Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
26 Ноябр, 2024   |   25 Жумадул аввал, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
06:01
Қуёш
07:24
Пешин
12:15
Аср
15:15
Шом
16:59
Хуфтон
18:17
Bismillah
26 Ноябр, 2024, 25 Жумадул аввал, 1446
Мақолалар

Бир иллат ортидаги фожиалар

30.10.2024   9895   4 min.
Бир иллат ортидаги фожиалар

Бугун оммавий ахборот воситалари ва ижтимоий тармоқларда (“тегажоғлик қилди, зўрлади” мазмунидаги) ахлоқий бузуқлик билан боғлиқ нохуш хабарлар кўпайиб кетди. Уларни ўқиганинг сари фиғонинг ошади. Наҳот инсон тубанликка борса. Бу иллат вояга етмаганлар орасида ҳам, ақли расо ва ҳатто ёши бир жойга бориб қолган инсонлар орасида ҳам урчиётгани ташвишли ҳолдир.
 

Бугун фаҳшни тарғиб қилаётган воситалар шунчалар кўпки, бундан қочишнинг иложи йўқдек. Олдинлари киши айтишга ор қиладиган беҳаё гаплар эндиликда очиқчасига сериаллару киноларда, ижтимоий тармоқларда ташвиқ қилинмоқда. Оқибатда инсонларда ҳаё пардаси кўтари­либ кетаётгандек...


Бунинг таъсирида зўрлаш билан боғлиқ жиноятлар ортиб, ўлим билан якунланганлари бор. Умри хазон бўлган ёш қиз-жувонлар, ўсмирлар қанча. Вояга етмай оила қураётганлар, мактаб партасида ўтириб она бўлаётганлар-чи? Хиёнат сабаб оиласи бузилаётган, болаларини етим қилаётганлар, яқин қондошлик алоқаларини узаётганлар ҳам етарлича. Бунинг ортидан юқумли ва бедаво касалликларга чалинаётганлар ҳам бор. Буларнинг барчаси биргина ахлоқсизлик ортидаги фожиалардир.


– Зинонинг ёмонлиги шундаки, жамиятнинг асоси бўлган оилага жиддий путур етказади, инсоннинг насл-насаби бузилади. Жамиятда кўплаб иллатларнинг урчишига, касалликларнинг ортишига сабаб бўлади, – дейди ЎМИ Фатво маркази бош мутахассиси Ҳикматуллоҳ домла Тоштемиров. – Шу боис динимизда у гуноҳи кабира саналади. Қуръони каримда: “Зинога яқинлашмангиз! Чунки у фаҳш ва ёмон йўлдир” (Исро сураси, 32-оят), дея марҳамат қилинган. Демак, мўмин киши унинг ҳар қандай кўринишидан йироқ юриши лозим. Афсуски, бугун ижтимоий тармоқлар орқали ўзга жинс вакиллари билан муносабатларда мана шу жиҳатларга эътибор қаратилмаяпти. Номаҳрамлик масалаларига бепарво бўлиш ва ўзаро ножўя суҳбатлар ортидан оилалар бузилиб кетяпти. Ҳали оила қурмаган ёшлар ҳаёсизлик, зинонинг виртуал кўринишларига, яъни “онлайн муҳаббат”га ружу қўймоқда. Бу нарсалар шариатимизда қатъиян ман қилинган.


Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам зинодан қайтариб айтадилар: “Эй инсонлар! Зинодан қўрқинглар, унда олтита зарар бор. Шундан учтаси бу дунёда, учтаси охиратда бўлади. Бу дунёдагилари: зино руҳий гўзалликни кетказади, камбағаллик келтиради, ­умрни қисқартиради. Охиратдагилари эса – Аллоҳнинг ғазаби, ҳисобдан ёмон ўтиш ва жаҳаннам азобидир” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).


Кундалик ҳаётимизда ҳам фаҳшга ружу қўйганларнинг боши балодан чиқмаслигига кўп бор гувоҳ бўламиз. Бу ҳам ҳадиснинг нақадар ҳақ эканидан далолатдир.


Қуръони каримда: (Эй Муҳаммад!) Мўминларга айтинг, кўзларини (но­маҳрам аёллардан) қуйи тутсинлар ва авратларини (зинодан) сақласинлар! Мана шу улар учун энг тоза (йўл)дир. Албатта, Аллоҳ улар қилаётган (сир) синоатларидан хабардордир”, дея марҳамат қилинган (Нур сураси, 30-оят).


Оятда Аллоҳ таоло эркакларни номаҳрам аёлларга шаҳват назари билан қарашдан ман этмоқда. Чунки бундай назар зинога етак­лайди ва бундай қараш кўз зиноси ҳисобланади. Афсуски, бугун кўча-кўйда, жамоат жойларида, айниқса, телевизор ва қўл телефонимиз қаршисида ўзимизни номаҳрамлардан, беҳаё тасвирлардан тия олмаяпмиз. Ёшимиз улғайиб нафсимизни жиловлаб олгандирмиз. Лекин фарзандларимизнинг бу иллат исканжасидан асрай оляпмизми?


Таҳрим сураси 6-оятда: “Эй иймон келтирганлар! Ўзла­рингизни ва оила аъзоларингизни ёқилғиси одамлар ва тошлар бўлмиш дўзахдан сақлангиз...” дея марҳамат қи­линган. Оят тафсирларида уламоларимиз ўтдан сақланиш гу­ноҳларни тарк қилиш ва тоат-ибодат билан бўлади. Бунда оила бошлиғи аёлини ҳам фарзандларини дўзах азобидан сақлашга масъул эканини таъкидлашган.


Хулоса қилиб айтганда, мўмин киши ахлоқий бузуқликка етак­лайдиган ҳар қандай нарсадан узоқ юриши, аҳли оиласини ҳам бу ботқоқдан асраши шарт. Бу­нинг учун эса динимизни мукаммал ўрганиб, Қуръону суннатда келган амалларни ҳаётимизга татбиқ қилишимиз, фарзандларимизга бузуқлик гуноҳи кабира эканини англатишимиз, энг асосийси, уларга Аллоҳни танитишимиз зарур. Шундагина улар ёлғиз қолса ҳам, Аллоҳнинг кузатувида эканини ҳис этади, шайтон васвасаларига, нафсининг хоҳишларига учмайди, иншоаллоҳ.


Бобур МУҲАММАД

МАҚОЛА
Бошқа мақолалар

Сеҳр таъсирида айтилган талоқ

25.11.2024   10241   1 min.
Сеҳр таъсирида айтилган талоқ

Cавол: Бир одам аёлига талоқ берган, кейин яқинларига ўша инсоннинг сеҳрлангани маълум бўлибди. Сеҳр қилинган кишининг талоғи ўтадими?

Жавоб: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Аслида талоқ тушиши учун эрнинг ақл-ҳуши жойида бўлиши шарт. Шунинг учун фуқаҳоларимиз мажнун (ақли заиф), уйқудаги ва беҳуш кишининг талоғи ўтмаслигини таъкидлашган. Худди шунингдек, сеҳр сабабидан ақли жойида бўлмаса, феъл-атвори ўзининг мувозанатидан ташқарида бўлсаю хотинини талоқ қилса, талоғи тушмайди. Агар сеҳр қилинган кишининг ақл-ҳуши жойида бўлиб, ўзининг ҳатти-ҳаракатларини онгли равишда бажараётган бўлса, унинг талоғи тушади. Замондош ҳанафий уламолар сеҳр қилинган кишининг тасарруфи (талоқ, савдо каби ишлари) ҳақида бундай деганлар:

إن فقد عقله فهو غير مكلّف، وإلّا فيكون مكلّفاً

“Агар сеҳр қилинган киши ақл-ҳушини йўқотган бўлса, мукаллаф  эмас (яъни талоғи ўтмайди). Аксинча - ақли жойида бўлса, мукаллаф саналади (яъни қилган ишларига жавобгар бўлади)” ("Арийжуз зуҳр” китоби).

Демак, саволда сўралган ҳолатда кишининг талоғи тушиши ақли жойида ёки жойида эмаслигига боғлиқ бўлади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво маркази.