Shayx Abdul Fattoh Abu G'udda (1336-1417)
Abdulfattoh ibn Muhammad ibn Bashir ibn Hasan Abu G'udda Halab (Suriyaning shimoli)da tug'ilgan. Olimning nasabi Holid ibn Validga borib etadi. Shayxning xonadonlarida ushbu nasab shajarasi hamon saqlanib kelinadi.
Otasi Muhammad taqvosi, Qur'on qiroati bilan tanilgan shaxslardan edi, ota kasb – to'qima gazlamalar savdosi bilan shug'ullanardi. Bobosi Bashir ham Halabdagi to'qima gazlama savdogari edi. Onalari esa Fotima Muzaktaliy olima, fozila ayollardan edi.
Shayx boshlang'ich ma'lumotni tug'ilgan shahrida oldi va oliy ma'lumot olish uchun Misrning "Al-Azhar" universitetiga o'qishga kirdi. XIV asrning tengsiz ulamosi Zohid Kavsariydan (1296-1371) juda ko'p ilmiy manfaatlar oldi.
Shuningdek, Shayx Muhammad Abu Zahra (1898-1974) faqih olim; Shayx Muhammad Huzar al-Husayn (1876-1958) tafsir va fiqh sohasida o'z asrining allomasi, xususan Molikiy mazhabi va qiyosiy fiqhda bilimdon bo'lgan; Shayx Yusuf Dujaviy (1893-1963) faqih, alloma; Shayx Abdulmajid Darroz; Shayx Ahmad Muhammad Shokir (1893-1963) muhaddis; Shayx Mahmud ibn Muhammad Shaltut (1893-1963) mufassir, faqih va Azhar shayxi; Shayx Mustafo Sabriy (1869-1954); Shayx Abdulhalim Mahmud (1907-1978) mufassir, mutasavvif, adib; Shayx Iyso Manun (1889-1956) faqih; Shayx Abdulvahhob Hallof (1888-1956) muhaddis, faqih, meros ilmi kabi fanlar bo'yicha mutaxassis va boshqa etuk ulamolardan ilm oldi.
Shayx Abdul Fattoh hadis ilmi bo'yicha mutaxassis edi. Ko'plab klassik asarlarga izohlar yozgan. Damashq universitetining shariat fakul'tetida mudarris bo'lib faoliyat yuritdi. U erda uch yil "usul al-fiqh", "hanafiy fiqhi", "mazhablar orasidagi qiyosiy fiqh"dan dars berdi. Undan keyin Ibn Hazmning mahalliy fiqhi entsiklopediyasini tuzishda ham ishtirok etdi. U ikki jildda nashr etildi.
Bundan tashqari, 1385-1408 yillar davomida Ar-Riyoz (Saudiya Arabistoni)dagi Muhammad ibn Saud universitetining hadis fakul'teti va boshqa fakul'tetlarida ma'ruzalar o'qidi. Bir muddat Qirol Saud universitetida (Ar-Riyoz) ham dars berdi.
Shayx Abdul Fattoh Ar-Riyozda vafot etdi. Baqi qabristoniga dafn etilgan.
Muftiy Ibrohim Desai rahimahullohning "Hadis ilmiga kirish" kitobidan olindi.
حدثنا العباس الدوري نا يعلى بن عبيد نا موسى هو الجهني عن مصعب بن سعد عن أبيه قال: جاء أعرابي النبي صلى الله عليه وعلى آله وسلم فقال: يا رسول الله: علمني كلاما أقوله قال :”قل لا إله إلا الله وحده لا شريك له الله أكبر كبيرا والحمد لله كثيرا وسبحان الله رب العالمين لا حول ولا قوة إلا بالله العزيز الحكيم“. قال: هؤلاء لربي فما لي قال: قل: اللهم اغفر لي وارحمني واهدني وارزقني.
Mus’ab ibn Sa’d otasidan rivoyat qiladi: “Bir a’robiy Nabiy sollallohu alayhi va ’alaa olihi vasallamning oldilariga kelib: “Ey, Allohning Rasuli, menga bir kalimani o‘rgating, men uni aytib yuray”, dedi.
“Laa ilaaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu, Allohu akbar kabiyro, valhamdulillaahi kasiyro, subhaanallohi Robbil ’aalamiyn, laa havla va laa quvvata illaa billaahil ’aziyzil hakiym”, deb ayt! dedilar.
U: “Bular Alloh uchun, men uchunchi?” dedi. “Allohummag‘firliy, varhamniy, vahdiniy, varzuqniy”, degin”, deb aytdilar”.
Kalima va duoning ma’nosi: Yolg‘iz Allohdan o‘zga iloh yo‘q, Uning sherigi yo‘q. Alloh buyukdir, eng buyukdir, Allohga ko‘p hamd bo‘lsin. Olamlar Robbi pok deb yod etaman. Kuch ham, quvvat ham faqat Azizu Hakim Alloh bilandir.
Allohim, meni mag‘firat qil, menga rahm qil, meni hidoyatga boshla va menga rizq bergin.
Abu Said Haysam ibn Kulayb Shoshiyning
“Musnadi Shoshiy” asaridan
Davron NURMUHAMMAD tarjimasi