyuk bir davrga oid tarixiy yodgorlikdir.
Ushbu tosh 1937 yili O‘zbekiston hududida joylashgan Ulug‘ tog‘da topilgan. Uning yuziga epitafiya – yodgorlik matni o‘yib yozilgan bo‘lib, u Sohibqiron Amir Temurning Dashti-Qipchoqga qilgan mashhur yurishiga bag‘ishlangan.
Matnda bunday deyiladi: “793 hijriy sana, ya’ni qo‘y yili, yoz oyida Turon sultoni Temurbek 200 minglik qo‘shin bilan To‘xtamishxonga qarshi yurishga otlandi. U shu yerga yetib kelgach, ushbu yodgorlikni o‘rnatdi. Alloh zafar bersin, insha Alloh. Alloh insonlarga rahm aylasin, bizlarni duolarida eslashsin”.
Bu yodgorlik nafaqat harbiy zafarni, balki Amir Temurning o‘z xalqi va kelajak avlodlar oldidagi mas’uliyati hamda islomiy qadriyatlarga sadoqatini ham namoyon qiladi.
Ulug‘tog‘ tog‘larida Amir Temur o‘z lashkarini joylashtirgan va ushbu xotiratoshni o‘rnatishga qaror qilgan. Askarlar tosh yig‘ishgan, mahalliy ustalar esa toshga tarixiy matnni o‘yib yozganlar. Bu harakat sohibqiron Amir Temurning har bir yutug‘i zamirida qadriyat, xotira va ibrat qoldirish istagi borligini ko‘rsatadi.
Ermitaj muzeyida nafaqat ushbu tosh balki Temuriylar davriga oid boshqa noyob eksponatlar ham bor. Ular orasida: “Mironshoh Amir Temurning o‘g‘li nomiga tayyorlangan xrizolit muhri, Temuriy ayollarining buyuk namoyandalaridan biri”, Gavharshod begimga tegishli nefrit uzuk hamda boshqa ko‘plab tarixiy ashyolar bor.
Bu kabi yodgorliklar nafaqat tarixiy axamiyatga ega, balki buyuk ajdodlarimiz qoldirgan ma’naviy merosning yorqin namunasidir.
I.Ahmedov tayyorladi.
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Savol: Ota-onam meni majburlab erga bermoqchi, bola bilan ko‘rishdim va ko‘nglim g‘ash bo‘lib qoldi. Keyin istixora o‘qishni boshladim va baribir ko‘nglim yumshamadi. Uydagilarga tushuntirdim, lekin meni eshitishmayapti. Men qanday yo‘l tutsam bo‘ladi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Dinimizda xotin-qizlarni majburlab erga berishdan man qilingan. Zero, nikoh ikki tomonning roziligi bilan tuziladi. Juvon bo‘lsa, u bilan ochiqcha gaplashiladi, bokira bo‘lsa, undan izn so‘raladi. Bokira (rozilik alomatlari bilan) sukut qilsa, bu uning nikohga izn bergani bo‘ladi.
Barcha fiqhiy manbalarimizda kelin va kuyov o‘z roziligini bildirishi (iyjob va qabul) nikohning asosiy rukni ekani bayon qilingan. Kelin-kuyovdan biri nikohga rozi bo‘lmasa, nikoh durust bo‘lmaydi.
Ota-onaning vazifasi esa farzandini boylik, mansab yoki boshqa g‘arazlar sababli ko‘r-ko‘rona uylanish yoki erga tegishga majburlash emas. Balki farzandiga juft bo‘layotgan yigit yo qizning diyonati, xulq-odobiga va kasb-hunariga e’tibor qilishdir.
O‘z o‘rnida turmush qurayotgan farzand ham ota-onasining tavsiyalari o‘rinli bo‘lsa, qabul qilishi, qaysarlik qilmay ularning hayotiy tajribalaridan foydalanishi kerak.
Xotin-qizlarni majburlab erga berish holatlarida Payg‘ambarimiz alayhissalomning ayolga nikoh yo ajralishni tanlash ixtiyorini berganlari ma’lum. Hatto bir holatda qiz kambag‘al yigitni, ota-ona esa boy yigitni tanlaganida, u zot qizning ixtiyorini ustun qo‘yib:
لم ير للمتحابين مثل النكاح
«Bir-birini yaxshi ko‘rganlar uchun nikohdan yaxshisi yo‘qdir", dedilar (Imom Ibn Moja rivoyati). Vallohu a’lam"
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.