04 Июл, 2025, 9 Муҳаррам, 1447
04 Июл, 2025, 9 Муҳаррам, 1447
Қозоғистон мусулмонлари диний идораси ва Туркия Республикаси диний бошқармасининг ўзаро ҳамкорлиги натижаси сифатида юза келган ушбу китоб Марказий Осиё тарихида биринчи маротаба таржима қилиниб, нашр этилди.
Қозоғистон мусулмонлари диний идорасида бўлиб ўтган тақдимот маросимида диний идора раҳбарлари, уламолар, Туркиянинг Қозоғистондаги Фавқулодда ва мухтор элчиси Уфуқ Экижи, унинг дин ишлари бўйича маслаҳатчиси Ғолиб Акинлар иштирок этди.
“Ушбу китоб туркий давлатлар мусулмонлари цивилизацияси ва маънавий билимларининг шаклланиши тарихидаги энг муҳим манбалардан биридир. Китобда мусулмонлар мафкурасининг асосий хусусиятлари акс этган. Шуни таъкидлаш керакки, “Тавҳид китоби” араб ва турк тилидаги нусхаларидан биринчи маротаба қозоқ тилига таржима қилинди”, деган бош муфтий Наурузбай ҳожи Таганули.
Туркия элчиси Уфук Экижи имом ал-Мотуридий Марказий Осиёда туғилганлиги ва Ислом таълимотига катта ҳисса қўшганлигини айтиб, ушбу қимматли китоб Қозоғистон диний раҳбарлари учун фойдали бўлишига умид билдирди.
Имом Мотуридий ўз даврининг исломий илмлари соҳасида энг етук билим соҳиби ҳисобланиб, мусулмон дунёси олимлари томонидан тан олинган ва ҳозирда ҳам турли диний асарларда зўр эҳтиром билан тилга олинади.
Ал-Мотуридийни улуғлаб «Имом ал-Ҳуда» ва «Имом ал-мутакаллимин» (Ҳидоят йўли имоми ва мутакаллимлар имоми) каби номлар билан ҳам атаганлар.
Маълумот учун: Абу Мансур ал-Мотуридий сунний эътиқодидаги икки йирик оқимлардан бири бўлмиш Мотуридия оқимининг асосчиларидан ҳисобланади. Унинг ҳаёти ҳақида маълумотлар жуда оз. Буюк калом имоми ва фиқҳ олими асли Самарқанднинг Мотурид қишлоғидан (ҳозирги Жомбой туманида жойлашган) бўлиб, унинг тахаллуси шу қишлоққа нисбатан олингандир. Абу Мансур ал-Мотуридий дастлабки таълимни шу қишлоқда олиб, кейинчалик Мовароуннаҳрнинг ўша даврдаги диний ва маърифий маркази бўлган Самарқандда давом эттиради.
Абу Мансур ал-Мотуридий туғилган йили ҳақида аниқ маълумотлар йўқ. У Самарқандда 944—945 йилда вафот этган ва шаҳар чеккасидаги Чокардиза деган қабристонга дафн этилган.
Ал-Мотуридий фиқҳ ва калом масалалари билан қизиқиб, Ҳанафия мазҳаби олимларидан дарс олиб ўз билимини оширган. Шу вақт давомида кўплаб машҳур фақиҳлар ва муҳаддислар билан мулоқатда бўлган ва мунозаралар қилган. Бутун умри давомида шу соҳага оид асарлар ёзиб қолдиргандир. «Китоби Тавҳид», «Китоби Мақомот», «Китаб рад авомил лил адила лил каъбий» («Каъбий залолатларининг бошланишини рад қилишга бағишланган китоб»), «Китоб байон ва ҳум ул-муътазила» («Муътазила ғавғолари ва ундан қўрқмаслик ҳақидаги китоб баёни»), «Китоб Таъвилот ал-Қуръон» («Қуръон таъвили китоби»).
Абу Мансур ал-Мотуридийнинг кўп асарлари бизгача етиб келмаган, етиб келганлари ҳам асосан хорижий мамлакатлар кутубхона ва қўлёзма фондларида сақланади.
Ал-Мотуридий ислом оламида жуда нозик ҳисобланган «Китоб Тавҳид» — асари бизнинг давримизга етиб келган ва у 1970 йилда Фатҳуллоҳ Хулиф томонидан Байрутда нашр этилган.
azon.uz
Мана, бу йилги Ҳаж сафарини адо қилиш учун юртимиздан отланган барча зиёратчилар муқаддас амалларни бажариб, эсон-омон ватанга қайтдилар. Бу улуғ сафар ниҳоя топган бўлсада, унинг хотираси доимо ёдда қолади.
Юртимиздан 15 000 дан зиёд, Фарғона вилоятидан эса 1600 дан ортиқ мўмин-мусулмонлар Ҳаж амалларини адо этдилар. Зиёратда бўлган ҳожиларнинг айримлари таассуротларини бўлишди.
Иброҳимжон Рустамов:
– Ҳожиларнинг улуғ сафарга йўл олишида ҳужжат ишларидан тортиб, шифокор кўригидан ўтишгача барча жараёнлар тизимли ва хавфсиз ташкил этилди. Мадинаи мунавварага келиб, амалларни Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг равзаларига кириш билан бошлаш биз учун жуда хурсандлик бағишлади. Ўзимизнинг ва юборилган саломларни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳамда ҳазрати Абу Бакр ва Умар розияллоҳу анҳуларга етказдик. Дуоларда юртимиз тинчлиги, эл фаровонлиги, яқинларимиз ва барча юртдошларимизнинг хайрли ҳолати учун илтижо қилдик.
Зиёратлар чоғида Уҳуд ва Қубо масжиди, икки қиблали масжид ва бошқа муқаддас жойлар саёҳат қилинди. Илмий суҳбатлар ва тарихий воқеалар қалбимизга чуқур таъсир қилди. Мадинадаги вақтимиз ибодат билан ўтди.
Маккаи мукаррамага автобусларда “Лаббайка” садолари остида йўл олдик ва шу куниёқ гуруҳимиз билан тўлиқ Умра ибодатини адо этдик. Мино, Арофот, Муздалифа ва Каъба атрофидаги ибодатлар давомида жамоавий дуо ва зикрлар билан тавоф қилиш, гуруҳимиз тартиби ҳамда бирдамлиги бошқалар учун ҳам ибрат бўлди.
Шу улуғ сафарда ўзимни мусулмон ва ўзбекистонлик сифатида бахтли ҳис этдим. Ҳотиржам ибодат қилишимга яратилган имкониятлар учун юрагимдан шукроналар айтдим. Гуруҳимиздаги ҳар бир зиёратчи юрт тинчлиги, оилалар баракати, фарзандлар саодати учун чин дилдан дуо қилди.
Бу сафар биз учун буюк имконият бўлди. Барча ташкилотчилар, йўлбошчилар, хизматчилар ва, албатта, давлатимиз раҳбариятига чуқур миннатдорлик изҳор этамиз. Келгусида манавият тарғиботчиси сифатида ватанимга ва халқимга сидқидилдан хизмат қилишда давом этаман, инша Аллоҳ.
Қурбонали Арипов:
— Ҳаж сафари жуда чиройли ўтди. Жуда ҳам ҳурсандмиз. Президентимизга шундай шароитларни яратиб берганликлари учун миннатдорчилик билдирамиз. Юртимиз учун дуолар қилдик, муқаддас зиёратни адо этишга имкон бўлган кунларга шукроналар айтамиз. Эндиликда маҳалламизда ёшларга таълим-тарбия беришда, маънавият тарғиботида фаол иштирок этамиз. Эзгу ишларга бош-қош бўлишга ҳаракат қиламиз.
Ҳожиларнинг улуғ сафарга келишида ҳужжат тайёрлашдан тортиб шифокор кўригидан ўтишда тизимли иш ташкил этиб, намунали ҳолда хавфсизлигимизни таъминлаб, бизни сафарга кузатишди.
Толибжон Ўрмонов:
— Мен аввал зиёратга борганлардан эшитган-билганларимга таққосласам, буйилги зиёрат умуман ўзгача бўлди. Ишчи гуруҳ, эликбошилар хизматини алоҳида қайд этиш керак. Давлат раҳбарининг ҳожиларга берган эътибори ҳаммани хурсанд қилди.
Муборакхон Иномова:
— Таассуротларимни тил билан ифодалай олмайман, Мадинаи мунаввара, Маккаи мукаррама каби улуғ даргоҳларга аввало қадамим етгани мен учун катта бахт. Айниқса, юртбошимизни бизни ортимизда туриб ҳол-аҳвол сўрагани, бизга табрик йўллаганларидан кўзимга ёш олдим. Жуда ҳам қувондим, шундай президентим борлигидан.
Қайси бир ҳожи билан суҳбатлашманг юзида хурсандчилик ва шукроналик ифодасини кўрасиз. Аллоҳ барчаларини ибодату дуоларини қабул қилсин!
Раҳматуллоҳ Жалилов
тайёрлади
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 