30 Ноябр, 2025, 9 Жумадул сони, 1447
30 Ноябр, 2025, 9 Жумадул сони, 1447
Исломда фарзандларнинг ҳуқуқлари риоя қилинган бўлиб, булар уларнинг ота-оналари ёки яқин қариндошлари, яшаётган жамиятларига вазифа қилиб юклатилгандир. Бу ҳақларни адо этиш вожиб бўлиб, унга амал қилмоқлик мажбурийдир.
Фарзандларнинг қандай ҳуқуқлари бор? Уламоларимиз бу саволга жавоб тарзда, жумладан, қуйидагиларни зикр қиладилар:
Никоҳнинг асл мақсадларидан бири ҳам наслу насабни сақлашдир. Бусиз оила ҳам, жамият ҳам бўлмайди. Фарзанднинг ота-онаси никоҳдан ўтган, ҳалол-пок яшагандагина, насаби аниқ ва пок бўлади.
Ислом бола ҳақида у ҳали дунёга келмасдан анча олдин, оила қуришга тайёргарлик кўрилаётган пайтдан бошлаб қайғура бошлайди.
«Талхис» номли китобда Ойша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Сизлар ўз нутфангизга муносиб жуфти ҳалолни ихтиёр қилинглар. Ўзингизга муносибларга никоҳланинг ва уларга никоҳлаб беринг».
Ибн Можа ва Дора Қутний ривоят қилган.
Оила қурилар экан, ота-онанинг диндорлиги, ахлоқи, одобига, инсонийлигига алоҳида эътибор берилади. Сабаби улардаги хислат, фазилатлар ҳам, ёмон одатлар ҳам болага кўчиши – исбот талаб этилмайдиган ҳақиқатдир.
3. Эмизиш.
Туғилган фарзанд, аввало, эмизишга муҳтож. Бу эса онасининг вазифаси. Шаръий узр сабабли она эмиза олмаса, эмизувчи топиш ва уни рози қилиш отанинг иши ҳисобланади. Аллоҳ таоло «Бақара» сурасида: «Ким эмизишни батамом қилишни ирода қилса, оналар фарзандларни тўлиқ икки йил эмизурлар», деган (233 — оят).
Гўдакнинг ҳақларидан бири ва оналарнинг энг мўътабар вазифаси фарзандни икки йил эмизишдир. Янги туғилган гўдак жисми ва руҳининг ўсишига онасининг сутидан афзал озуқа йўқ. Боланинг суяги онанинг сути билан шаклланади, шунингдек, унинг бошқа тарафлари, руҳий ровожланишига ҳам она сути зарур озуқа ҳисобланади. Ушбу озуқанинг муддати тўлиқ икки йил бўлиши керак. Бу қуръоний ҳақиқатни адашган инсоният минг тўрт юз йилдан кейин тушуниб этди. Ҳозирги пайтда илмий текширишлардан сўнг гўдак бола учун энг яхши озуқа онанинг сути ва уни тўлиқ икки йил эмизиш керак, деган гапни айтишмоқда.
Тарихдан маълумки, дунёга довруғ солган аксари буюк алломаларга, фозилу уламоларга болалик пайтида оталари ҳаром касб билан топилган бирор луқма ҳам таом эдирмаган, оналари уларни бетаҳорат эмизишмаган.
Ота-онанинг вазифаларидан бири фарзандга маънодор, чиройли исм қўйишдир.
Ҳусайн ибн Ҳасан Марвазий ўзининг «Китобул бирри вас силати»сида Абул Мўътамирдан келтирган ривоятда:
«Умар ибн Абдулазизнинг ҳузурида масалаларни эслашди. Бас, бир киши:
«Менга этиб келган хабарга қараганда, туғилган болага исм қўймай туриб ўлган бўлса, қиёмат куни отасига, мени исмсиз тарк қилдинг-ку!» дейди», деди.
Шунинг учун ҳар бир мусулмон ота-она бу муҳим ишга алоҳида эътибор ила ёндашмоғи лозимдир. Фарзанд катта бўлиб, оқ-қорани таниганда ўз исмидан уяладиган бўлмасин. Балки исми унга зийнат бўлиб турсин.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам, исмларнинг яхшиси, бандалик ва ҳамдни билдирувчисидир, деганлар. Шунинг учун, Аллоҳ таолога бандалик маъносини англатувчи, Абдуллоҳ, Абдурроҳман, Абдуссаттор ва Аллоҳ таолога ҳамд маъносини англатувчи, Ҳамидуллоҳ каби исмлар яхши исмлар ҳисобланади.
Шунингдек, Пайғамбарларнинг, саҳобаларнинг ва салафи солиҳларимизнинг исмлари яхши исмлари ҳисобланади.
Қизларга ҳам ўтган аҳли иймон момоларимиз, саҳобия аёллар ва эзгулик маъносини англатувчи исмлар қўймоқ керак.
«Ақиқа» луғатда ёрди маъносини англатиб, аслида янги туғилган боланинг сочига айтилади.
Шариат таълимотларига мувофиқ туғилишнинг эттинчи куни боланинг сочини олиб, ўша соч оғирлигида кумуш садақа қилмоқ тавсия қилинади.
Ана ўша соч бошдан ажратиб олингани учун «ақиқа» дейилади.
Ўша муносабат ила сўйиладиган қўй ҳам «ақиқа» дейилади.
Истеъмолда шу маънода кўп ишлатилгани учун «ақиқа» деганда фақат янги фарзанд туғилиши муносабати ила сўйиладиган қўй англанадиган бўлиб қолган.
Салмон ибн Омир аз-Зоббий розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади.
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ғулом ила ақийқа бордир. Бас, унинг учун қон чиқаринг ва ундаги нопокликни кетказинг», – дедилар».
Бешовларидан фақат Муслим ривоят қилмаган. Ҳадисдаги бу жумлани, янги туғилган боланинг ақиқаси ўзи билан, деб тушунилади. Яъни ҳар бир янги туғилган болага ақиқа лозим, деганидир.
«Бас, унинг учун қон чиқаринг».
Яъни янги фарзанд туғилгани шарафига сўйиш сўйинг. Бу муносабат ила қон чиқариш қандоқ бўлишини келаси ҳадиси шарифлар баён қилади.
Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади.
«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам Ҳасан ва Ҳусайн розияллоҳу анҳумоларга биттадан қўчқор сўйиб ақиқа қилдилар».
Сунан эгалари ривоят қилган.
Рофеъ розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади.
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Фотима розияллоҳу анҳонинг туққан боласи Ҳасан ибн Алининг қулоғига азон айтаётганларини кўрдим».
Абу Довуд ва Термизий ривоят қилган.
Ушбу ҳадиси шарифга биноан янги туғилган фарзанднинг ўнг қулоғига азон, чап қулоғига иқома айтмоқ мандубдир. Аллоҳнинг зикри янги туғилган боланинг қулоғига кирган биринчи нарса бўлиши қандоқ ҳам яхши. Албатта, бу улуғ нарсанинг ўзига яраша баракаси бўлади.
Ривоятлардан бирида:
«Кимнинг боласи туғилса-ю, унинг ўнг қулоғига азон, чап қулоғига иқома айтса, унга Умму Сибён зарар этказа олмас», дейилган.
Умму Сибён болаларга зиён этказадиган жин тоифасидир.
Абу Мусо розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади.
«Менинг ўғлим туғилганда уни Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига олиб бордим. У Зот уни Иброҳим, деб номладилар, хурмо ила танглайини кўтардилар ва унга барака тилаб дуо қилиб, менга тутқаздилар. У болаларимнинг каттаси эди».
Икки шайх ривоят қилган.
Кўпчилик саҳобалар ўзларининг янги туғилган фарзандларини Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига олиб борар эдилар. У Зот алайҳиссалом ёш болаларни кўрсалар, жуда хурсанд бўлар эдилар. Янги туғилганларга Абу Мусо розияллоҳу анҳунинг ўғлига қилган муносабатни қилар эдилар.
Ана шу ишга тақлид қилиб янги туғилган фарзандни аҳли солиҳ кишилар ҳузурига олиб бориш мусулмонлар ичида доимий одатга айланган.
«У Зот уни Иброҳим, деб номладилар»
Демак, аҳли фазл, олим ва муқтадо кишилар томонидан янги туғилган фарзандларга исм танланиши ҳам яхши иш. Чунки ундоқ кишилар бунга ўхшаш ишларга боғлиқ масалаларни, шаръий ҳукмларни яхши биладилар ва тўғри тасарруф қиладилар.
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васалламнинг Абу Мусо розияллоҳу анҳунинг ўғилларига Иброҳим номини қўйганлари ҳам бунинг бир мисоли.
«хурмо ила танглайини кўтардилар»
Ёш боланинг танглайини кўтариш, катта одам бир нарсани олдин ўзи чайнаб туриб боланинг оғзига қўли билан солиб қўйишидир. Бу нарса мева бўлгани афзалдир. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам, деярли, доимо болаларнинг танглайини хурмо билан кўтарганлар. Бу ҳам яхши ният аломатидир. Аҳли солиҳ, фазилатли кишиларнинг бу ишни қилишлари марғубдир.
«ва унга барака тилаб дуо қилиб, менга тутқаздилар»
Бу иш энг марғуб ишдир. Аҳли солиҳ, дуогўй кишиларнинг янги туғилган болалар учун дуо қилишлари, айниқса, барака тилаб дуо қилишлари жуда ҳам яхши ишдир. Барча ота-оналар бунга катта эътибор бермоқлари керак.
Бола этти ёшга киргунча бировнинг ҳимоясига муҳтож. Яъни доимо овқатланиш, кийиниш, ювиниш ва бошқа ҳолатларда катталарнинг ёрдамига муҳтож. Бу ишларни унинг ота-онаси, улар бўлмаса яқин қариндошлари амалга оширишлари вожибдир.
Етти ёшдан балоғат ёшига этгунча бўлган болалар валийга, ўзидан катта раҳбарга муҳтождирлар. Бу ҳам ота-она бўлмаса, яқин қариндошларига юклатилади.
Болаларнинг нафақаси. Уларни озиқ-овқат, кийим кечак, турар-жой билан таъмин этиш отанинг бурчидир. Бу нарсалар ҳалол пок бўлиши матлубдир.
Фақир ёш боланинг нақафаси отасига вожиб бўлади.
Бу ҳукмнинг далили. Аллоҳ таоло «Бақара» сурасида:
«У(она)ларни яхшилаб эдириб, кийинтириш отанинг зиммасидадир», деган(233-оят).
Боланинг сабабидан онага нафақа бериш вожиб бўлганидан кейин боланинг ўзига нафақа бериш вожиб бўлишида ҳеч шубҳа қолмайди.
Ойша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: «Ҳинд бинти Утба: «Ей Аллоҳнинг Расули, Абу Суфён – ўта бахил одам, менга ва боламга кифоя қиладиган нарсани бермайди. Магар унга билдирмай олсамгина бўлур», деди. «Ўзингга ва болангга этарлисини тўғриликча ол», дедилар у Зот. Икки Шайх ривоят қилишган. Унга бу ишда худди ота-онаси ва хотинининг нафақасидаги каби бирор киши шерик бўлмайди. Яъни боланинг нафақси фақат отага, ота-онанинг нафақаси фақат ўғилга ва хотиннинг нафақаси фақат эрга вожиб бўлади. Унга бу нафақада ҳеч ким шерик бўлмайди.
Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўз ҳузурларида ал-Ақраъ ибн Ҳобис Таймий ўтирганда Ҳасан ибн Алини ўптилар. Шунда у: «Менинг ўнта болам бор. Улардан бирортасини ўпганим йўқ», деди. Бас, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам унга назар солдилар ва: «Раҳим қилмаганга раҳим қилинмас», дедилар». Бухорий, Абу Довуд ва Термизий ривоят қилган. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам ўта болажон Зот эдилар. У Зот болалар ичида ўз набиралари имом Ҳасан ва имом Ҳусайнларни жуда ҳам яхши кўрар ва уларга меҳибонлик кўрсатар эдилар. Ушбу ривоятда у Зот соллаллоҳу алайҳи васалламнинг имом Ҳасан розияллоҳу анҳуга кўрсатган меҳрлари, саҳобалардан бирларининг бунга бўлган муносабатлари ва бу муносабатни Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи васаллам томонларидан баҳоланиши ҳақида сўз кетмоқда. Усома ибн Зайд розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам мени олиб сонларига ўтқазар эдилар. Ҳасанни эса бошқа сонларига ўтқазар эдилар. Сўнгра сонларини бир-бирига қўшиб туриб: «Ей Аллоҳим! Иккисини раҳим қилгин, мен уларга раҳим қилурман», дер эдилар». Бухорий ривоят қилган. Ойша розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Бир аъробий Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг ҳузурларига келди ва: «Сизлар болаларни ўпасизларми? Биз уларни ўпмаймиз», деди. Шунда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Аллоҳ қалбингдан раҳматни суғуриб олган бўлса, мен нима ҳам қила олар эдим», дедилар». Икки шайх ривоят қилган. Қизларга алоҳида ҳурмат ва меҳр билан муносабатда бўлиш ҳақида Расулуллоҳнинг кўрсатмалари ҳам бор. Сабаби қизлар меҳрга муҳтож, ўзлари ожиза бўлишади. Шу боис улар тарбиясида кўпроқ эътибор ва меҳр, эҳтиёткорлик зарур бўлади.
Кўриниб турибдики, оилада фарзандларнинг алоҳида ҳуқуқлари бўлиб, унга амал қилиш шарт этиб қўйилмоқда. Шу ўринда оила раҳбари зиммасига катта масъулият юклатилишини алоҳида таъкидлаб ўтмоқчиман. Маълумки, ўз фарзандларининг, аҳли-аёлининг ахлоқи, хулқ-атвори, юриш-туриши учун оила бошлиғи масъулдир.
Аллоҳ таоло «Таҳрим» сурасида: «Ей, иймон келтирганлар, ўзингизни ва аҳли аёлингизни ёқилғиси одамлар ва тошлардан бўлган ўтдан қўрқитинг. Унинг тепасида қўпол, дарғазаб фаришталар бўлиб, улар Аллоҳнинг амрига исён қилмайдилар ва нима буюрилса шуни бажарадилар»,деган (6-оят). Аҳли аёлини, фарзандларини диндор қилиб тарбиялаш оила бошлиғининг Аллоҳнинг олдидаги бурчи эканлигига юқоридаги ояти Карима ёрқин далилдир. Одамлар орасида ўзингни бил, ўзгани қўй, деган номаъқул гап юради. Лекин шариат бўйича эр хотин учун, ота болалар учун масъулдир. Қиёматда Аллоҳнинг ҳузурида жавоб беради.Ушбу оят маъносида ҳадиси шарифлар ҳам бор. Имом Термизий ривоят қилган ҳадисда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ёш болани этти ёшида намоз ўқишга буюринг, ўн ёшга этганда ҳам ўқимаса, уринг», деганлар.
Ҳазрати Умар юқорида зикр қилинган ояти Карима нозил бўлгандан сўнг:
«Ей Расулуллоҳ! Ўз нафсимизни-ку сақлаймиз, аҳлимизни қандай сақлаймиз?» деб сўраган эканлар. Шунда Пайғамбар алайҳиссалом: «Аллоҳ сизларни нимадан қайтарган бўлса, уларни ҳам қайтарасизлар. Аллоҳ сизларни нимага буюрса, уларни ҳам буюрасизлар», деб жавоб берган эканлар. Ҳазрати Али: «Ўзингизга ва аҳлингизга яхшиликни таълим беринглар ва уларни одобли қилинглар», деб айтганлар.
Демак, ҳар биримиз ўғил-қизимизни, оила аъзоларимизнинг барчаларини динга даъват қилишимиз, диний аҳкомларни доимо бажаришларини қатъият билан талаб қилиб, иймон-еътиқоди, одоб-ахлоқи ва бошқа жиҳатларини тарбиясига аҳамият бериб туришимиз керак. Ушбу ривоятдан олинадиган фойдалар:
Лутфуллоҳ ЖАМАЛОВ
“Ҳидоя” ўрта махсус ислом билим юрти ўқитувчиси
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Бугунги кунда баъзи давраларда “аёллар ўқимасин”, “ўқиса эркакка кўринади” ёки “ўқиш фақат эркакларга керак” деган фикрлар тарқалмоқда. Бу гаплар аввало дин номи билан айтилгани учун одамлар орасида шубҳа уйғотади. Аммо ҳақиқий ислом таълимотига қарайдиган бўлсак, бундай даъволарнинг на Қуръон, на Суннат, на илмда асоси бор.
Аёллар таълими жамият тараққиётининг муҳим пойдеворларидандир. Аёл ўқимишли бўлса, нафақат ўз ҳаётини яхшилайди, балки оиласи ва фарзандларининг келажагини ҳам юксалтиради.
Билимли аёл – онгли авлоднинг онаси, меҳрибон устоз ва жамиятнинг фаол аъзосидир. Бугун юртимиздаги таълим олган аёллар тиббиёт, илм-фан, иқтисод, санъат ва бошқа соҳаларда юксак натижаларга эришиб, мамлакат равнақига ҳисса қўшиб келаётгани бу фикрга ёрқин далил бўлади.
Аёллар учун таълим олиш ҳуқуқи – инсоний (гендер) тенглик ва адолат ифодасидир.
Ҳақ таоло илмли инсонларни улуғлаб, бундай марҳамат қилади: “Аллоҳ сизлардан имон келтирган ва илм ато этилган зотларни (баланд) даража (мартаба)ларга кўтарур” (Мужодала сураси, 11-оят).
“Илм ато этилган зотлар” деганда фақат эркаклар назарда тутилмаган. Баланд даража-мартабалар бандаларнинг ҳаммасига ваъда қилинмоқда. Умуман олганда, Қуръони каримда аёлларга илмни ман этувчи бирор оят мавжуд эмас. Демак, илм – ҳар бир мусулмон учун очиқ йўл.
Ислом дини илм олишни эркак ё аёл эканидан қатъи назар ҳар бир мусулмон учун фарз қилган. Пайғамбаримиз Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Илм олиш ҳар бир мусулмон учун фарздир”, деганлар (Табароний ва Байҳақий ривоят қилган).
Бу ҳадисдаги “ҳар бир мусулмон” сўзлари юқоридаги оятдаги каби умумий маънога эга. Саҳобалар даврида ҳам аёллар Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан алоҳида вақт ажратишларини сўраб, илм ўрганган. Расули акрам бунга бирор йўсинда қаршилик кўрсатганларини билмаймиз. Бу эса илм аёл учун ҳам фарз эканидан далолатдир.
Аёлнинг илми – унинг ўзига ҳам, оиласига ҳам, жамиятга ҳам фойда келтиради. Билимли она фарзандини тўғри тарбиялайди, илмли аёл жамиятни нур билан ёритади.
Шунинг учун мусулмон жамиятда қиз болаларнинг ўқишини, диний ва дунёвий илмларни эгаллашини қўллаб-қувватлаш керак. Зеро, илм нури бўлган жойда зулмат бўлмайди, жаҳолатга ўрин қолмайди.
Ислом тарихида илм билан машҳур бўлган кўплаб аёллар бор. Масалан, Пайғамбаримиз алайҳиссаломнинг рафиқалари орасида Оиша розияллоҳу анҳо ҳадис ва фиқҳ илмларида энг билимдонлардан эди. У зотдан минглаб ҳадислар ривоят қилинган, саҳобалар унга илмий масалаларда мурожаат қилган.
Исломнинг илк асрлариданоқ аёллар илм ва маданият соҳасида етакчи бўлган:
– Оиша бинти Абу Бакр – фиқҳ, ҳадис ва тиб соҳаларида машҳур олималардан. 2000дан зиёд ҳадис ривоят қилган.
– Шифо бинти Абдуллоҳ – ёзув ва савдо ишларини ўргатган муаллима.
– Фотима Фихрийя – Марокашдаги Қаровиййун университетига асос солган. Бу муассаса ЮНЕСКО томонидан дунёдаги илк университет сифатида тан олинган.
Бу тарихий мисоллар шариат аёлларни илмдан тиймаганини, аксинча, уларни илмга етаклаганини исботлайди.
Исломда тиб илмлари – саломатликни муҳофаза қилиш орқали ҳаётни сақлаш воситаси!
Баъзиларнинг фикрига кўра эса, “муслима аёлларнинг тиб соҳасида таълим олиши, ишлаши мумкин эмас” эмиш. Динимиз бу борада нима дейди? Тиб – инсон саломатлигини сақлаш, ҳаётини асраш илми. Аллоҳ таоло бундай дейди: “Унга (инсонга) ҳаёт бахш этган (ўлимдан қутқариб қолган) одам эса барча одамларни тирилтирган кабидир” (Моида сураси, 32-оят).
Демак, тиббий таълим ҳам ҳаётни асрашга хизмат қилгани учун ибодатга тенг савобли амал бўлади. Аёлнинг бу соҳада билим олиши – унинг учун фақат жоиз эмас, балки зарурат даражасидаги бурчдир.
Юқоридаги терс даъволарга дуч келганда, ҳар қандай ҳурфикр киши хаёлида ўз-ўзидан “аёл беморларни ким даволайди” деган савол туғилади. Аёллар тиббий таълим олмаса, туғруқхонада, гинекология шифохоналарида кимлар ишлайди? Фақат эркакларми? У ҳолда ўзини ҳурмат қилган қайси бир эркак онасини, амма-холасини, опа-синглисини, аёлини, қизини уларнинг қўлига топшириб қўя олади экан?!
Бундай ҳолатларда аёлларнинг ҳаёти, номуси, саломатлиги айнан аёл табиблар орқали ҳимоя қилинади. Шунинг учун Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам даврида ҳам саҳобия аёллардан Руфайда Асламия, Нусайба бинти Каъб табиблик билан шуғулланган.
Демак, аёлнинг тиббий билим олиши – уммат эҳтиёжи ва шариат буйруғига мос амал.
Исломий тадқиқотлар ва фатво доимий қўмита фатволаридан бирида бундай дейилган: “Тиббиёт илмларини ўрганиш барча мусулмонлар – эркаклар ва аёллар учун жамоавий бурчдир, чунки жамият ўз аъзоларини даволашда, айниқса, аёллар ва болалар билан боғлиқ масалаларда уларга ўта муҳтож бўлади. Мусулмон жамоаси аёл шифокорларга жуда муҳтож. Агар аёлнинг таълим олиш ва вазифаларини бажариш нияти самимий бўлса, у катта ажр-мукофот олади. Шунинг учун у Аллоҳдан фақат яхшилик сўрасин, нияти пок бўлсин ва Аллоҳнинг марҳамати ила тиббиётни ўрганиш билан шуғуллансин”.
Исломнинг биринчи буйруғи “Ўқинг!” бўлган. Илк ваҳий илм талабидан бошланган. Бу оятдаги илоҳий хитоб фақат эркакларга эмас, бутун башариятга қаратилган.
Шунинг учун аёлга илмни ман этиш – исломнинг дастлабки асосий буйруғини инкор қилиш билан баробар. Бугун биз “аёл ўқимасин” десак, “Қуръони каримдаги илк амрга амал қилмасин” деган бўламиз – бу эса жуда катта хато. Агар аёлнинг илм олишида иффат сақланса, уни ман этиш учун ҳеч қандай асос йўқ.
Қалтис даъволарни айтаётганлар бундай деб ўйлаб кўрсин: “Аёл ўқимаса, болаларга ким илм ўргатади? Илмли фарзанд тарбиялай оладими?” Ҳақ таоло аёлга ҳам эркакка бергани каби ақл, қалб ва салоҳият ато этган. Унга “ўқи, ўрган, амал қил” деган имконият берган. Шундай экан, “ўқимасин” деган гап Аллоҳнинг неъматини чеклашдир. Бу фақат динга эмас, инсонийликка ҳам зид.
Илм олиш аёлнинг ўз ҳаққидир, бу хусусда айримларнинг “урфи” ё таъқиқлари – чикора. Қуръон, суннат ва тарих бизнинг олдимизга аниқ ҳақиқатни қўяди: илм талаб қилиш – ҳар бир мусулмоннинг бурчи. Бунда жинснинг аҳамияти йўқ. Аёлни илмдан тийиш – унинг ҳаққини поймол қилиш, жамиятни маърифат тизгинидан узиш, динни нотўғри талқин қилишдир.
Баҳодир МИРЗАЕВ,
Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази илмий ходими
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа