Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
18 Январ, 2025   |   18 Ражаб, 1446

Тошкент шаҳри
Бомдод
06:22
Қуёш
07:45
Пешин
12:38
Аср
15:41
Шом
17:25
Хуфтон
18:43
Bismillah
18 Январ, 2025, 18 Ражаб, 1446

Гўзал ахлоқ ва меҳр-мурувват ойи (танловга)

19.05.2020   3508   2 min.
Гўзал ахлоқ ва меҳр-мурувват ойи  (танловга)

 

Мўмин-мусулмонларнинг ўзаро меҳрибончиликларини зиёда қилиб, топган неъматларини ифторликлар, фитр садақалари, закотлар каби василалар-ла баҳам кўришга даъват этувчи муборак рамазон ойи ҳам бир пасда ниҳоясига етай деб қолди.

Аллоҳ таолонинг Ўзига аён бўлган ҳикмати ила дунё бўйлаб кенг ёйилиб кетган коронавирус сабаб бўлиб, бу йилги Рамазон бошқа йиллардагидан бошқачароқ ўтяпти.

Маълумингизки, Рамазон – инсонларни ҳам маънавий, ҳам моддий жиҳатдан озиқлантирадиган ой. Шунинг учун ҳам ҳар йили Рамазон кириб келганидан то охиригача мусулмонлар диёрида байрам нафаси уфуриб туради. Чунки бу ойда Қуръони карим нозил бўлган. Каломи шариф шарофати билан Рамазон кунлари файзли, тунлари тароватли, одамларнинг қалби меҳр-мурувватли бўлади.

Рамазоннинг муҳим фазилатларидан яна бири у – юксак маънавият ва покиза ахлоқ ойи эканидадир. Зотан, “Мен гўзал хулқларни камолга етказиш учун пайғамбар бўлиб келдим”, деб марҳамат қилган севикли Пайғамбаримиз соллаллоҳ алайҳи ва салламнинг хулқларини Оиша онамиз розияллоҳу анҳо: “Пайғамбаримизнинг ахлоқлари Қуръон эди”, деб таърифлаганлар. Қуръони карим эса айнан шу ойда нозил бўлган.  

Ана шу жиҳатига кўра, Рамазон инсонларнинг иродасини тоблайди, саховатини, жўмардлигини янада зиёда қилади, ибодатини кўпайтиради.

Наврўз арафасида юртимизга бостириб кирган коронавирус, унинг ортидан Қоракўл ва Сардобада юз берган табиий офатлар халқимизнинг меҳр-оқибатини, тотувлигини, бирдамлигини ҳар қачонгидан ҳам кўпроқ кучайтирди, элу улусни жипслаштирди, халқимизни юртбошимиз атрофида бирлаштирди.

Улуғларимиз: “Мўъминнинг ҳар бир ҳолати ҳайратли. Чунки унинг барча ишлари ўзи учун хайрлидир. Бу – ер юзида фақат мусулмонларга хос бўлган фазилатдир. Зеро, у севинса, шукр этади, савоб олади. Бу унинг учун хайрлидир. Бошига бало келса сабр қилади. Бу ҳам унинг учун хайрлидир”, деганлар.

Яратганга шукрки, мўминлар шундай мураккаб вазиятда ҳам тушкунликка тушмасдан ибодатларда, хайр-саховатларда бардавом бўлдилар. Хонадонларда таровеҳлар ўқиляпти, бу фазилатли намозлардан аёл-қизлар, кичик ёшдаги болалар ҳам баҳраманд бўлмоқдалар; ифтор қилишни истаган юртдошларимиз масаллиқларни хонадонларга тарқатиб бермоқдалар; фитр садақаси эса савоби кўпроқ бўлсин, дея ортиғи билан деярли тарқатиб бўлинди; закотлар муҳтожларга етказилмоқда.

Бинобарин, бугунги синовли кунларда халқимиз шукр ва сабр ичида ҳаёт кечирмоқдаки, бу Аллоҳ таолони бандаларидан мамнун қиладиган фазилатли амаллардандир.  

Робия ЖЎРАҚУЛОВА


 

 

 

Рамазон-2020
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Ҳукм чиқаришда ҳадиснинг аҳамияти

16.01.2025   3867   2 min.
Ҳукм чиқаришда ҳадиснинг аҳамияти

Ҳазрат Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Қуръони каримнинг шарҳловчиси сифатида ҳукм чиқариш ваколатига эга эдилар. Шунга биноан ҳадис ҳукм чиқариш бўйича икки асосий соҳани қамраб олади.
Биринчи соҳа: Қуръони каримда зикр этилган ҳукмларни ёритиб бериш.
Иккинчи соҳа: Қуръони каримда  кўрсатилмаган масалаларни ҳукм шаклида белгилаш.
Биринчи соҳада ҳадис Қуръони карим оятларини тафсир қилади. Умумий маънога эга бўлганини хослаштиради, яъни унга хусусий маъно беради, мутлоқ, яъни, қайд ва шартсиз оятларни қайдлайди. 
Шу ўринда баъзи бир мисоллар келтириб ўтамиз. Қуръони каримда “Намоз ўқинглар” деб амр қилинган. Лекин намозларнинг сони, сифати, ракъатларининг сони Пайғамбаримиз алайхиссалом томонидан белгиланган ва амалда кўрсатиб берилган. Бу эса мужмал иборани изоҳлаш мисоли.
Умумий мазмунни хос қилиш учун мисол. Қуръони каримда мерос тизими умумий маънода келган. Яъни мерос қолдириш ва мерос олиш ҳуқуқи берилган. Лекин Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам мерос олиш учун дин бирлиги, қотил бўлмаслик ва қул бўлмасликни шарт қилиб қўйиб уни хослаштирганлар. Масалан, ўз отасини ўлдирган ёки ноҳақ йўл билан унинг ўлимига сабаб бўлган фарзанд отасидан мерос олиш хуқуқидан маҳрум бўлади.
Иккинчи соҳа бўйича ҳадисга тегишли масалалар. Зарурат чоғида Қуръони каримда айтилмаган бирон бир янги ҳукмни ҳадис ҳукм қилиб белгилаб беради. Бу ўринда айрим ҳукмлар Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламдан махфий ваҳий ёки илҳом орқали содир бўлган ва баъзилари у зотнинг ижтиҳодлари ва шахсий фикрларидан келиб чиққан. Албатта, Пайғамбаримиз алайҳиссалом ижтиҳод қилишда ҳам ислом руҳи ва фалсафасини назарда тутар эдилар.
Бу ўринда кўп мисоллар бериш мумкин. Масалан, момога меросдан олтидан бир ҳисса бериш, никоҳ битимининг тўғри бўлиши учун гувоҳлар шартлиги, бадан аъзолари хун баҳосини белгилаш каби ҳукмлар киради.
Ислом шариатида ҳадисларнинг ўрни аҳамиятли экани кўриниб турибди. Ҳукмлар фақатгина Қуръони каримнинг ўзидан олинмайди. Қуръони каримда келган кўпгина ҳукмлар тафсилотини билиш учун ҳадислар муҳим аҳамият касб этади. Балки шаръий ҳукмларнинг бир қанчаси ҳадислар орқали келиб чиққан экан.     

Ойбек Ҳошимов,
Ҳадис илми мактаби ўқитувчиси.


 

МАҚОЛА