11 Июл, 2025, 16 Муҳаррам, 1447
11 Июл, 2025, 16 Муҳаррам, 1447
Инсон фарзандида мавжуд бўлган салбий ҳислатларнинг энг ёмони бу ўзгаларга нисбатан қалбида кин ва адоват, ҳасад ёки нафрат, бадгумонлик ва ғиллу-ғашликнинг бўлишлигидир.
Аллоҳ таоло бизларни бир-биримизга нисбатан самимий бўлишга буюриб, қалбимиздан ҳасад ва ғиллу ғашларни чиқариб ташлашга буюради. Бу бежиз эмас албатта. Чунки, бу дунёдаги энг оғир жиноятлар ва катта гуноҳларнинг содир бўлишлигига айнан шу хислатлар сабаб бўлади.
Ҳакимлар айтадилар: “Ҳасаддан сақланинглар! Чунки ҳасад осмонда Аллоҳ таолога осий бўлишга сабаб бўлган биринчи гуноҳдир ва ерда ҳам биринчи осий бўлишга сабаб бўлган гуноҳдир”. Бу сўзнинг маъноси шуки, Аллоҳ таоло Одам алайҳиссаломни яратиб, фаришталарни унга сажда қилишга буюрган пайтда иблис алайҳилаъна Одамга ҳасад билан қаради ва сажда қилишдан кибр ила бош тортди. Қолаверса, Одам алайҳиссаломнинг икки ўғли Қобил ва Ҳобилга Аллоҳ таоло қурбонлик қилишга буюрди ва улардан Ҳобилнинг қурбонлигини қабул қилганини билдирди. Шундай сўнг, Қобилнинг қалбида Ҳобилга нисбатан пайдо бўлган ҳасад оҳир-оқибат уни ўлдиришгача олиб борди.
Ҳасаднинг яна бир хатари шуки, у инсоннинг қилган солиҳ амаллари ва яхшиликларининг савоби кетиб қолишига сабаб бўлади. Бу ҳақда Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар: “Ҳасаддан сақланинглар. Чунки олов ўтин ёки ўт-ҳашакларни еганидек, ҳасад ҳам яхши амалларни еб қўяди”. (Абу Довуд ривояти) Яъни, ловуллаб ёнаётган оловга тушган ўтин ёки хас-ҳашакларнинг омон қолиши мумкин бўлмаганидек, ҳасад домига тушган кишининг яхшиликлари ҳам ҳасад сабабли содир бўладиган турли гуноҳлар сабабли ҳабата бўлиб кетаверади.
Ҳасад шундай ҳислатки, у инсонни доимо ғам билан, хафа холатда яшашга мажбур қилади. Муофия ибн Абу Суфён розияллоҳу анҳу ўғлига насиҳат қилиб айтади: “Эй ўғилгинам, ҳасаддан сақлангин. Чунки у сенинг душманингга етмасдан, сенинг ўзингга билинади”. Аҳнаф ибн Қайс эса бундай дейди: “Ҳасад қилувчилар учун роҳат йўқдир”.
Ҳасад сабабли инсон қалбида нафрат, ичқоралик ва адоват пайдо бўлади. Ваҳоланки, Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бизларни бир-биримизга нисбатан нафратланмасликка, душманлик қилмасликка чақирганлар.
Анас ибн Моликдан (р.а.) ривоят қилинади:
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Бир-бирингизни ёмон кўрманг. Бир-бирингизга ҳасад қилманг. Бир-бирларингизга орқа ўгириб кетманг. Ҳамда бир-бирларингиздан алоқа узманг. Эй Аллоҳнинг бандалари! Бир-бирларингизга биродар бўлинглар. Мусулмон киши бошқа бир мусулмон билан уч кун гаплашмасдан юриши ҳалол эмас”, дедилар. (Муттафақун алайҳ)
Ҳасад ва нафрат шундай ёмон хислатки, Аллоҳ таоло нафақат нафратланмасликка, балки, мана шу ҳислатни кетказишни сўраб дуо қилишга ҳам буюради. Айтадики: “Улардан кейин келганлар: “Эй Роббимиз! Бизни ва биздан аввал иймон билан ўтган биродарларимизни мағфират қилгин, иймон келтирганларга қалбимизда нафрат (пайдо) қилмагин. Эй Роббимиз, албатта, Сен шафқатли ва меҳрибонсан”, дерлар”. (Ҳашр, 10)
Бошқа оятларда эса Аллоҳ таоло жаннатий бандаларини жаннатдаги ҳолатларини сифатлаб шундай дейди: “Ва кўксиларидан ғиллу – ғашларни чиқариб олдик, остиларидан анҳорлар оқиб турибди...”. ( Аъроф, 43)
“ Уларнинг дилларидаги ғиллу – ғашларни чиқариб ташладик. Сўриларда бир-бирларига боқиб, дўст бўлган ҳолларида ўлтирурлар ”. (Ҳижр, 47)
Ушбу оятлардан маълум бўладики, инсон қалбида бошқа мусулмонларга нисбатан нафрат, адоват ва ғиллу – ғаштнинг бўлмаслиги, жаннат аҳлига берилган мукофотдан насиба экан.
Демак, ҳар биримиз бу хунук сифатлардан эхтиёт бўлишимиз, ўзга мусулмонларга нисбатан софдил ва самимий бўлишимиз зарур экан. Зеро, Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Анас розияллоҳу анҳуга қилган илк насиҳатлари ичида ушбу муборак сўзлар бор эди: “ Эй Анас! Ислом кишисидан биронтасига қалбингда душманлик бўла туриб кундуз ва кечани ўтказмагин. Албатта, бу менинг суннатим ва ким менинг суннатимни ушласа, мени яхши кўрибди ва ким мени яхши кўрса, у мен билан жаннатда бирга бўлади ”. (Ибн Ҳиббон ривояти)
Тошкент шаҳридаги “Мевазор” масжиди имом-ноиби: Исломов Ёрбек
Ўзбекистон Республикаси Бош прокуратураси хабар беришича, май ойининг 13-санасида бир кунда 3 млрд сўмлик энергоресурсларини талон-торож қилиш ҳолатлари аниқланган. Афсуски, бугун бундай газ ва электр энергияга яширинча уланиб, давлатга миллиардлаб зарар етказган кимсалар ҳақидаги хабарларни тез-тез ўқиб қоламиз.
Бировнинг, айниқса, халқ ҳақидан қўрқмай ўғрилик орқали манфаат топмоқчи бўлаётган инсонлар орамизда кўплаб топилади. Бундайларнинг наздида газ, сув, электр энергия туганмас бойлик. Ундан ҳар ким ўз манфаати йўлида фойдаланиши мумкин. Бироқ бу неъматлар хонадонларга кириб бориши учун минглаб инсонлар меҳнат қилишини, давлат эса миллиардлаб маблағ сарфлашини, улар ҳам бир кун тугаб қолишини хаёлига ҳам келтирмайди.
Аслида ушбу неъматлардан оқилона фойдаланиш, исроф қилмаслик нафақат фуқаролик мажбуриятимиз, балки инсоний вазифамиз, мўминлик бурчимиздир.
Айтиш жоизки, уйда, ишда, кўчада коммунал тўловлар атрофида айланаётган қатор муаммолар ҳақида кўп эшитамиз, баъзан ўзимиз унинг гувоҳи ёки бевосита иштирокчисига айланамиз. Лекин бу муаммолар тўловни ўз вақтида амалга оширмаслик ёки айрим нобоп кимсаларнинг қилмиши оқибатида юзага чиқаётгани ёдимизга ҳам келмайди. Тўловларни имкон бўла туриб асоссиз баҳоналар ёки ўз вақтида тўламаслик ёки ҳисоблагич жиҳозларини тескарига айлантириш ёхуд ҳар хил ҳийлалар ишлатиб, уларни тўлашдан қочиш давлатнинг ва халқнинг ҳақини ейиш ҳисобланади. Чунки табиий бойликлар давлат ва халқ мулкидир.
Қолаверса, коммунал хизматлардан фойдаланиш учун ҳар бир хонадон таъминотчилар билан шартнома тузиб, қўл қўйган ва ўзаро келишувда тўловни ўз вақтида адо этишга келишган. Шу боис тўловларни вақтида адо этишимиз шаръан ҳам жоиз.
Таъкидлаш лозимки, халқнинг мулкида барча фуқаролар, хусусан, кам таъминланганлар, ногиронлар, етим-есирлар, кексаларнинг ҳақи бор. Улардан фойдаланишга келганда фаол бўлиб, тўловга келганда қочаётган, пайсалга солаётганлар юқорида зикр этилган қатламларнинг ҳам ҳақини ўзлаштириб, ноҳақ еяётганини билиб олсинлар. Зеро, Қуръони каримда: “Эй иймон келтирганлар, бир-бирларингизнинг молларингизни ботил йўл билан еманглар” (Нисо сураси 29-оят), дея огоҳлантирилган. Шундай бўлгач, ҳар бир фуқаро ўзгаларнинг молига, айниқса, жамоат мулкига хиёнат этмаслиги даркор! Бунга эътиборсизлик охиратда ёмон оқибатларга олиб келиши мумкин.
Ҳавла бинти Амр розияллоҳу анҳо ривоят қилган ҳадисда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бундай деганлар: “Баъзи бир одамлар Аллоҳнинг мулки (жамоат пуллари)га хиёнат қилади. Қиёмат куни улар жаҳаннамга равона бўлишади” (Имом Бухорий ривояти). Шундай экан, бу масалага жиддий ёндашишимизга тўғри келади.
Шунингдек, газ, электр энергия ва сув каби неъматлардан оқилона фойдаланиш ҳам динимиз талабидир. Зеро, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Иқтисод қилган кимса камбағал бўлмас, маслаҳат қилган пушаймон бўлмас” (“Мушкотул насобиҳ”), деб тавсия берганлар.
Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Солиҳ ҳидоят, гўзал кўриниш ва иқтисодли бўлиш набийликнинг етмишдан бир жузидир”, дедилар (Имом Бухорий ривояти).
Демак, доим аҳли солиҳлардан бўлиб, тежамкор бўлиш, исрофга йўл қўймаслик, ҳар бир нарсани ўз ўрнида, меъёрида тасарруф қилиш, керагидан ортиқ, беҳудага сарфламаслик набийликнинг етмиш жузидан бир жуз, етмиш бўлагидан бир бўлак экан. Буни ҳар бир мўмин-мусулмон яхши англаб, ҳаётига татбиқ қилиши лозим.
Хулоса қилиб айтганда, ҳалоллик инсон ҳаётини хотиржам, осойишта ва фаровон қилади. Шундай экан, коммунал тўловларни ўз вақтида тўлаб, халқ ҳақига хиёнат қилмайлик, азизлар!
Ғайрат БОЗОРОВ,
Деҳқонобод тумани
“Оқработ ота” жоме масжиди
имом-хатиби
"Ҳидоят" журналининг 6-сонидан олинди
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 