Сайт тест ҳолатида ишламоқда!
02 Декабр, 2025   |   11 Жумадул сони, 1447

Тошкент шаҳри
Бомдод
06:06
Қуёш
07:30
Пешин
12:17
Аср
15:13
Шом
16:58
Хуфтон
18:16
Bismillah
02 Декабр, 2025, 11 Жумадул сони, 1447

Муфтий ҳазрат Халқаро форумда нутқ сўзлади

22.02.2019   4903   9 min.
Муфтий ҳазрат Халқаро форумда нутқ сўзлади

Бугун, 22 февраль куни муҳтарам Президентимиз ташаббуслари билан ташкил этилган “I Халқаро зиёрат туризми форуми” ўз ишини бошлади.
Мамлакатимизда илк бора ўтказилаётган мазкур форум Ўзбекистон Республикаси Туризмни ривожлантириш давлат қўмитаси томонидан Дин ишлари бўйича қўмита, Ўзбекистон мусулмонлари идораси, “Вақф” хайрия жамоат фонди, Ташқи ишлар вазирлиги, Бухоро вилояти ҳокимияти, Таълим, фан ва маданият масалалари бўйича Ислом ташкилоти (ISESCO) ҳамда Жаҳон сайёҳлик ташкилоти (UNWTO) кўмагида ташкил этилди.
Форум Қуръони карим оятлари тиловати ва хайрли дуолар билан бошланди. Тадбирда дунёнинг 30 дан ортиқ давлатидан 120 дан зиёд вакиллар иштирок этмоқда.
Нуфузли анжуманнинг очилишида Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари юртимизнинг сайёҳлик имкониятларини дунёга кенг тарғиб этиш, Ўзбекистонни ислом дунёсида зиёрат-туризми бўйича йирик марказлардан бирига айлантириш ушбу форумнинг асосий мақсади эканини алоҳида қайд этдилар. Шунингдек, мамлакатимизда зиёрат туризми бўйича амалга оширилган ишлар ва Ислом дини таълимотларида келтирилган сафар қилишнинг фойдали жиҳатлари ҳақида баён қилдилар. Қуйида муфтий ҳазратларининг нутқларини эътиборингизга ҳавола этамиз.
Сайтимиз орқали форум жараёнлари кузатиб боринг.


 

بسم الله الرحمن الرحيم

الحَمْدُ للهِ الذِي خَلَقَ لَنَا الأَرضَ وذَلَّلَها، وسَهَّلَ لَنَا السَّيْرَ

فِي مَنَاكِبِها، وأَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، وأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ ورَسُولُهُ، خَيْرُ النَّاسِ خُلُقاً فِي الحَضَرِ والأَسفَارِ،  صلى الله عليه وسلم وَعَلَى آلهِ وصَحْبِهِ وعَلَى أَتْبَاعِهِمْ

صَلاَةً وسَلاَماً دَائمَيْنِ. أَمَّا بَعْدُ،

 

Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва барокатуҳу!

Муҳтарам меҳмонлар, халқаро ташкилотлар вакиллари ва форум иштирокчилари.

Аллоҳ таборака ва таолога чексиз ҳамду саноларимиз, Ҳазрати Пайғамбаримиз Муҳаммад мустафо соллаллоҳу алайҳи васалламга беҳисоб салавоту саломларимиз бўлсин.

Ўзбекистон заминида ўтказилаётган “Биринчи халқаро зиёрат туризми форуми”да иштирок этиш учун дунёнинг турли ерларидан ташриф буюрган Сиз азиз меҳмонларимизга самимий саломларимизни йўллаймиз. Барчангизга сиҳат-саломатлик, тинчлик-хотиржамлик, шарафли ва масъулиятли вазифаларингизда улкан муваффақиятлар тилаймиз.

Ўзбекистон диёридан жаҳон тамаддунига ўзининг улкан ҳиссасини қўшган буюк олимлар етишиб чиққанки, улар қўним топган муборак жойлар, улар барпо эттирган муҳташам бинолар ва маънавий меросларни кўпчилик ўз кўзи билан кўришни орзу қилади. 

Ўзбекистон қадимги Буюк ипак йўли чорраҳасидаги мамлакат сифатида дунёга танилган. Юртимиз тарихи, жаҳон тамаддуни ва илм-фани ривожига қўшган ҳиссаси, тарихий-меъморий ёдгорликлари ва алломалари, меҳмондўст халқи билан барчанинг эътиборини ўзига жалб этиб келмоқда.

Тарихий бино ва обидалар кўплиги бўйича юртимиз дунёда 9-ўринни эгаллайди. Ўзбекистон етти мингдан ортиқ кадимий-меъморий ва тарихий обидаларга эга. Мамлакатдаги икки юздан зиёд тарихий ёдгорликлар ва меъморий обидалар ЮНЕСКОнинг маданий мероси рўйхатига киритилган. Уларнинг аксарияти қайта тикланди, таъмирланди ва чор атрофи ободонлаштирилди.

Муҳтарам Президентимиз томонидан соҳага оид қабул қилинган фармон ва қарорлар зиёрат туризмини ривожлантиришга катта хизмат қилмоқда. Бугунги кунда 45 та давлат фуқаролари учун 30 кунгача визасиз тартиб жорий этилгани сайёҳларнинг мамлакатимизга қизиқишини янада оширди.

Давлатимиз раҳбарининг соҳага оид фармон ва қарорлари мавжуд имкониятларни рўёбга чиқариш сари ташланган муҳим қадамлар бўлди. Мазкур қарорларга мувофиқ, диёримизга ташриф буюраётган чет эллик сайёҳларга қулай шарт-шароитлар яратиш, сервис хизматлар сифатини янада яхшилаш бўйича чора-тадбирлар амалга оширилди.

Сайёҳлар орасида Ислом маданияти обидалари, улуғ алломаларимиз қадамжоларини зиёрат қилувчилар тобора кўпайиб бормоқда. Бухоро шаҳридаги муборак қадамжолар – Хожа Абдулхолиқ Ғиждувоний, Хожа Ориф Ревгарий, Хожа Маҳмуд Анжир Фағнавий, Хожа Али Ромитаний, Хожа Муҳаммад Бобойи Самосий, Саййид Амир Кулол, Хожа Баҳоуддин Нақшбанд ва Чорбакр мажмуалари энг табаррук зиёратгоҳлар ҳисобланади. Шунингдек, Бухоро шаҳридаги Мир Араб мадрасаси, Масжиди Калон, Лаби ҳавуз ва Арк мажмуаси каби муҳташам меъморий обидалар ҳам кўплаб сайёҳларнинг диққат марказида бўлмоқда. Айни кунларда Абдулхолиқ Ғиждувоний таваллудининг 915 йиллиги ва Баҳоуддин Нақшбанднинг 700 йиллик юбилейларига ҳам қизғин тайёргарлик ишлари олиб борилмоқда.

Маълумки, бутун жаҳондаги мусулмонлар сони 1,8 миллиардга яқин. Шундан қарийб 150 миллиони ҳар йили саёҳат қилади. Шуни инобатга олиб, мамлакатимизда Ислом динига эътиқод қилувчи сайёҳларга ҳам ибодат амалларини бажариш бўйича зарур қулайликлар ҳозирланди. Жумладан, юртимиз меҳмонхоналаридаги хоналарнинг жиҳозлари сафидан Қуръони карим, жойнамоз ҳамда қибла кўрсаткич ҳам жой олди. Аэропорт ва вокзалларда намозхоналар ташкил этилди. Катта йўл бўйидаги масжидлар сони кўпайтирилиб, улардаги шароитлар яхшиланди ва бундай ишлар фаол равишда давом эттирилмоқда.

Шунингдек, “ҳалол” ёрлиқли озиқ-овқат маҳсулотлари ва хизматларга қизиқиш кун сайин ортиб бормоқда. Шу муносабат билан ўтган йили Ўзбекистон исломий стандартлаштириш бўйича халқаро ташкилотга аъзо бўлди.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳам зиёрат туризмини ривожлантиришга ўзининг муносиб ҳиссасини қўшиб келмоқда. Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳузурида “Муслим-тур” сайёҳлик фирмаси ташкил этилиб, юртимиздаги қадамжо, зиёратгоҳ ва табаррук масканларга маҳаллий ва хорижий фуқароларнинг зиёратларини уюштириш билан шуғулланиб келмоқда.

Бугунги нуфузли анжуманимизга дунёнинг Малайзия, Индонезия, Миср, Покистон, Кувайт, Саудия Арабистони, Озарбайжон, Туркия, Россия, Ҳиндистон каби кўплаб мамлакатлари, шунингдек, халқаро ташкилотларнинг вакиллари ташриф буюргани анжуманнинг аҳамиятини янада оширмоқда.

Бухорода илк бор ўтказилаётган биринчи халқаро зиёрат туризми форуми қатнашчилари Бухоронинг Ғиждувон, Шофиркон, Вобкент, Ромитан ва Когон туманларида жойлашган қутлуғ  қадамжоларни зиёрат қиладилар.

Аллоҳ таоло Қуръони каримда шундай марҳамат қилади:

هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِي مَنَاكِبِهَا

وَكُلُوا مِنْ رِزْقِهِ وَإِلَيْهِ النُّشُورُ

«У (Аллоҳ) сизларга Ерни хоксор (бўйсунувчи) қилиб қўйган зотдир. Бас, у (Ер)нинг ҳар томонида (саёҳат, тижорат ёки деҳқончилик қилиб) юринглар ва (Аллоҳнинг берган) ризқидан енглар! (Қиёмат куни) тирилиб чиқиш Унинг ҳузуригадир» (Мулк, 15).

Дарҳақиқат, сафар қилишнинг фойдали бўлиши унинг нима мақсадда эканига боғлиқ. Бунга жаҳонга машҳур, ҳадис илмининг султони Имом Бухорий бобомизнинг ҳаётлари ёрқин мисол бўла олади. Улуғ муҳаддис бобомиз умрининг айни навқирон даврларини хорижда илм талабида сафарда ўтказганлар. Жаҳон кезиб илм олган бобомизнинг илмий мерослари ҳозирги пайтгача бутун дунёга зиё тарқатмоқда.

Ҳазрати Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам бир ҳадиси шарифларида:

سَافِرُوا تَصِحُّوا وَتُرْزَقُوا

Сафар қилинглар, соғлом ва ризқу насибали бўласизлар”, деб марҳамат этганлар.

Манбаларда келтирилишича, сафар қилишда соғлиқ ва руҳий тетиклик учун кўп манфаатлар бор. Чунки сафар табиатан ҳаракатга боғлиқ бўлади ва табаррук жойлар зиёрати кишига руҳий қувват бағишлайди.

 

Сафарга тарғибдан мақсад ҳам кишининг сафар давомида кўрган-кечирган ҳолатларидан ижобий таассурот олмоғига ва ҳаётда ҳимматли бўлишга эришмоғидир. Зеро, араб тилидаги сафар сўзининг яна бир маъноси ҳам “кашф этмоқ, кўрсатмоқ”дир.

Солиҳ зотлардан бири ҳазрат Бишр Хофий бундай деганлар: “Эй зоҳидлар жамоаси! Саёҳат қилинглар, яхшилардан бўласизлар, чунки сув оқса, яхши бўлади. Агар сув бир ўринда кўп турса, бузилади”.

Демак, инсон кўп сафар ва зиёратлар қилиб туришида унинг жисмонан соғлиги, руҳий тетиклиги ва маънавий оламига жуда катта фойдалари бор.

Муҳтарам тадбир иштироклари, бугунги ўтаётган зиёрат туризми бўйича биринчи халқаро форум ҳар жиҳатдан фойдали бўлишини билдириб, анжуман ишига улкан муваффақиятлар тилайман.

Вассаламу алайкум ва раҳматуллоҳи ва баракотуҳ.

 

Усмонхон АЛИМОВ,

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий

 

Ўзбекистон янгиликлари
Бошқа мақолалар
Мақолалар

Ихтилоф ҳалокатга сабаб бўлади

02.12.2025   254   6 min.
Ихтилоф ҳалокатга сабаб бўлади

(Бир ҳадис шарҳи)

Баъзан одамлар Қуръоннинг турли қироатларини эшитганда, ўзи билмай туриб, уларни хато деб баҳолайди. Оқибатда тортишувлар юзага келади.

Қуръони карим Аллоҳ таолонинг каломидир. У Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга Жаброил алайҳиссалом орқали нозил қилинган. Аллоҳ таоло араб қабилаларининг англаши енгил бўлиши ва Китобнинг илоҳий мўъжизалигини намоён этиш учун уни бир неча ҳарфда (қироатда) нозил қилган.

عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ رضى الله عنه قَالَ: سَمِعْتُ رَجُلاً قَرَأَ ، وَسَمِعْتُ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم يَقْرَأُ خِلاَفَهَا فَجِئْتُ بِهِ النَّبِىَّ صلى الله عليه وسلم فَأَخْبَرْتُهُ فَعَرَفْتُ فِى وَجْهِهِ الْكَرَاهِيَةَ وَقَالَ: كِلاَكُمَا مُحْسِنٌ ، وَلاَ تَخْتَلِفُوا ، فَإِنَّ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمُ اخْتَلَفُوا فَهَلَكُوا.

Ибн Масъуд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Бир кишининг қироат қилаётганини эшитдим. Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг у (оят сўзлари)ни бошқача қироат қилаётганларини эшитган эдим. Шунда уни Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига олиб бориб, у зотга бор гапни айтиб бердим. Шу пайт юзларида норозиликни пайқадим. У зот:  “Иккингиз ҳам тўғри қилгансиз. Ихтилоф қилманг, чунки сиздан олдингилар ихтилоф қилиб, ҳалокатга учраган”, дедилар” (Бухорий ривояти).

Ушбу ҳадисда Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу бир одамнинг – баъзилар Убай ибн Каъб деган – Қуръон оятини Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан тинглаган қироатига ўхшамаган тарзда ўқиётганини эшитган. Иккиси Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай қироатда ўқитганларини даъво қилиб, тортишиб қолган. Шунда Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу ўша одамни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига олиб борган. Ҳар бири у зотга ўрганган қироатида тиловат қилиб кўрсатган. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Иккингиз ҳам тўғри қилгансиз”, деганлар. Яъни, иккингиз ҳам тўғри ўқидингиз, икки қироат ҳам жоиз. Сўнг огоҳ этиб: “Ихтилоф қилманг, чунки сиздан олдингилар ихтилоф қилиб, ҳалокатга учраган”, деганлар. Яъни, аввалги қавмлар оғир оқибатга олиб борадиган ихтилофларга берилиб кетган. Бу ихтилофлар нафс истакларига кўра муқаддас китоблардаги сўзларни ўзгартиришгача бориб етган.

Шариат иттифоқ ва бирликка даъват қилади, тафриқа (фирқаланиш) ва бўлинишни қаттиқ ман этади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам гўё бундай демоқдалар: Қуръонни ўқинг ва маъносига мувофиқ бирликда бўлинг. Қандайдир шубҳа келиб чиқиб, ихтилофга олиб борса, ўша шубҳани йиғиштиринг ва одамларни бирликка етаклайдиган очиқ маънога қайтинг. Илгариги умматлар каби ҳалокатга элтувчи ихтилофга тушманг.

Қуръон қироатида ихтилоф қилиш мумкин эмас. Чунки ҳар бир қироат Аллоҳдан нозил қилинган ва Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам томонидан ўргатилган. Қироатдаги рухсат берилган турлилик Қуръоннинг маъносига дахл бермайди. Демак, Қуръоннинг бир ояти ё сўзи бир неча қироатда ўқилиши мумкин. Улардан бирортасини инкор қилган киши Қуръонни инкор қилган бўлади.

Ихтилофнинг олдини оладиган яна бир чора – етарлича илм олмаган киши Қуръон ҳақида, жумладан, қироат тўғрисида ўз фикри билан сўз юритиши мумкин эмас. Қуръон қироати суннат билан собит бўлган. Шунинг учун баҳсталаб вазият юзага келганда ўзаро тортишмасдан, илмлироқ кишидан сўраш лозим.

Маълумки, Қуръони карим исломнинг бошланғич даврида ҳижоз шевасига (Макка, Мадина ва Тоиф аҳолисининг лаҳжасига) мос ҳолда нозил қилинган. Ҳудайбия сулҳидан сўнг турли араб қабилалари исломга кира бошлади. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бир неча марта Аллоҳдан одамлар учун Қуръонни турли лаҳжа ва шеваларга мос ҳолда ўқишни енгил қилишни сўраганлар. Турли араб қабила ва уруғлари ўз шевасига ғурур билан боғланган эди, шунинг учун бу енгиллик уларга Қуръон маъноларини яхшироқ англаш имконини берарди. Аллоҳ таоло у зотнинг илтижосидан ҳам ортиқроқ енгиллик инъом этиб, Қуръони каримни етти ҳарфда нозил қилди.

Бу ҳақда Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Жаброил менга (Қуръонни) бир ҳарфда ўқитди. Мен ундан зиёда қилишни сўрайвердим, ниҳоят, етти ҳарфга етди”, дедилар” (Бухорий ва Муслим ривоят қилган).

“Ҳарф” – қироат илми истилоҳида бирор сўзнинг муайян шаклларда ўқилиши. Шунингдек, умумий бир услубда ўқиш ҳам “ҳарф” дейилади. “Етти ҳарф” ҳақида уламолар турли фикрларни айтган. Баъзилар етти ҳарфдан мурод ўша пайтдаги араб лаҳжаларига мослик бўлганини таъкидлаган. Айримлар буни қироатдаги ихтилоф (турли жоиз шакл)лар етти туркумга бўлиниши билан изоҳлаган. Бошқалар айнан муайян адад эмас, балки кўплик, яъни бир неча турдаги қироат назарда тутилганини айтган. Яна баъзилар етти қироатнинг айнан ўзи эмаслигини айтган.

Умуман, бу ҳақда қирқдан зиёд фикр айтилган. “Ҳарф” нима экани ҳақида бирор ҳадис ё ривоят йўқ. Шунинг учун алломаларнинг фикрлари ижтиҳодий саналиб, умуман олганда, Қуръон калималарини ўқишдаги турлилик маълум ва машҳур, энг муҳими, мумкиндир. Бу бирор ихтилофга асос бўлмаслиги керак.

Бу – Қуръоннинг ҳар бир сўзи турлича ўқилади ва ҳар ким, ўз хоҳишига кўра, сўзларни ўз лаҳжасидаги маънога ўзгартириши мумкин, дегани эмас, албатта. Қайси турда бўлса ҳам, қироат фақат Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан тингланган ва у зот ўқиб берган шакллардан бирига мос бўлиши керак.

Демак, илмли мутахассис (қори) биз одатланган, ўқиб-ўрганган, ўзимиз анъанавий ҳисоблаган қироатдан фарқли тарзда тиловат қилса, бу хато эмас, саҳиҳ ривоят асосидаги қироат бўлади. Унинг ҳарфи – биз одатлангандан бошқача, холос.

Қироат бобида “тўғри-нотўғри” деб тортишиш илмсизлик оқибати бўлиб, бу хусусда тортишиш фитнага, фитна эса ҳалокатга олиб боради. Шунинг учун мўмин киши қироатлардаги фарқни инкор этмаслиги, балки уни Аллоҳнинг ҳикмати сифатида қабул қилиши керак экан.

Қодирхон МАҲМУДОВ,

Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази илмий ходими

МАҚОЛА