Ўзбекистон халқининг
34 та АНЪАНАВИЙ ҚАДРИЯТИ
Бугун азиз Ватанимизнинг ҳар бир фарзандининг юраги ҳапқириб турибди. Негаки, биз Она-юртимизнинг энг улуғ, энг азиз айём – Мустақиллик байрамини, Ўзбекистон Республикаси истиқлолини қўлга киритганининг 34 йиллик шодиёналарини катта тантана қилаяпмиз.
Қутлуғ айём арафасида дориломон кунларга етказгани учун яна ва яна шукр қилиш мақсадида жаннатмакон юртимизнинг, муқаддас Ватанимизнинг, доно халқимизнинг диний қадриятлари, миллий анъаналари ниҳоятда бисёр, беқиёс ва бетакрор бўлса-да, бу йил Мустақиллигимизни 34 йиллигини нишонлаётганимиз учун фақат 34 тасинигина зикр қилмоқчимиз:
1) Оила – жамиятнинг асоси, ота-онага ва катталарга ҳурмат.
2) Меҳмондўстлик – меҳмонларни чин дилдан кутиб олиш, сахийлик.
3) Меҳнатсеварлик – ҳалол меҳнат ва усталикка эътибор.
4) Катталарга ҳурмат – оқсоқолларга ва нуронийларга эҳтиром.
5) Тинчликсеварлик – можароларсиз ҳаётга интилиш.
6) Анъаналарни асраш – миллий урф-одатларни сақлаш ва давом эттириш.
7) Маънавият – ахлоқий тарбия ва диний қадриятларга ҳурмат.
8) Поклик – уйда, кийимда, танада ва кўнгилда озодалик.
9) Дастурхонга сахийлик – меҳмонни очиқ кўнгил билан кутиб олиш.
10) Қўшничилик қадриятлари – маҳалладошлар ўртасида яқинлик ва ёрдам.
11) Ёрдамга тайёрлик – яқинларига мурувват кўрсатиш.
12) Камтаринлик – одобли ва меъёрда юриш-туриш.
13) Ёш авлодни қадрлаш – фарзандлар тарбиясига алоҳида эътибор.
14) Аёлларга ҳурмат – онани, рафиқани, опа-сингилни қадрлаш.
15) Таълимга интилиш – билим олишга бўлган қадрият.
16) Ор-номус – ҳалол ва ғурур билан яшаш.
17) Маросимларга риоя – яқинларининг иссиқ-совуқ кунларидаги удумлар.
18) Сўзга содиқлик – ваъдага вафодор бўлиш.
19) Матонат ва сабр – қийинчиликларга бардошли бўлиш.
20) Устачилик санъатига ҳурмат – ҳунармандчилик ва миллий санъатга эҳтиром.
21) Табиатга меҳр – ерга, сувга, атроф-муҳитга эҳтиёткорлик.
22) Бағрикенглик – бошқа динлар ва маданиятларга очиқлик.
23) Одоб-ахлоқ – жамиятда ҳурматли ва одобли бўлиш.
24) Миллий байрамлар – Наврўз, ҳайитлар, Мустақиллик куни.
25) Адолат – ҳалоллик, тенглик ва қонун устуворлигига ишонч.
26) Миллий мусиқа ва рақслар – аждодлардан мерос бўлган санъат.
27) Тил ва маданиятни асраш – ўзбек тилига ва миллий меросга садоқат.
28) Ватанпарварлик – юртни севиш ва уни равнақ топтиришга интилиш.
29) Миллатлараро тотувлик – Ўзбекистонда яшовчи барча элатларнинг бирдамлиги.
30) Жамоавийлик – ҳамжиҳатликда меҳнат ва байрам қилиш.
31) Миннатдорчилик – яхшиликни қадрлаш.
32) Устозга ҳурмат – илм берган кишиларни улуғлаш.
33) Миллий кийимлар – маданият ва одоб тимсоли.
34) Аждодларга ҳурмат – тарих ва илдизларни унутмаслик.
* СИЗ яна қўшишингиз мумкин...
*** ЭНГ муҳими: йўқотиб қўйишдан олдин уларнинг ҚАДРИГА етиш !!!
R Қуръони карим ояти карималари,
R Жаноби Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг муборак ҳадиси шарифлари,
R динимиз асослари,
R шариатимиз ҳукмлари,
R шарқона одобларимиз,
R мазҳабимиз меъёрлари,
R жамиятшунослик алоқалари,
R одамгарчилик муносабатлари,
R инсоний туйғулар,
R руҳшунослик сир-асрорлари,
R юртимиз урф-одатлари,
R ўзбекчилик қоидалари,
R маданиятимиз ахлоқлари,
R инсоний ақл ва ахлоқий нормалар,
R доно мақолларимиз,
R миллий анъаналаримиз,
R диний қадриятларимиз,
R халқимиз онг-тафаккури,
R миллатимиз менталитети,
R доно халқимиз дунёқараши,
R мусулмончилигимиз кўрсатмалари
а с о с в а н е г и з л а р и д а
– улуғ аждодларимиздан давом этиб келаётган дуру гавҳар ривоятлари ва ноёб ҳикматлари,
– буюк ота-боболаримиздан эшитиб келаётган тилло билан тенг панд-насиҳатлари ва бетакрор ҳикоялари,
– меҳрибон ота-оналаримиздан ўрганиб келаётган гавҳар ўгитлари ва мислсиз сўзлари,
– элимиз таниган ва халқимиз тан олган устозларимиздан таълим олиб келаётган зар тушунчалари ва бебаҳо илмлари,
– жаннатмакон юртимиз – муқаддас Ватанимиз таълим масканларида таралаётган дурдан аъло фанлар ва беқиёс билимлар,
– замонавий олимларнинг билимлари, турли соҳа мутахассисларининг ажойиб кашфиётлари,
– бугунги кунда ва доим керак бўладиган ҳаётий масалалар, долзарб мавзулар, қизиқарли маълумотлар ҳамда халқимиз орасида эътироф этилган мезонлар
дан
улуғ устозларимиз (ота-она, устоз, раҳбар, ўзидан ёши катта, улуғ инсон, табаррук одамлар)нинг кенг, чуқур ва унумли истеъфода этиб, бизларга батафсил тақдим этаётган доно халқимизнинг анъанавий қадриятларини асраб авайлаш – ҳам бурчимиз, хам фарзимиз, ҳам қарзимиз!
Бу рўйхатни яна кўплаб давом эттириш мумкин... Бироқ фикримизни мухтасар қилган ҳолда Аллоҳдан Ўзбекистон халқининг бундай фазилатлари янада кўпайишини, юртимиз тинч, осмонимиз мусаффо, халқимизга сиҳат-саломатлик, оилаларимизга бахт-саодат сўраб қоламиз.
Аллоҳ таборака ва таоло ҳар бир хонадонга соғлик-саломатлик, тинчлик-хотиржамлик, илоҳий файз-барака, кўпдан-кўп яхшиликлар ато этсин!
Илоҳо жаннатмакон юртимиз тинчлиги, муқаддас Ватанимиз равнақи, доно халқимиз саломатлиги ва фаровонлиги учун муҳтарам Юртбошимизнинг доно раҳбарликлари остида, ҳукуматимиз томонидан оқилона олиб борилаётган хайрли, савобли ишларни амалга ошириш мақсадида вилоятларимиз раҳбарлари ҳамда шаҳар ва туман раҳбарларининг бошчиликларидаги меҳнаткаш халқимиз олиб бораётган барча хайрли, яхши, савобли ишларда Аллоҳ таоло Ўзи мададкор бўлсин! Турмушимиз обод, хирмонларимиз мўл, оилаларимиз мустаҳкам, болаларимиз ҳар томонлама соғлом, маънавиятимиз юксак бўлсин!
Меҳрибон Парвардигоримиз доно халқимизни доимо турли хил ўринларда ҳар хил шаклларда қилаётган яхши, хайрли, чиройли, савобли ишларини Ўз даргоҳи илоҳийсида қабул айласин! Илоҳо халқимизга тинчлик-хотиржамлик, сиҳат-саломатлик, оилаларимизга файзу илоҳий, бахт-саодат, тўкин-сочин дастурхонлар насиб қилсин! Меҳрибон Парвардигоримиз Ўзи – эшитиб турувчи, кўриб турувчи ва билиб турувчи Зот! Ҳаммаларимизнинг дилларимиздаги ниятларимизни, қалбимиздаги орзуларимизни ва барча ҳожатларимизни ўйлаганимиздан ҳам афзали-зиёдаси билан раво қилсин!
Илоҳо деҳқончиликларимизга ва касб-корларимизга хайр-барака бериб, ишларимизда кўпдан-кўп омадлар, муваффақиятлар ва беҳисоб хурсандчиликлар ато этиб, икки дунёда ҳам азизу мукаррам айласин!
Иброҳимжон домла ИНОМОВ
Аллоҳнинг ёрдами келиши учун қилинадиган 5 шартни эътиборингизга тақдим қиламиз. Албатта, унинг сабаб ва шартлари фақатгина шу 5 та билан чекланиб қолмайди. Биз 5 тасинигина эслатиб ўтишни лозим деб топдик.
Биринчи шарт, иймон келтириш, яъни мўмин бўлиш. Бу ҳақда Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади:
“Мўминларга нусрат бериш Бизнинг зиммамиздаги ҳақ бўлган” (Рум сураси, 47-оят).
Демак, Аллоҳнинг ёрдамига эришиш учун иймон келтирганлардан бўлиш керак экан.
Иймон нима? Бу ҳақда Жаброил алайҳиссалом “Менга иймон ҳақида хабар бер”, деб сўраганда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Аллоҳга, Унинг фаришталарига, китобларига, пайғамбарларига ва охират кунига иймон келтиришинг ва қадарнинг яхшисига ҳам, ёмонига ҳам иймон келтиришинг”, деб жавоб берганлар.
Булар иймоннинг устунларидир. Сиз унинг ҳар бирига шундай иймон келтирингки, улар амалларингизда акс этсин. Мана шу энг муҳимидир.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Аллоҳга бўлган ишончлари ниҳоятда кучли эди. Кунларнинг бирида ғазотдан қайтиб қиличларини дарахтга илдилар ва унинг остида ухлаб қолдилар. У ердан ўтаётган бир мушрик Пайғамбаримизнинг дарахтга осиғлик турган қиличларини олиб, муборак бўйинларига ҳужум қилмоқчи эди, Набий алайҳиссалом уйғониб қолдилар. Шунда ҳалиги мушрик:
— Энди сени ким қутқара олади?! − деди. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам эса:
— Аллоҳ қутқаради! − деб жавоб бергандилар мушрикнинг қўллари қалтираб қолди, қўлидаги қилич эса ерга тушиб кетди.
Агар иймон сизнинг амалларингизда ўз аксини топса қандай мўъжизалар содир бўлишини кўрдингизми?
Агар Аллоҳ сиз билан бирга бўлса кимдан ёки нимадан қўрқасиз?
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам билан бирга Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу Савр ғорига беркинган эдилар. Икковлари ғорнинг энг юқори қисмига чиқиб олишди. Мушриклар ҳам бўш келмасдилар. Тиш-тирноқлари билан уларни излаб топишга ҳаракат қилардилар. Ҳар бир қарич ерни илма тешик қилдилар.
Савр ғорининг олдига ҳам келдилар. Ҳазрат Абу Бакр Сиддиқ розияллоҳу анҳу Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга бирор зарар етиб қолишидан ниҳоятда хавфсираб, хавотирга тушардилар. Лекин Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Эй Абу Бакр нимадан қўрқяпсан, маҳзун бўлма, Аллоҳ биз билан”, дедилар.
Агар Аллоҳ сиз билан эканига қатъий иймон келтирсангиз сизни ҳеч ким ва ҳеч нарса қўрқита олмайди. Одамларнинг аксарияти дучор бўлган қўрқув кишанларидан озод бўласиз. Юсуф алайҳиссалом каби зиндон сиз учун озодликдан севимлироқ бўлади. Оч бўлсангиз ҳам ғам чекмайсиз Аллоҳ ризқингизни беришига ишонасиз, бемор бўлсангиз фақат Ўзи шифо беришига амин бўласиз. Шунинг учун иймон Аллоҳнинг ёрдами келишининг биринчи асосларидан саналади.
Иккинчи шарт, иймонда мустақим туриш, собитқадам бўлиш. Сиз то иймонда мустақим тураркансиз, Аллоҳнинг ёрдами сиздан тўхтамайди. Аллоҳнинг ҳар бир ишга қодир эканига ишонар экансиз Ўзи сизга ёрдамчи бўлади. “Албатта, Аллоҳ Ўзига ёрдам берганларга ёрдам берур” (Ҳаж сураси, 40-оят).
Учинчи шарт, бирлашиш. Кунларнинг бирида Форс ҳукмдори Умар розияллоҳу анҳу билан учрашмоқчи бўлди. Узоқ йўл юриб, Мадина шаҳрига етиб келди. Шаҳарга киришда ўзининг шохона кийимларини кийиб олди. Дастлаб масжидга олиб боришди, лекин у ерда Умар розияллоҳу анҳуни топмадилар. Яқин атрофда ўйнаб, югуриб юрган ёш болалар: “Сизлар мўминлар амирини қидиряпсизми?” деб сўрашди. Улар: “Ҳа” дейишганди, болалар: “Масжиднинг орқа томонида ухлаяптилар”, дедилар.
Масжиднинг орқа томонига ўтиб қарашса Халифа Умар розияллоҳу анҳу кийимларини буклаб, ерда ухлаб ётардилар. Саҳобалар халифани уйғотиб юбормаслик учун жим турдилар. Форс ҳукмдори: “Умар қани? Унинг қўриқчиларичи? Ахир сизлар Форсни забт этган бўлсангиз, қасрларингиз қаерда?” деб хайратланиб саволларни бераётганида Умар розияллоҳу анҳу уйғониб кетди. “Сен Форс ҳукмдоримисан?” деб сўрадилар. У: “Ҳа”, деб жавоб берди. “Сени бу ерга нима олиб келди?” дедилар Умар розияллоҳу анҳу. У: “Ислом дини келмасидан олдин ҳам сизлар билан ўртамизда жуда кўп урушлар ўтди. Ҳар гал сизларни мағлуб қилардик. Аммо мусулмон бўлганингиздан кейин сизларни енга олмадик. Қўшинларингиз кучли бўлгани учун эмас, балки Аллоҳ сизларга ёрдам бергани учун ғолиб бўлдингиз деб биламан”, деди.
Умар розияллоҳу анҳу бундай дедилар: “Ҳа, тўғри. Яна бир сабаб – биз бирлашдик. Бирлашиш Аллоҳ таолонинг ёрдами келишига сабаб бўлади. Аллоҳ таоло бундай марҳамат қилади: “Аллоҳга ва Унинг Расулига итоат қилинг. Ўзаро низо қилманг, у ҳолда тушкунликка учрайсиз ва куч-қувватингиз кетадир””.
Тўртинчи шарт, илм олишга ҳаракат қилиш. Тарихдаги жангларда ғалабалар ўз-ўзидан қўлга киритилмаган. Балки унга пухта тайёргалик, илм орқали эришилган. Ўтган аср мусулмонларининг барчалари қори бўлишган. Мағрибнинг ҳумкдорларидан бири ўғлини уйлантирмоқчи бўлди. Шунда кимнинг уйида қория қизи бўлса, уйнинг деразаси олдида шамни ёқиқ қолдиришга эълон қилди. Шу кеча, шаҳар жуда ёришиб кетди, чунки ҳар бир уйнинг деразаси олдида кўплаб шамлар ёқилганди. Ҳа, ҳар бир уйда Қуръонни ёддан биладиган бир нечта қизлар бор эди. Бу услуб қўл келмаганидан подшоҳ энди бу кеча ҳадис тўпламларини ҳам ёддан биладиганлар шам ёқсинлар деган буйруқни берди. Шамлар сони анча камайган бўлсада, аммо ҳар бир уйда биттадан бўлсада ёқилгани бор эди.
Саҳобалар розияллоҳу анҳум Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг тавсияларига биноан иброний тилни ўрганишди. Ҳатто “биз уларнинг ўзидан ҳам яхшироқ ёза ва сўзлаша оламиз” дедилар.
Илм енгилмас кучдир. Буни айниқса ёшлар яхшилаб билиб олишлари лозим.
Бешинчи шарт, сабр-тоқат қилиш. Бир ёш йигит илм ўрганишга ният қилди. Лекин илм йўлидаги қийинчиликларга бардош қила олмади. Уйига қайтиб кетишга қарор қилди. Юкларини йиғиб, йўлга отланди. Йўлда кетар экан, йўл бўйидаги сув оқимига кўзи тушди. Ва ўз-ўзига: “сув юмшоқ, тош қаттиқ бўлса, лекин шунда ҳам сув тошни ёриб ўтишга муваффақ бўляпти. Менинг қалбим шу тошдан ҳам қаттиқ эмаску. Қатъий бўлсам илм қалбимни ёриб киради”, деди. Вақт ўтиб шу йигит ўз соҳасининг энг йирик олимларидан бирига айланди.
Сабр бу кутиш дегани эмас. Балки мақсад сари ҳаракат қилишга, бардавом бўлишга ҳам сабр керак. Сабр нафснинг ёлғонлари билан доимий курашдир.
Аллоҳга итоат этиш барча яхшиликлар эшигининг калитидир. Бу йўлда собитқадам бўлишга интилинг. Озгиндан бўлса ҳам, ҳар куни мунтазам тарзда солиҳ амал қилинг.
Даврон НУРМУҲАММАД