Sayt test holatida ishlamoqda!
01 Aprel, 2025   |   3 Shavvol, 1446

Toshkent shahri
Tong
04:46
Quyosh
06:06
Peshin
12:32
Asr
16:56
Shom
18:51
Xufton
20:06
Bismillah
01 Aprel, 2025, 3 Shavvol, 1446
Maqolalar

Ro'zadorning odoblari

25.04.2022   3192   4 min.
Ro'zadorning odoblari

Ro'zador kishi halim bo'lishi, o'zgalar bilan urishib tortishmasligi, jahli chiqqan vaqtda ham o'zini qo'lga ola bilishi ro'zaning odoblaridan hisoblanadi. Bu haqida payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam shunday xabar berganlar:

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ رَضِىَ اللهُ عَنْهُ، أَنَّ النَّبِىَّ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ قَالَ: » الصِّيَامُ جُنَّةٌ إِذَا كَانَ أَحَدُكُمْ صَائِمًا فَلاَ يَرْفُثْ وَلاَ يَجْهَلْ فَإِنِ امْرُؤٌ قَاتَلَهُ أَوْ شَاتَمَهُ فَلْيَقُلْ إِنِّى صَائِمٌ إِنِّى صَائِمٌ «. رَوَاهُ اَبُو دَاوُدَ.

Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Ro'za qalqondir. Qachon birortangiz ro'zador bo'lsa yomon gap gapirmasin, johillik qilmasin. Agar biror kishi u bilan urushsa yo uni haqorat qilsa: “Men ro'zadorman, men ro'zadorman”, desin”, dedilar”. Abu Dovud rivoyat qilgan.

Hadisi sharifdagi “qalqon” deya tarjima qilingan “junnatun” kalimasi lug'atda “to'suvchi”, “himoya qiluvchi” kabi ma'nolarni anglatadi. Shunga ko'ra ulamolar ushbu kalimadan qanday ma'no ko'zlangani haqida quyidagilarni aytganlar:
– Ro'za, gunoh ma'siyatlardan himoya qiluvchidir. Chunki u tufayli ro'zador tanasidagi shayton yuradigan yo'llar bo'lgan taom va qon yo'llari torayadi. Ana shu e'tibordan ro'za uni gunohlardan himoya qiluvchi bo'ladi;
– Ro'za, do'zaxdan to'suvchidir. Chunki iymon va savob umidida tutilgan ro'za ro'zadorning oldingi gunohlari mag'firat qilinishiga sabab bo'ladi. Ana shu e'tibordan u do'zaxdan to'suvchi bo'ladi.

Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam so'zlarining davomida ro'zadorga “yomon gap gapirmasin”, deya tayinlaganlar. Ya'ni, birovni haqoratlash, birov ustidan kulish, la'nat aytish va fahsh gaplarni gapirish kabi shariat man qilgan gaplardan qaytarganlar. Demak, ro'zador kishi halim bo'lishi, o'zgalar bilan urishib tortishmasligi, jahli chiqqan vaqtda ham o'zini qo'lga ola bilishi ro'zadorning odoblaridan hisoblanadi.

Payg'ambarimiz sollallohu alayhi vasallam ro'zadorning yana bir sifatini ta'kidlab “johillik qilmasin”, deganlar. Ya'ni, ro'zador shariat man qilgan noto'g'ri so'zlarni gapirmasin va noto'g'ri ishlarni qilmasin. Shunga ko'ra ro'zador kishini birov urishib haqorat qilgan taqdirda ham: “men ro'zadorman, men ro'zadorman” deyishi va uning haqoratiga “javob” qaytarishdan o'zini tiyishi lozim. Ana shunda u ro'zaning hurmatini saqlagan hamda mazkur hurmat sababli o'ziga johillik qilayotgan beodob kimsani ham odobga chaqirgan bo'ladi.

Demak, ro'zador kishi agar mazkur holatlarga tushib qolsa, eshitiladigan darajada “men ro'zadorman, men ro'zadorman” deyishi kerak. Ana shunda, avvalo, o'zining ro'zador ekanini yodga olib, shunga munosib bo'lishga harakat qiladi. Qolaversa, unga johillik qilayotgan kimsaga ham ro'zaning hurmati tufayli uning beadabchiligiga sabr qilishini, yomonligiga yarasha javob bermasligini bildirib qo'yadi.

E'tibor beriladigan bo'lsa aslida ro'za bo'lmagan paytlarda ham uni qilish mumkin bo'lmagan ishlardan ro'zada ta'kidlab qaytarilgan. Buning hikmati haqida ulamolar shunday deganlar: “Inson bir narsadan uzluksiz bir oy o'zini saqlasa, o'sha narsa uning odatiga aylanib mazkur muddatdan keyin ham doimo undan saqlanadigan bo'lib qoladi”.
Shu ma'noda hozirgi kunimizda ham ayrim muhim xavfsizliklarni insonlarning odatlariga aylantirish maqsadida ba'zi oylarni “harakat xavfsizligi oyligi”, yoki “yong'in xavfsizligi oyligi” kabi nomlar bilan atalayotgani barchaga ma'lum bo'lgan oddiy haqiqatdir.

Zero ro'zadan ko'zlangan asosiy maqsad boshqa payt iste'mol qilish mumkin bo'lgan eyish-ichish kabi narsalardan saqlanishdangina iborat emas, balki nafsni jilovlash malakasini hosil qilishdir.
Demak Ramazon oyida mazkur qaytariqlarning ta'kidlanishi faqatgina uning boshqa oylardan afzal ekanini bildirib qo'yish uchun emas, balki bu oyda odatga aylangan ishlar boshqa barcha oylarda ham bardavom bo'lishi uchundir. Shunga ko'ra Ramazonda o'zlashtirilgan sifatlarni odatlariga aylantirib olganlarning oilalarida va bunday oilalardan tashkil topgan jamiyatda tinchlik, totuvlik va xayru baraka butun yil bo'yi davom etadi.

Alloh taolo barchalarimizni dunyoda gunohlardan, oxiratda do'zaxdan qalqon bo'ladigan darjadagi ro'za tutish baxtiga muvaffaq qilsin.
Olamlar Robbisiga hamdu sanolar, Payg'ambarimiz Muhammad Mustafoga hamda u zotning oilalariyu sahobalariga salavot va salomlar bo'lsin!

Abdulqodir Abdur Rahim

Ramazon
Boshqa maqolalar
Videolar

O‘zbekiston Prezidenti ishtirok etgan iftorlik, muborak hayit namozi

31.03.2025   4568   1 min.

Tahlilnoma

VIDEO