28 Сентябр, 2025, 6 Рабиъус сони, 1447
28 Сентябр, 2025, 6 Рабиъус сони, 1447
Маълумки, имомлик шарафли вазифа бўлиб, бундай улуғ ишни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам, хулафои рошидинлар ва табаррук зотлар адо этишган. Бу вазифани чиройли амалга оширган ва бу йўлда қунт билан ҳаракат қилган кишилар катта ажрларга эга бўлади. Баъзи саҳобаи киромлар имомликдаги фазилатни билганлари учун Муҳаммад алайҳиссаломга: “Мени қавмимнинг имоми қилиб тайинланг”, деб айтганлар (Имом Абу Довуд).
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳадисларида ҳам имомлик шарафли вазифа экани ҳақида айтилади. Жумладан, Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Уч киши қиёмат куни қўрқувга тушмайдилар, ҳисоб-китоб қилинмайдилар, Аллоҳ бандаларни ҳисоб қилиб бўлгунча улар мушкли тепаликда бўладилар: Аллоҳнинг розилигини истаб Қуръон ўқиган ва у билан бир қавмга имом бўлган ҳамда улар ундан рози бўлган киши; Аллоҳ розилиги учун беш вақт намозга чақирган киши; ўзи ва Рабби ўртасидаги муносабатни жойига қўйган, ўзи ва хожалари муносабатини яхши қилган қул”, деб айтдилар”.
Айни пайтда унутмаслик керакки, имом-хатиблик ниҳоятда масъулиятли ишдир. Бинобарин, бу вазифадаги киши аввало Аллоҳ таоло, кейин Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг номидан сўзлашини доимо ҳис этиши керак.
Имом-хатиб инсонларга панду насиҳат қилиб, уларни ҳидоятга бошлайди ва уларга тўғри йўлдан оғишмай, собитқадам юришларида кўмакчи бўлади. Динга хизмат қилиш фазилати ҳақида Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن تَنصُرُوا اللَّهَ يَنصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ
“Эй имон келтирганлар, агар сизлар Аллоҳга ёрдам берсангизлар (динининг ривожи учун ҳаракат қилсангизлар), У зот ҳам сизларга ёрдам берур ва қадамларингизни собит (барқарор) қилур” (Муҳаммад, 7).
Имом-хатиблик вазифасида турганлар одамларни яхши амалларга буюриб, ёмон ишлардан қайтарадилар. Бунда, аввало, ўзлари бошқаларга ўрнак бўлишлари лозим. Сўз билан амални жам қилган имом, солиҳ бандалардан ҳисобланади.
Имом-хатиблар нафақат ибодатда, балки бошқа хайрли ишларда ҳам кишилар эргашадиган ва ўрнак оладиган шахс бўлиши лозим. Зеро, бошқаларга раҳбарлик қиладиган, уларни яхшиликка буюрадиган ва одоб-ахлоққа чорлайдиган шахс, аввало, ўзи ана шу юксак хулқлар билан зийнатланган бўлиши керак.
Ҳар бир имом-хатиб минбарга чиқиб, Қуръони каримдан, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳадиси шарифларидан ва уламоларнинг ҳикматли сўзларидан насиҳат қилар экан, биринчи галда ўзи ҳар бир айтаётган сўзига эътибор бериши, амал қилиши лозим. Зеро, Аллоҳ таоло айтганига ўзи амал қилмайдиганларни ояти каримасида бундай итоб қилади:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ كَبُرَ مَقْتاً عِندَ اللَّهِ أَن تَقُولُوا مَا لَا تَفْعَلُونَ
“Эй имон келтирганлар! Сизлар нега ўзларингиз қилмайдиган нарсани (қилдик ёки қиламиз деб) айтурсиз?! Сизларнинг ўзларингиз қилмайдиган ишни (қиламиз, деб) айтишингиз Аллоҳ наздида катта нафрат (боиси)дир” (Саф, 2-3).
Имом-хатиблар масалаларни китобларда қандай келтирилган бўлса, одамларга шундай етказиши керак. Чунки, инсонлар уч тоифага бўлинади: оми, олим ва толиб. Имом-хатиб мана шу уч тоифа одамнинг ҳар бирига мос равишда мавъиза қила билиши лозим.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси мамлакатимизда исломий-диний ташкилотларнинг ягона бошқарув органи бўлиб, мўмин-мусулмонларнинг эътиқодий бирлигини таъминлашга хизмат қилади. Мана шу нарсани доимо ёдда сақлаш лозим. Имом-хатиблар мўмин-мусулмонлар иттифоқлиги, эътиқодий бирдамлигига раҳна соладиган ёки фитна келтириб чиқарадиган нарсалардан ўзларини эҳтиёт қилишлари зарур. Жамиятда юзага келадиган ихтилофли масалаларда диний идора билан маслаҳатлашган ҳолда жавоб бериш мақсадга мувофиқдир.
Бугун шиддат билан ўзгараётган ҳаёт талаблари борган сари ортиб, қатъийлашиб бормоқда. Мўмин-мусулмонларнинг эҳтиёжи олдимизга янги-янги, кутилмаган масалаларни қўймоқда. Бу шиддат эса имом-домлаларни сергакликка, ўз устида тинимсиз ишлашга ундайди. Шунингдек, халқимиз билан мулоқотга киришиш ва уларнинг дарду ташвишларини енгиллатиш, муаммоларига ечим топишда астойдил ғайрат қилиш мажбурияти ҳам давримизнинг талабидир.
2017 йил Рамазон ойида мўмин-мусулмонлар ҳаётида улкан тарихий воқеа содир бўлди. У ҳам бўлса, муҳтарам Президентимиз уламолар ва имом-хатибларни пойтахтимизда жамулжам қилиб, қалбларининг тўридаги самимий гапларни айтиб, дин пешволари олдида турган муҳим вазифаларни баён қилиб бердилар. Ўз навбатида уламолар ва имом-хатиблар Давлатимиз раҳбарининг бундай эътиборидан руҳланиб, янада куч-ғайрат ва шижоат билан ишлашга аҳд қилдилар.
Бугун хонадонларда, кўча-кўйда ёки таълим масканларида бўладими, қаерда бўлмасин, барчамизнинг келажагимиз бўлган ёш авлод тарбиясига алоҳида эътибор қаратиш, фарзандларни тўғри йўлдан чалғитадиган турли зарарли таъсирлардан ҳимоя қилиш учун масъул эканимизни ҳеч қачон унутмайлик. Бу борадаги бепарволик эл-юртимиз олдида, тарих ва келажак олдида хиёнат эканини англайдиган вақт келди. Бугун фаол изланиш ва ҳаракатдан тўхтаган, фидоийлик ва ватанпарварлик ҳисси бўлмаган имом-хатиб ҳамда ўз ишига лоқайдлик ва бепарволик билан ёндашадиган диний ходим учун орамизда ўрин йўқ. Шунинг учун ҳам имомлар ўз устида мунтазам ишлаши, касб маҳорати, билим савияси ва дунёқарашини ошириб бориши зарур. Зеро, бугун имом-домлаларга “маърифат ва маънавият тарғиботчилари” дея қаралиб, хизматлари қадр топаётганини ҳар биримиз чуқур англашимиз, шунга муносиб бўлмоғимиз лозим.
Жамиятимизда иллат бўлиб турган жиноятчилик, эстремистик, ақидапараст оқимларга қўшилиб қолиш, ўз жонига қасд қилиш каби салбий ҳолатларнинг фожиавий оқибатларини эл орасида юриб, кенг жамоатчиликка тушунтириш керак. Халқ билан мулоқот қилсак, албатта уларнинг ҳаётдан рози бўлиб яшашларига ўз ҳиссамизни қўшган бўламиз.
Муҳтарам имом-хатиблар, халқимизнинг имон-эътиқоди бутунлиги тараққиёт гаровидир. Айниқса, ҳозир бунинг аҳамияти жуда ҳам катта. Чунки ҳозирги замон, аввало, ҳамжиҳатликни, ўзаро аҳилликни талаб этмоқда. Халқимизни имон-эътиқод, адлу инсоф, меҳр-оқибатга ва эл-юрт фаровонлиги йўлида ҳалол меҳнат қилишга даъват этиш, ҳукуматимиз олиб бораётган ислоҳотларни кенг тарғиб қилиш ҳаммамизнинг бурчимиздир.
Юқорида баён этилган ишларда барча имом-домлаларга Аллоҳ таборака ва таолонинг Ўзи мададкор бўлишини сўрайман.
Усмонхон АЛИМОВ,
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий
1. Уч марта “Астағфируллоҳ” деб, сўнгра ушбу дуони ўқиш:
اللَّهُمَّ أَنْتَ السَّلامُ وَمِنْكَ السَّلامُ تَبَارَكْتَ ذَا الْجَلالِ وَالإِكْرَام
“Аллоҳумма антас салаам ва минкас салаам. Табаарокта йаа зал Жалаали вал Икром”
“Ё Аллоҳ! Сен Саломсан. Омонлик Сендандир. Эй, буюклик ва икром Соҳиби бўлган Зот, Сен улуғсан”.
2. Оятал – курсийни ўқиш. Ҳар фарз намозидан сўнг Оятал-курсийни ўқиб юрган кишини жаннатдан фақатгина ўлим тўсиб туради.
3. “Субҳаналлоҳ”, “Алҳамдулиллаҳ” ва “Аллоҳу акбар”ни ўттиз уч мартадан айтиб, бир маротаба “Лаа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу. Лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува аъла кулли шайин қодийр”ни ўқиш.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ким ҳар намоздан кейин ўттиз уч марта (Субҳаналлоҳ) Аллоҳга тасбеҳ айтса, ўттиз уч марта (Алҳамдулиллаҳ) Аллоҳга ҳамд айтса, ўттиз уч марта “Аллоҳу акбар” деса, жами тўқсон тўққиз бўлади. Юзта бўлиши учун – “Лаа илааҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува ъала кулли шайин қодийр” деб айтса, гуноҳлари денгиз кўпиги каби кўп бўлса ҳам мағфират қилинади» (Имом Муслим ривояти) дедилар.
4. Қуйидаги зикрни ўқиш:
لا إله إلا الله وحده لا شريك له، له الملك وله الحمد وهو على كل شيء قدير. اللهم لا مانع لما أعطيت ولا معطي لما منعت ولا ينفع ذا الجد منك الجد
“Лаа илааҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува ъалаа кулли шайин қодийр. Аллоҳумма лаа мааниаъ лима аътойта ва лаа мутиъа лима манаъта ва лаа”.
“Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ. У Ёлғиздир. Унинг шериги йўқ. Мулк ва мақтов Унга хосдир. У барча нарсага қодирдир.”
Абу Айюб Ансорий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким «Лаа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува ъалаа кулли шайин қодийр», деб ўн марта айтса, Исмоил зурриётидан тўрт кишини озод қилгандек бўлади”, дедилар (Имом Бухорий, Имом Муслим ривояти).
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ким: «Лаа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува ъалаа кулли шайин қодийр», деб бир кунда юз марта айтса, ўнта қул озод қилган баробарида бўлибди. Унга юзта ҳасанот ёзилиб, юзта ёмонлиги ўчирилади, кеч киргунича шайтондан омонда бўлади. Унинг бу амалидан афзалроқ ишни ҳеч ким қила олмайди. Фақат шу калималарни кўпроқ айтган киши ўзиб кетиши мумкин”, дедилар.
5. Қуйидаги зикрни ўқиш:
لا إله إلا الله وحده لا شريك له، له الملك وله الحمد وهو على كل شيء قدير لا حول ولا قوة إلا بالله، لا إله إلا الله ولا نعبد إلا إياه له النعمة وله الفضل وله الثناء الحسن ولا إله إلا الله مخلصين له الدين ولو كره الكافرون
“Лаа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду ва ҳува аъла кулли шайин қодийр. Лаа ҳавла ва лаа қуввата илла биллаҳ. Лаа илаҳа иллаллоҳу ва лаа наъбуду илла иййаҳу лаҳун нимату ва лаҳул фазлу ва лаҳус санаул ҳусна. Ва лаа илаҳа иллаллоҳу мухлисийна лаҳуд дийн ва лав кариҳал каафирийн”
6. Ушбу дуони ўқиш:
اللهم أعني على ذكرك وشكرك وحسن عبادتك
“Аллоҳумма аъинний ъалаа зикрика ва шукрика ва ҳусни ъибаадатик”
“Аллоҳим! Ўзингни зикр қилиш, шукр қилиш ва Сенга чиройли ибодат қилишимда мадад бер”.
Муоз ибн Жабал розияллоҳу анҳу айтади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қўлимдан тутиб, “Эй Муоз, Аллоҳга қасамки, мен сени яхши кўраман”, дедилар. “Ота-онам сизга фидо бўлсин! Аллоҳга қасамки, мен ҳам сизни яхши кўраман”, дедим. У зот алайҳиссалом: “Эй Муоз, ҳар (фарз) намоздан сўнг: “Аллоҳумма, аъинний ъалаа зикрика ва шукрика ва ҳусни ъибаадатик” деб айтгин”, дедилар (Имом Абу Довуд ривояти).
Саъд ибн Абу Ваққос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам намоздан кейин бундай дуо қилар эдилар:
“Аллоҳумма, инний аъуузу бика минал жубни вал бухл ва аъуузу бика мин фитнатид дуня ва аъузу бика мин фитнатил қобр”
“Аллоҳим, қўрқоқликдан, бахилликдан паноҳ сўрайман. Дунё фитнасидан паноҳ сўрайман. Қабр фитнаси (қабрда икки фариштанинг саволларига жавоб бера олмай қийналиш)дан паноҳ сўрайман” (Имом Бухорий ривояти).
7. Ихлос, Фалақ ва Нас сураларини ўқиш: Бомдод ва Шом намозларидан сўнг уч мартадан ўқилади.
8. Қуйидаги зикрни Бомдод ва Шом намозларидан сўнг ўн мартадан ўқиш:
لا إله إلا الله وحده لا شريك له له الملك وله الحمد يحيي ويميت وهو على كل شيء قدير
“Лаа илаҳа иллаллоҳу ваҳдаҳу лаа шарийка лаҳу, лаҳул мулку ва лаҳул ҳамду йуҳйии ва йумийту ва ҳува аълаа кулли шайин қодийр”.
“Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ. У Ёлғиздир. Унинг шериги йўқ. Мулк ва мақтов Унга хосдир. У барча нарсага қодирдир”.
9. Тасбеҳларни ўнг қўл билан санаш. Ўнг қўл билан санаш афзалдир.
10. Мазкур зикрларни намоз ўқиган жойда қилиш.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Ҳар бир тасбеҳ (Субҳаналлоҳ) садақадир[1]. Ҳар бир такбир (Аллоҳу акбар) садақадир. Ҳар бир таҳмид (Алҳамдулиллаҳ) садақадир. Ҳар бир таҳлил (Лаа илаҳа иллаллоҳ) садақадир”, деганлар (Имом Муслим ривояти).
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳу кўчат ўтказаётганларида ёнларидан Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўтиб қолдилар ва айтдилар: “Эй Абу Ҳурайра, сени сенинг учун бундан-да яхши нарсага далолат қилайми?”.
У киши: “Ҳа, айтинг, ё Расулуллоҳ”, дедилар. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Субҳаналлоҳ, Аллоҳу акбар, Алҳамдулиллаҳ, Лаа илаҳа иллаллоҳ дегин, ҳар бирига сенинг учун жаннатда бир дарахт ўтказилади”, дедилар (Имом Ибн Можа ривояти).
Ушбу зикрлар намозда бўлган нуқсон, камчиликларнинг ўрнини тўлдиради.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа