Johiliyat zamonidan buyon kishilar ongida yashab, ularni haq yo'ldan chalg'itib kelgan ba'zi muammolar hali ham barham topgani yo'q. Yaratganning O'zidan boshqa hech kim bilmaydigan, g'aybni bilish da'vosidagi ilmsizlik “folbinlik” deb ataladi. Folbinlik “kohinlik”, “ilmul raml”, “munajjimlik”, “arroflik” kabi nomlar bilan ham ataladi. Folbinlik Qur'oni karim hukmi bilan harom qilingan. Folbin, kohinning g'aybdan deb bergan xabarini tasdiqlash oyati karima va hadisi sharifga asosan kufrdir.
Alloh taolo Yunus surasi 106-oyatida bunday marhamat qiladi: “Allohni qo'yib, foyda ham, zarar ham etkaza olmaydigan narsalarga iltijo qilmang! Agar (shunday) qilsangiz, unda, albatta, siz zolimlardandirsiz”.
Hozirgi kunda ham biror narsasini yo'qotgan, biror ishda shubhaga borgan kimsalar, ayniqsa, ma'rifatsiz ayol-qizlar yoki tushkunlikka tushgan insonlarning aksari muammoning echimini topish uchun folbinlarga qatnamoqda. Oilaviy ajrimlarning kelib chiqishiga sabab bo'ladigan, akani ukadan ajratadigan, quda-andalar, qo'shnilar, hamkasblar orasiga sovuqchilik soladigan folbinlar cho'ntagini qappaytirmoqda. Folbinlarga boruvchilar esa vaqti, sog'ligi, puli havoga sovurilayotganiga, o'zlari qattiq gunohkor bo'layotganiga ahamiyat ham berishmaydi.
Ayni paytda kishilik jamiyatining eng katta muammolaridan biri ham sehr, folbinlik va munajjimlikdir. Bunga hujjat sifatida quyidagi oyat keltiriladi: “...Balki odamlarga sehr o'rgatadigan shaytonlar kofir bo'ldilar...”(Baqara surasi, 102-oyat). La'natlangan shaytonning odamlarga sehr o'rgatishdan ko'zlagan birdan-bir maqsadi – ularni mushrikka aylantirishdir.
Alloh O'ziga sherik qilgan insonni hech qachon kechirmaydi. Bugungi kunda ko'plab gumroh kimsalarning sehrga aralashib yurganiga guvoh bo'lasiz. Ular sehrni faqat harom deb o'ylaydilar va uning kufr ekanini his qilmaydilar. Bu hol, ayniqsa, er-xotin orasidagi munosabatlarda – issiq-sovuq va shu kabi narsalarni qilishda yaqqol namoyon bo'ladi. Ular bu ishlarida aksariyat qismi shirk va kufr bo'lgan so'zlarni qo'llaydilar.
Payg'ambarimiz sollallohu alayhi va sallam: “Yettita halok qiluvchi gunohdan saqlaninglar”, deb ulardan biri sehr ekanini bayon qilganlar (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati). Har bir banda Alloh taolodan qo'rqishi va dunyoyu oxiratini kuydiradigan bunday ishlardan saqlanishi lozim.
Vahb ibn Munabbih: «Ayrim kitoblarda o'qidimki: “Alloh azza va jalla: “Mendan o'zga iloh yo'q. Sehr qilgan va sehr qildirgan, fol ochgan va fol ochdirgan, shumlangan va shumlantirgan kimsalar Mendan emas”, deydi». Ali ibn Abu Tolib roziyallohu anhu: “Folbin – sehrgar, sehrgar esa kofirdir”, degan. Ibn Mas'ud roziyallohu anhu aytadi: “Albatta, afsun o'qish, tumor taqish va issiq-sovuq qilish shirkdir” (Ibn Hibbon, Imom Hokim rivoyat qilishgan).
Kimki tumor yoki munchoq taqib, bu ko'z tegishidan saqlaydi deb e'tiqod qilsa, shirk keltirgan bo'ladi. Hitobiy roziyallohu anhu aytadi: «Qur'on yoki Alloh taoloning ismlari bilan dam solish mumkin. Chunki Payg'ambar sollallohu alayhi va sallam Hasan va Husayn roziyallohu anhumoga dam solib: “Sizlarni Allohning to'liq kalimalari ila har bir shaytonu hasharotdan va har bir yomon ko'zdan O'z panohida saqlashini so'rayman”, der edilar» (Imom Hokim rivoyati).
Folbinga qatnayotgan opa-singillarimizning bu yo'ldan qaytishlarini so'raymiz. Alloh taolo Qur'oni karimda bu ilm faqat O'zida ekanini aytgan. Alloh bilan Allohning ilmini talashayotgan bandalar, albatta, xor bo'lajak. Shu mal'un, iflos va jirkanch maxluqlarning oldiga borib, iymonu e'tiqodimizni poymol qilmaylik, azizlar. Kimki shu ishni qilgan bo'lsa, tavba qilsin.
Musulmon kishi boshiga musibat etganda sabr qiladi. Uning Allohdan ekanini biladi va Allohga yanada kuchliroq tazarru bilan sig'inib, musibatiga, g'am-anduhiga yupanch izlaydi. Mo'min kishi kasal bo'lsa, darrov azayimxonga yugurmasdan shariat ruxsat bergan tibbiy vositalar bilan davolanadi, o'ziga o'zi
Qur'on oyatlarini o'qib dam soladi...
Hozirgi kunda turli duoxon va azayimxonlarga borish ham xatarli bo'lib qolgan. Chunki ularning ko'pi shariatda vorid bo'lmagan allaqanday shubhali duolar va qasidalar bilan dam soladilar. Sehr, ya'ni ko'zbo'yamachilik, issiq-sovuq qilish katta gunoh. Sehr qilgani uchun olinadigan haq ham shariatda taqiqlangan ishni qilgani uchun harom.
Alloh taoloning izni bo'lmasa, hech kimga zarar etmasligi Qur'oni karimda bayon qilingan. Ular kelajakda bo'ladigan ishlarni oldindan aytib berish da'vosi ila sodda insonlarni aldab, o'z tuzoqlariga ilintirmoqdalar. Kishilarda bo'lmag'ur shumlanishlarning paydo bo'lishi esa ko'plab oilalarning buzilib ketishiga, qo'ni-qo'shni, yaqin qarindoshlar, aka-uka, quda-andalarning orasiga sovuqchilik tushishiga sabab bo'lmoqda.
Masjidlarimizga ziyoratga kelgan ba'zilar: “Yo'limni ochib bering, baxtim ochilsin”, deb folbinlarning gapini aytishadi. Albatta, har bir ish Allohdan. Islom insonlarda uchraydigan badaniy xastaliklarni tib orqali, qalb xastaliklarini esa Qur'oni karim oyatlari bilan muolaja qilishga amr etgan. Har birimiz dinimizning amriga bo'ysunishimiz, folbin va kohinlarga qatnash ulkan gunoh ekanini yaxshi anglashimiz lozim.
Jahongirxon ABROROV,
O'zbekiston musulmonlari idorasi
Samarqand viloyati vakilligi xodimi
Yurtimizda ijtimoiy-ma’naviy muhitni sog‘lomlashtirish, hanafiy mazhabi asosida pok dinimizning asl mohiyatini ayol-qizlarga yetkazish, bid’at-xurofotlarning oldini olish muhim vazifa hisoblanadi. Bu jarayonda, tabiiyki, otinoyilarning alohida o‘rni bor.
Shu yil 13 avgust kuni Toshkent shahar Shayxontohur tumani «Shayx Zayniddin» jome masjidi majlislar zalida Toshkent shahrida faoliyat yuritayotgan otinoyilar ishtirokida tadbir tashkil etildi.
Yig‘ilishni Toshkent shahar bosh imom-xatibi Abduqahhor domla Yunusov kirish so‘zi bilan ochib, bugungi kunda diniy soha hodimlari, shu jumladan, otinoyilarning mas’uliyati, ijtimoiy-ma’naviy muhit barqarorligini ta’minlashdagi o‘rni, ayol-qizlarni turli yot g‘oyalar ta’siridan himoya qilish, sof Islom dini ta’limotining asl mohiyatini keng ommaga yetkazish va har qanday jaholatni ilm-ma’rifat bilan yengish mumkinligi to‘g‘risida gapirdilar.
Tadbirda Toshkent shahar, “Ma’rifiy targ‘ibot markazi” davlat muassasasi direktori, “Shuhrat” medali soxibi, Xidirov Mirzoxid G‘ayratovich Toshkent shahar bosh imom xatibining xotin-qizlar masalalari bo‘yicha yordamchisi Zulayho Soatova, Toshkent shahar hokimligi mas’ul xodimasi Nilufar Irgasheva va Toshkent shahar tumanlari bosh imom-xatiblarning xotin-qizlar masalalari bo‘yicha yordamchilari va hudud otinoyilari ishtirok etdi.
Toshkent shahar, "Ma’rifiy targ‘ibot markazi" davlat muassasasi direktori, “Shuhrat” medali soxibi, Xidirov Mirzoxid G‘ayratovich 2025-yil 25-fevraldagi O‘zbekiston Respublikasining 1037-sonli Qonuni bilan O‘zbekiston Respublikasida fuqarolarning vijdon erkinligini ta’minlash va diniy sohadagi davlat siyosati konsepsiyasining mazmun –mohiyati. Mutaassiblik nima? Radikalizm atamasi haqida. Mutaassib va radikal shaxsning belgilari, bir-biridan farqi va uni aniqlash usulari. Ular bilan suhbat o‘tkazish usullari to‘g‘risida ma’ruza qildi.
Nilufar Irgasheva otinoyilar faoliyati bilan bog‘liq bir qator masalalar to‘g‘risida fikr almashdi. Shu bilan birga 6 oy davomida otinoyilar tomonidan amalga oshiriligan ishlar yuzasidan tahliliy fikrini bildirib, shuningdek, xar bir otinoyi MFY idoralarda “Jaxolatga karshi ma’rifat” loyihasi asosida tashkil etilayotgan manaviy-marifiy tadbirlarni o‘tkazishda faol bo‘lishlari lozimligini va ayollarni urfimiz va milliyligimizga xos kiyinishlarini va boshqalarga taqlid qilmasliklarini haqida bosqichma-bosqich tushuntirish ishlarini olib borishini ta’kidlab o‘tdi. Yig‘ilish doirasida otinoyilarning savollariga javoblar qaytarildi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Toshkent shahar vakilligi
Matbuot xizmati