09 Апрел, 2025, 11 Шаввол, 1446
09 Апрел, 2025, 11 Шаввол, 1446
وَإِذۡ أَخَذۡنَا مِيثَٰقَكُمۡ وَرَفَعۡنَا فَوۡقَكُمُ ٱلطُّورَ خُذُواْ مَآ ءَاتَيۡنَٰكُم بِقُوَّةٖ وَٱذۡكُرُواْ مَا فِيهِ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ٦٣
Исроил авлодлари Мисрдан чиққан кундан бошлаб учинчи ойда, баҳорнинг дастлабки кунларида Тури Сино тоғи ёнидаги водийга тушишди. Бани Исроил Тийҳ водийида саргардонликда юрганида Аллоҳ таоло уларга ризқ-рўзларини вақтида етказиш, иссиқда булутларни соябон қилиш, кўтариб олиб юриладиган тошдан ичимлик суви чиқариб бериш каби неъматлардан баҳраманд қилди. Шундан сўнг Аллоҳ таоло Тур тоғининг ўнг томонида розлашди (гаплашди) ва унга ўнта калима-вазифа топширди. Қавм Аллоҳ билан Мусо ўртасидаги суҳбатни эшитиб турган бўлса-да, маъносини тушунмади. Мусо алайҳиссалом қавмларига Аллоҳ буюрган ўнта вазифани тушунтириб бердилар. Булар қуйидагилар эди: эътиқодни ёлғиз Аллоҳга қилиш; ибодатни танҳо Аллоҳга қилиш; Аллоҳ номи билан ёлғон қасам ичмаслик; шанба куни ҳурматини сақлаш; оталарга яхшилик қилиш; оналарга яхшилик қилиш; қотиллик қилмаслик; зино қилмаслик; ўзганинг ҳақига ёлғон гувоҳлик бермаслик; ҳасад қилмаслик. Исроил авлодларига ана шу ҳукмларни ёдда тутиш ва амал қилиш буюрилди.
ثُمَّ تَوَلَّيۡتُم مِّنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَۖ فَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَرَحۡمَتُهُۥ لَكُنتُم مِّنَ ٱلۡخَٰسِرِينَ٦٤
Аммо Бани Исроил Аллоҳга берган ваъдаларини бузди. Мусо алайҳиссалом Тур тоғига Аллоҳ таоло билан розлашгани кетганида улар кутишдан зерикиб Сомирий исмли коҳиннинг алдовига учишди, у олтиндан ясаб берган бузоққа сиғина бошлашди. Қуръони каримда бундай марҳамат этилади: "Мусо қавмига ғазабланган ва афсусланган ҳолда қайтиб келиб: "Эй қавмим, Парвардигорингиз сизларга (Таврот нозил этиши ҳақида) чиройли ваъда қилмаганмиди? Сизларга вақт узун (кўриниб) кетдими ёки сизга Парвардигорингиз томонидан ғазаб етишини хоҳлаб, менга берган ваъдангизни буздингизми?" (Тоҳо, 86). Уламолардан Абу Бакр ибн Абдуллоҳ айтадилар: "Аллоҳнинг фаришталари тоғни кўтариб, Исроил авлодлари қавмига таҳдид қилгач, кейин азоб кўтарилганида Ер юзидаги жамики тоғлар, тошлар ва дарахтлар силкиниб кетди. Яҳудийларнинг бирортаси ҳузурида Таврот тиловат қилинса, дарҳол уни қалтироқ босиши ва бошини кўтариб осмонга қараши ана шу даҳшатли кундан одат бўлиб қолган" (Ибн Касир. "Қисасул-анбиё", Қоҳира, "Дорул-Манор", 290-бет).
وَلَقَدۡ عَلِمۡتُمُ ٱلَّذِينَ ٱعۡتَدَوۡاْ مِنكُمۡ فِي ٱلسَّبۡتِ فَقُلۡنَا لَهُمۡ كُونُواْ قِرَدَةً خَٰسِِٔينَ٦٥
Аллоҳ таолонинг Бани Исроилдан олган аҳдида шанба кунининг ҳурматини сақлаш ҳам бор эди. Маълумки, яҳудийлар эътиқоди бўйича ҳафтанинг олтинчи куни шанба (саббат, шаббат ҳам дейилади) тўлалигича Аллоҳ таолога ибодат қилишга бағишланиши лозим эди. Шу куни барча ҳаётий масалалар, шу жумладан, дала ишлари, савдо-сотиқ, таом тайёрлаш, ов қилиш каби барча ишлар тақиқланган эди. Таврот, яъни Эски Аҳдга кўра (Чиқиш китоби, 31,14) шанба куни ҳурматини поймол қилганлар ўлимга ҳукм этиларди. Яҳудийларнинг шанба куни ҳурматини поймол қилишгани тафсир китобларида кенг баён этилган: шанба куни бошқа ишлар қатори балиқ овлаш ҳам ман қилинган эди. Улардан айримлари шанба куни балиқларни махсус кавланган ҳовузларга қамаб, қоронғи тушиши билан тутиб олишарди. Мана шу гуноҳлари учун Аллоҳ таоло уларни шармандали ҳолга туширди: маймунларга айлантириб қўйди.
فَجَعَلۡنَٰهَا نَكَٰلٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيۡهَا وَمَا خَلۡفَهَا وَمَوۡعِظَةٗ لِّلۡمُتَّقِينَ٦٦
Аллоҳ таолонинг ғазабига учраган қавмларнинг қилмишларига яраша олган жазолари уларнинг замондошларига ҳам, улардан кейин келадиган тақволи кишиларга ҳам яхшигина ибрат бўлиши лозим. Орадан неча асрлар ўтиб, ўша гуноҳкор қавмдан тарқаган "даҳо"лар "бизлар маймундан тарқаганмиз" даъвоси билан чиқишди ва даҳриёна сиёсатлари билан мусулмонларни ҳам йўлдан урмоқчи бўлишди. Аммо улар ниятларига ета олишмади, Аллоҳ таоло ўша маймундан тарқаганларнинг ўзларини тарих саҳнасидан суриб ташлади.
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Авваллари бу савол ўртага ташланмаган, чунки никоҳ тўйи кимнинг зиммасида эканини ҳамма яхши билган ва унга амал қилган. Ҳозир ҳам кўпчилик жамиятларда, ҳатто мусулмон бўлмаган халқларда ҳам тўйни эр тараф қилади. Агар «Никоҳ тўйини келин тараф қилиши керак» деган гап айтилса, уларнинг ҳуши бошидан учиб кетиши турган гап. Айниқса, «Ош қиз тарафда бўлади. Куёв тараф, ҳолига қараб, келин тараф қилган тўй ошига икки юз элликтагача, баъзида ундан ҳам кўпроқ одам олиб келади. Агар келин тараф уларни яхшироқ кутиб олмаса, балога қолади», дейилса, мутлақо ишонишмайди. Ҳа, шариат кўрсатмасига амал қилмаслик оқибатда инсон табиатига тўғри келмайдиган ана шундай нарсаларни қилишгача олиб боради.
Аслида, никоҳ тўйини қилиш эр тарафнинг вазифаси. Бунга ҳужжат ҳам бор, далил ҳам бор:
1. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам оналаримизга уйланганларида барча ҳолатларда, ўша вақтнинг имкониятидан келиб чиқиб, ўзлари никоҳ тўйи қилганлар. Бирорта онамизга: «Отангга айт, тўй қилиб берсин», демаганлар. Зотан, ўзини эр билган одамга бу гапни айтиш ордир.
2. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уйланган эркак саҳобаларга никоҳ тўйи қилишни буюрганлар. Бунга юқорида ўтган Абдурроҳман ибн Авф розияллоҳу анҳу хусусидаги ҳадис мисол бўлади.
3. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам никоҳ тўйи қилишни, камбағал бўлса ҳам, ўз куёвлари Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳуга топширганлар.
«Эртасига Али ибн Абу Толиб келиб, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга яқинроқ жойга турди ва у зот эшитадиган қилиб:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг қизларига совчилик қилмоқчи бўлган эдим. Ўзимнинг бирор нарсам ҳам йўқ эди. Аммо яқинлик ва меҳрларидан умидвор бўлиб сўраган эдим», – деди.
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам дарҳол буни мулоҳаза қилдилар ва у кишига оғир ботмайдиган қилиб:
«(Маҳрга) бирор нарсанг борми?» – дедилар.
«Йўқ, ё Расулаллоҳ», – деб жавоб берди Али.
«Ҳутамийя совутинг қани?» – дедилар.
«Ўзимда, ё Расулаллоҳ», – деди.
«Бўлмаса ўшани бер», – дедилар.
Али ибн Абу Толиб совутни олиб келди.
Тўй кечаси бўлганида Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам куёв бўлмиш Али ибн Абу Толибга:
«Эй Али, келинга бир тўй ҳам қилмоқ керак», – дедилар.
Шунда Саъд ибн Муъоз розияллоҳу анҳу:
«Менда бир қўчқор бор!» – деди.
Ансорийлардан бир гуруҳи бир неча соъ жўхори жамлаб келишди. Ана ўша нарсалардан тўй зиёфати уюштирилди...»
4. Ислом уммати ва уламолар жумҳурининг ижмоъи.
Нима учун никоҳ тўйи қилиш эркакка юклатилган?
Аввало, эркакка эркак бўлганлиги учун никоҳ тўйи қилиш юклатилган. Зотан, янги қурилган оила унинг номидаги оила бўлади. Мазкур оиланинг бошлиғи айнан эркак бўлади. Хотини қилиб берган тўй эркакка шараф эмас, ор-номус бўлади.
Иккинчидан, бир қиз ота-онадан туғилиб, уларнинг тарбиясини кўриб, энди вояга етганда уларни ва бошқа оила аъзоларини ташлаб, бошқа тарафга ёлғиз ўзи бориб, янги оилага аъзо бўлишга рози бўлишининг ўзи куёв ва унинг оиласи учун шарафдир. Бу билан, куёв ва унинг оиласининг жамиятдаги обрўси ошади. Бунга эса, айнан келин сабабчи бўлади. Шунинг учун ҳам куёв тараф келиннинг шарафига тўй беради.
"Бахтиёр оила" китобидан
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа