Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
01 Апрел, 2025   |   3 Шаввол, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
04:46
Қуёш
06:06
Пешин
12:32
Аср
16:56
Шом
18:51
Хуфтон
20:06
Bismillah
01 Апрел, 2025, 3 Шаввол, 1446

Ислом Австралияга қандай кириб келди?

19.09.2020   2777   4 min.
Ислом Австралияга қандай кириб келди?

Австралиянинг маҳаллий халқлари ва Toррес бўғози аҳолиси христиан колонизаторлари келишидан анча олдин мусулмонлар билан мунтазам алоқада бўлган. Бугунги кунда ҳам Ислом баъзи аборигенларнинг қалбида акс-садо бермоқда.
Австралиядаги Исломнинг кириб келиш тарихини қитъанинг шимолий қисмидаги Aрнем-Лендр ярим оролида жойлашган қизил қояларга ўйиб ёзилган елканли қайиқларнинг кичик чизмалари билан айтиш мумкин. Бу анъанавий индонезия қайиқлари "прау" сифатида маълум - айнан уларда трепанг ва денгиз бодрингини излаб ривожланаётган Макасар тижорат шаҳридан мусулмон балиқчилар етиб келишган.
Улар биринчи марта Шимолий Австралияда қачон пайдо бўлганлари маълум эмас. Баъзи тарихчилар бу 1750 йилларда содир бўлган деб айтишади. Лекин ғор расмлари устига туширилган ари мумининг радиуглерод таҳлили бу анча олдин бўлган, деб тахмин қилиш имконини берди. Фигуралардан бири 1664 йилгача қилинган кўринади, эҳтимол, бу 1500 йилларга тўғри келар.
Макасардан келган балиқчилар бу ерга ҳар йили Хитой тиббиёти ва ошхонасида ишлатилиши туфайли юқори нархга эга бўлган денгиз бодрингларини йиғиш учун келишган. Мелбурндаги Монаш университети антропологи Жон Бредли сўзларига кўра, бу Австралиянинг халқаро алоқалардаги илк тажрибаси бўлди ва бу муваффақиятга эришди.
Макасарлик баъзи савдогарлар Австралияда қолишди. Ислом ақидаси аборигенларнинг ғор санъатига таъсир этибгина қолмай, балки уларнинг мифологиясига ҳам таъсир кўрсатган. Мисол тариқасида "валита-валита"деган фигурани келтириш мумкин. Исм арабча "Аллоҳ таоло" иборасидан келиб чиққан бўлиб, айнан шу маънони англатади. Маросим эгилишлари мусулмонларнниг саждасига ўхшайди.
Макассар аҳолисининг аборигенлар ва Торрес бўғози ороллари аҳолиси билан савдоси 1906 йилда оғир солиққа тортиш ва оқ рангдан бошқа рангли одамларнинг савдосини чеклаган ҳукумат сиёсати туфайли якунланди. Бир аср ўтгач, Шимолий Австралияда абориген жамоалар Макасар савдогарлар билан биргаликда тарихга ҳурмат, ўзаро ишонч ва ҳурмат бир давр сифатида уни хотирлашади.
Бу Австралияда мусулмонлар ва маҳаллий халқлар ўртасидаги ягона алоқа эмас эди. XIX-XX асрлар оралиғида Жанубий-Шарқий Осиёдан малайлар Австралиянинг шимоли-Ғарбий соҳилидаги Брум шаҳрида инжу саноатида ёлланма ишчилар сифатида Австралияга кела бошладилар. Макасар аҳолиси сингари малайлар ҳам маҳаллий туб халқлар билан турмуш қуришган ва минтақага Исломий диний ва маданий амалиётларни жорий этишган. Бу ўзароҳамкорлик ҳозир Шимолий Австралияда кўплаб оилаларда кузатилмоқда.
26,000 аҳолиси бўлган Алис-Спрингс шаҳри чеккасида Австралия марказида бир масжид бор. Уни "афғон масжид" деб аташади, негаки 1860 ва 1930 йиллар орасида деярли 4000 туя етакчилари ўз туялари билан Австралияга келишган. Уларнинг кўпчилиги Афғонистондан эди, лекин баъзилари Ҳиндистон ва ҳозирги Покистондан ҳам эди. Улар чўл ерларини ривожлантиришда асосий роль ўйнади ва минтақада инфратузилмани яратиш ёрдам беришди.
Уйдан узоқда, афғонистонлик туя етакчилар Марказий Австралия бўйлаб кўплаб қўлбола масжидлар қуришган ва уларнинг кўпчилиги маҳаллий одамлар билан қон-қариндошлик алоқаларини ўрнатишган. Туя етакчилари учун эҳтиёж 1930 йилда ҳамма жойда автомобиль транспорт воситалари жорий этилгандан кейин ғойиб бўлди. Бугунги кунда Алис-Спрингсдаги афғон масжиди асосан Ҳиндистон, Покистон ва Афғонистондан келган муҳожирлар билан тўлиб тошган.
Islamisemya.com маълумотига кўра бугунги кунда тобора кўпроқ аборигенлер Исломни қабул қилмоқда. 2011 йилда Австралияда аҳолини рўйхатга олиш маълумотларига кўра, 1 1140 нафар киши ўзини мусулмон деб атаган. Бу мамлакат аборигенларининг 1% дан камроғини ташкил этади. Эҳтимол, энг машҳур мусулмон - икки карра жаҳон бокс чемпиони Энтони Мандайн ҳислобланади.
Баъзи аборигенлар учун Ислом одатий маданий алоқаларнинг давоми, христианлик эса мустамлакачилик билан боғлиқ. Мусулмон Жастинn Агале айтганидек, "Ислом Фитр ва Тавҳид ҳақида аниқ фикрларга эга ва биз табиат билан уйғун яшашимиз керак".

Бироқ, баъзи аборигенлар учун Исломга мурожаат қилиш янги ҳодисадир. Муҳаммад (номи ўзгартирилган) қачонлардир бошпанасиз эди ва спиртли ичимликларни истеъмол қилар эди, лекин шариат аҳкомлари - мунтазам ибодат, ўз-ўзини ҳурмат қилиш, спиртли ичимликлар, гиёҳванд моддалар, қимор ўйинларни рад этиш – унга зарарли одатлардан қутулиш имконини берди. Энди у барқарор ишга эга.
"Ислом дини билан танишганимда, умримда биринчи марта ўзимни инсондек ҳис қилдим. Ислом динида топган энг жозибали нарсаларимдан бири, бу унинг мукамаллиги ва бутунлигидир", - дейди Муҳаммад.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати

Дунё янгиликлари
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Ҳаёт режангизни ёзганмисиз?

01.04.2025   451   3 min.
Ҳаёт режангизни ёзганмисиз?

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Мўмин учун энг катта неъматлардан бири унинг вақти, умридир. Агар олдига аниқ, қатъий мақсад қўймаса, ҳаётда ўз ўрнини топа олмайди.

Мўмин киши кунлик, ҳафталик, ойлик, йиллик, хуллас бутун умрини режалаб олиб, шу асосда ҳаракат қилса, вақтига барака, мазмун киради.

Айримларда мутлақо режа бўлмайди ва нима қилишини билмай, бошқалар режаси асосида яшаб, уларнинг режаларига хизмат қилади.

Аслида ҳамманинг ўзига яраша келажакда бажариши лозим бўлган юмушлари, эришишни кўзлаган орзу-мақсадлари бор. Лекин кўпчилик уларни тартиблаб, муҳимларини қайдлаб ёзиб чиқмаган. Шунинг учун ҳам, атрофидагиларга қаттиқ боғланиб қолган ва улар таъсиридан ташқарига чиқолмайди.

Режани қандай тузиш керак? Аввало киши жисмоний, руҳий, иқтисодий, оилавий ва ижтимоий имкониятларини чамалаб, қилиши мумкин бўлган ишларни белгилайди. Бу борада устозлар, ота-онаси ва илмли, ҳаётий катта тажрибага эга муваффақиятли кишиларнинг кун тартибларини ўрганиш, имкон бўлса, улар билан фикр алмашиб, маслаҳатларини олиш ва шулардан келиб чиқиб қиладиган ҳар бир ишни вақтлар кесимида ёзиб чиқиш керак.

Айтилганидек, «Орзулар ёзиш билан мақсадга айланади». Ёзилган мақсад эса кишини огоҳлантириб, дангасалик қилмай ва бўшашмай олға интилишга ундайди.

Мақсадларни маълум вақт билан чегаралаб олиш ишларни «эртага қиламан», «индинга бажараман» деб ортга сурмай, ўз ўрнида бажариш лозимлигини эслатиб туради.

Доимий режа асосида қилиб бориладиган иш вақт ўтиши билан ўз самарасини беради.

Бу ҳақда кўп ёзиб ўтирмай, уламоларимиз режаларидан биргина намуна келтирсак кифоя:

Шайх Ёрқинжон домла раҳимаҳуллоҳ ҳар куни яқин шериклар билан камида 100 бет китоб ўқишни, бир йилда 1000 та, ўн йилда эса 10000 та китоб ўқишни режа қилган ва шунда бардавом бўлган эканлар. Бу миқдор мустақил китоб ўқишлари ва таълифларидан ташқари.

Шу каби илмда, касб-ҳунарда ва бошқа ҳар қандай соҳада муваффақиятга эришган кишилар ҳаётига назар ташласангиз улар ўз олдига юксак мақсад қўйиб, қадриятларини белгилаб, мана шу асосда ҳаракат қилганларини кўрасиз.

Албатта, ҳаммаси Аллоҳ таоло битиб қўйганидек бўлади. Биздан сабабларни қилиш ва ҳаракат талаб этилади. Натижа эса Аллоҳдандир. Мақсадларни ёзиб, бор кучимизни сарфлаб унга эришолмасак ёки умримиз етмай қолган тақдирда ҳам қилган яхши ниятимиз ва ҳаракатимиз учун ажр оламиз, иншаАллоҳ.

Муҳаммад Зариф Муҳаммад Олим тайёрлади.

Мақолалар