Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Iyun, 2025   |   17 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
13 Iyun, 2025, 17 Zulhijja, 1446

Alloh uning ko'ngliga hadislarga muhabbat soldi

06.01.2024   1727   4 min.
Alloh uning ko'ngliga hadislarga muhabbat soldi

Hofiz Ibn Hajar al-Asqaloniy (773-852)


To'liq ismi Ibn Hajar al-Asqaloniy – Abu Fazl Ahmad ibn Ali ibn Muhammad al-Kinoniy ash-Shofe'iydir. Hadis ilmining etuk olimi, oqil murabbiy, adolatli qozi, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sunnatlariga amal qiluvchilardan bo'lgan. U hijriy 773 yil sha'bon oyida Misrda tavallud topgan.

Uning bolalik davri tug'ilib o'sgan erda Qur'oni karimni, “Havi” va Ibn al-Hojibning “Muxtasar” va boshqa shu kabi aqidaviy asarlarni to'liq yod olish bilan o'tdi. Keyinroq vasiylardan birining qaramog'ida Makkaga yo'l oldi, u erda taniqli Islom olimlaridan dars oldi.

Ko'p o'tmay Alloh Ahmadning ko'ngliga hadislarga muhabbat soldi, shunda u bor kuchini hadis ilmiga, izlanishga sarfladi. Bu yo'lda u Hijozga, Shomga va Misrga bordi. Uning hayotida az-Zayn al-Iroqiyning oldida o'tkazgan 10 yil muhim ahamiyat kasb etgan.

Unga Bulqiniy rahmatullohi alayh, Ibn Mulaqqin va boshqa ko'pgina imomlar ustozlik qilishgan. U Qur'on va hadisdan Al-I'zz ibn Jama'adan, arab tilidan Al-Amaridan, til stilistikasidan al-Majid al-Feyruzobodiydan, adabiyot va she'riyatdan esa al-Badr al-Mushtakidan dars olgan.

Mashaqqatli ilm olish va izlanishlardan so'ng Ibn Hajarning ilmini tan olishdi va unga Qur'on, hadisdan dars berishga hamda kitob yozib hattoki fatvo chiqarishga ruxsat berishdi.

Ibn Hajar Qur'on tafsiri, fiqh, notiqlik san'ati kabi yo'nalishlarda ber nechta madrasada dars bergan. U o'qitgan o'quvchilar ichidan ko'pgina taniqli Islom olimlari chiqqan. U “Al-Azhar”da ma'ruza o'qir, Amr ibn al-Oss jome masjidida voizxonlik qilar edi.

Ibn Hajar 21 yildan ortiq muddat fiqh bilan shug'ullangan. Dastlab Misrda qozilik qildi, keynchalik esa Shomda. Uzoq yillar davomida u oliy (yuqori) qozi lavozimidan bosh tortdi, ammo hijriy 827 yilning 12 muharramida bu lavozimni qabul qilishiga to'g'ri keldi. Bir muncha vaqt o'tgach u iste'foga chiqqan bo'lsa-da, bu lavozimda yana 7 marotaba qaytishga to'g'ri kelgan.

Ibn Hajar Islom ilmining barcha jabhasi bo'yicha 150dan ziyod asar yozgan. Uning barcha mehnatlari u vafot etishidan avval tan olingan, baholangan va mashhurlikka erishgan.

Ibn Hajarning eng mashhur asari “Fath al-Boriy sharh Sahih al-Buxoriy”dir. Bu mashhur muhaddis Imom Buxoriyning “Al-Jome' as-sahih” asariga yozilgan sharh sanaladi. Ibn Hajar hijriy 813 yili bu kitobning muqaddimasini yozgan. Oradan 4 yil vaqt o'tganidan so'ng kitob ustida ish boshlagan va hijriy 842 yil rajab oyida yozib tugatgan.

Ibn Hajar zamondoshlari uni nafaqat Islom olamining buyuk olimi sifatida, balki ajoyib inson, vafodor do'st, sabr va kamtarlikda tengi yo'qligi, mulohazaliligi, dunyo hayotidan uzilganligi va qanoatliligi, fidokorligi va sahiyligi kabi xislatlarini eslashar edi.

U jazirama issiq kunlarda ro'za tutar, tunlari esa ibodatda qoyim bo'lardi. Hazillashishni va qiziq voqealarni tinglashni yaxshi ko'rardi. O'zining yoqimli va qiziq suhbatiga barchani jalb eta olardi, xoh u qari dindor yoki yosh talaba bo'lsin. U bir muloqot qilsak inson har safar uning ajoyib ahloqi va odob egasi ekaniga shohid bo'lgan.

Buyuk Islom olimi ibn Hajar al-Asqaloniy hijriy 852 yil 18 zulhijja oyi, shanba kuni hufton namozidan so'ng bu dunyoni tark etgan.

Muftiy Ibrohim Desai rahimahullohning "Hadis ilmiga kirish" kitobidan olindi.

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Fotiha surasining shifo ekanini qayerdan bilding?

13.06.2025   783   2 min.
Fotiha surasining shifo ekanini qayerdan bilding?

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Abu Said Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning sahobalaridan bir nechtasi safarga chiqishdi. Ular arab mahallalaridan biriga tushib, mehmon qilishini so‘rashdi. Mahalladagilar esa ularni mehmon qilishdan bosh tortishdi. Nogahon, ana shu mahalla oqsoqolini bir narsa chaqib oldi. Unga hamma narsani qilib ko‘rishdi, ammo foyda bermadi. Ba’zilar: «Ana u mehmonlarga boringlar-chi, shoyad, ularda biror narsa bo‘lsa?» deyishdi. Ular borib: «Ey mehmonlar jamoasi, bizning boshlig‘imizni bir narsa chaqib oldi. Hamma harakatni qilib ko‘rdik, ammo foyda bermadi. Sizlarda biror narsa bormi?» deb so‘rashdi.

Mehmonlardan bittasi: «Allohga qasamki, men dam solinadigan bir duoni bilaman. Lekin sizlardan bizni mehmon qilishingizni so‘raganimizda, rad etdinglar. Bizga bu duoning evaziga biror narsa bermasanglar, uni aytmayman», dedi. Ular bir to‘da qo‘y berishga kelishib olishdi. Shunda u sahoba «Alhamdu lillahi Robbil ’alamiyn»ni (ya’ni, Fotiha surasini) o‘qib sufladi. Oqsoqol go‘yo arqon yechilganidek harakatga keldi. Unda biror og‘riq qolmay yurib ketdi. Keyin ular kelishilgan narsani berishdi. Sahobalar: «Uni taqsimlanglar», deyishgan edi, dam solgan kishi: «Nabiy sollallohu alayhi vasallamdan bu to‘g‘rida so‘rab, bizga biror narsani buyurmagunlaricha taqsimlamanglar», dedi. Sahobalar Nabiy sollallohu alayhi vasallam huzurlariga borib, bu voqeani aytib berishdi. Shunda u zot: «Sen uning (Fotiha surasining) shifo ekanini qayerdan bilding? - dedilar, so‘ngra to‘g‘ri qilibsizlar, ularni taqsimlanglar. Menga ham ulush ajratinglar», deb Nabiy sollallohu alayhi vasallam kulib qo‘ydilar».

Imom Buxoriy va Imom Muslim rivoyatlari.

Mana shu imom Buxoriyning rivoyatlari mukammalroqdir.

Boshqa rivoyatda esa: «Fotihani o‘qib, tufugini to‘plab suflab qo‘ydi. So‘ng haligi kishi tuzalib ketdi», deyiladi.

Imom Navaviyning «Al-Azkor» kitobidan