17 Октябр, 2025, ,
17 Октябр, 2025, ,
“Кимки нарда ўйнаса, Аллоҳ таолога ва Унинг Расулига итоатсизлик қилибди” (Имом Абу Довуд, Имом ибн Можа ривоят қилган).
Нарда ўйнаш тақиқланишининг сабаби вақтни исроф қилиш ва қимор ўйинларига ўрганиб қолишдан иборатгина эмас, унда унга ортиқча боғланиб қолмасликни ва кўп вақт ўйнамасликни шарт қилиб уни ўйнаш мумкин бўлиб қолар эди. Масалан, бирор киши ишдан кейин 5-10 дақиқа дам олиш учун ўйнайман, дейиши мумкин. Бир қарашда бунда ҳеч қандай ғайритабиий нарса йўқдек, аммо ана шу ҳолатда ҳам нарда ўйнаш қатъиян тақиқланган.
Нофеъдан ривоят қилинади:
«Абдуллоҳ ибн Умар ўз аҳлидан бирортасининг нард ўйнаганини билса, ўшани урар ва нардни синдириб ташлар эди».
Шарҳ: Улуғ саҳобий Абдуллоҳ ибн Умар розияллоҳу анҳунинг бу ишлари барча ота-оналар, оила бошлиқларига намунадир. Ҳар бир оила бошлиғи ўз қўл остидагилар нима билан машғул эканини зийраклик билан кузатиб туриши ва ношаръий ишлар содир бўлса, дарҳол чора кўриши лозим.
Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади:
«Унга ҳовлисида турадиган аҳли байтидан баъзиларининг нарди борлиги хабари етди. Бас, у уларга одам юбориб «Агар нардни чиқариб ташламасангиз, сизларни чиқариб ташлайман» деди ва бу ишларини инкор қилди».
Шарҳ: Нардни ўйнаш у ёқда турсин, уни ўйнайдиган тахтаси, доналари ва тошларини ҳам уйда сақлаш мумкин эмас экан. Нард ўйнаган кишига эмас, балки уни уйида сақлаб турган кишига нисбатан шу қадар кескинлик қилган эканлар.
Робиа ибн Кулсум ибн Жабрдан у отасидан ривоят қилинади:
«Ибн Зубайр бизга хутба қилди.
«Эй Макка аҳли! Менга хабар беришларича, қурайшлик баъзи кимсалар бир ўйин ўйнашар экан, унинг номи нардишер экан» деди. У чапақай эди. «Аллоҳ «Албатта хамр ва қимор рижсдир, шайтоннинг амалидандир...» деган.
«Албатта, мен Аллоҳнинг номи ила қасам ичиб айтаманки, ким уни ўйнаб, қўлга тушиб, менинг олдимга келтирилса, мен уни сочида ва башарасида иқобга оламан ва кийимларини уни олдимга олиб келган одамга бераман», деди».
Шарҳ: Абдуллоҳ ибн Зубайр розияллоҳу анҳу бир муддат Маккада ҳоким бўлиб турганлари ҳаммага маълум. Ўша даврда баъзи одамларнинг нард ўйнашаётганлари ҳақида у кишига хабар етганда бунга қарши чоралар кўрган эканлар. Бу чоралар ҳақида ўз хутбаларида эълон қилган эканлар.
Нарда ўйнаш мумкин эмаслигига барча мазҳаблар бирдек ижмоъ қилган – пул тикиб ўйнайдими, шунчаки дам олиш учун ўйнайдими, фарқи йўқ.
Юқоридаги ҳадисда таъкидланганидек, нарда ўйнаш Аллоҳ таолога ва Унинг Расулига итоатсизлик қилиш бўлади.
Ушбу ҳадис маъносидан яна шундай хулоса чиқариш мумкинки, одамни намоздан ва бошқа ибодатлардан чалғитадиган, фойдали иш коэффицентини пасайтириб юборадиган ҳар қандай нарса – ўйин бўладими, бошқа жиддий машғулотми – шариатимиз ҳукми бўйича ҳаром экан. Иккинчи жиҳати, худди шу нарса инсоннинг руҳиятига ҳам салбий таъсир ўтказса (инсон боқибеғам, эринчоқ бўлиб қолса ёки хаёл-ҳуши ўша нарсага боғланиб қолса), бу иш ҳам ҳаром ва макруҳ саналади. Зотан, инсон ўзига омонат қилиб берилган жисмоний ва руҳий соғликни муҳофаза қилишга масъулдир.
Бинобарин, одамнинг шариат рухсат берган сув ичиш, овқат ейиш, хордиқ чиқариш, яхши кийимлар кийиш, ўйин-кулгулар қилишга эҳтиёжи бўлганидек, ибодат қилишга, бошини саждага қўйишга ҳам кучли эҳтиёж бор. Динимиз инсон ҳаётининг барча жиҳатларини қамраб олган ва тўғри йўлни кўрсатиб қўйган. Биз бандалар ана шу йўлдан оғишмасак бас.
Дамин ЖУМАҚУЛ тайёрлади.
ЎМИ Матбуот хизмати
Ал-Ясаъ алайҳиссалом – Аллоҳ таоло Қуръони каримда бир неча марта зикр қилиб мақтаган пайғамбарлардан биридир. Жумладан, Қуръони каримда бундай дейилган:
“Яна Исмоил, ал-Ясаъ ва Зул-Кифлни эсланг! Барчалари яхши кишилардандир” (Сод сураси, 48-оят).
“Исмоил, ал-Ясаъ, Юнус ва Лутни ҳам (ҳидоятга йўлладик). Ҳаммаларини оламлар узра афзал қилдик” (Анъом сураси, 86-оят).
Тарихчилар Табарий ва Ибн Асокирнинг маълумотларига кўра, Ал-Ясаъ алайҳиссалом – Бани Исроил пайғамбарларидан бўлиб, тўлиқ исми Аспот ибн Ади ибн Шутлам ибн Афраим ибн Юсуф алайҳиссаломдир.
Ал-Ясаъ алайҳиссалом Илёс алайҳиссалом вафотидан сўнг унинг даъватини давом эттирди. Унинг замонида золим кимсалар пайғамбарларни ўлдиришган, мўминларга азият етказишган.
Ал-Ясаъ алайҳиссалом уларни Аллоҳнинг азоби билан огоҳлантирган, аммо итоат қилишмаган. Кейин Аллоҳ уларга қаттиқ азоб юборган.
Баъзи тарихчиларнинг таъкидлашича, Ал-Ясаъ алайҳиссалом Шом (Сурия)даги Банияс шаҳрида яшаган.
Ривоят қилинишича, Ал-Ясаъ алайҳиссалом қарилик чоғида: “Ўзимга бир кишини ўринбосар қилиб тайинлаб, уни шу орқали синайман”, дея қарор қилди. Ўринбосарликка даъвогардан қуйидагилар талаб этилди:
1. кундузи рўза тутиш.
2. тунда ибодат қилиш.
3. ғазабланмаслик.
Оддий, камтар бир одам: “Мен шу шартларга риоя қила оламан”, деди. Биринчи куни қабул қилинмади. Иккинчи куни ҳам ўша киши бу вазифага шайлигини айтгач, Ал-Ясаъ алайҳиссалом уни ўзига ўринбосар этиб тайинлади. Бу зотнинг кейинчалик Зул-Кифл алайҳиссалом бўлгани айтилади.
Иблис шайтонларга деди: “Фалончи билан шуғулланинг!” Улар бу ишда ожиз қолишди. Шунда Иблис: “Мени ва уни қўйинг!” деди ва Зул-Кифлга кекса, камбағал қария суратида келди. У Зул-Кифл пешин вақти (қайлула) уйқуси учун ётган пайтда келди. Зул-Кифл кундуз ва кечаси ухламас эди, фақат шу қайлула уйқусида бўларди. Иблис эшикни тақиллатди. Зул-Кифл: “Бу ким?” деди. У: “Зулмга учраган кекса қарияман”, деди. Зул-Кифл ўрнидан туриб, эшикни очди. Шундан сўнг қария ўз қавми билан жанжали, унга қилинган зулм ва адолатсизликлар ҳақида узоқ гапира бошлади. У гапини шунчалик чўздики, Зул-Кифлнинг қайлула вақти ўтиб, одамлар билан мажлис вақти ҳам етиб келди. Зул-Кифл қарияга: “Мажлисга борсам, сенинг ҳаққингни оламан”, деди. Қария чиқиб кетди, Зул-Кифл эса уйқусиз мажлисга борди. Аммо қария мажлисга келмади.
Мажлис тарқади, қария ҳали ҳам келмади. Эртаси кун яна мажлис бўлди, лекин унда ҳам қария келмади. Зул-Кифл қайлула учун уйга қайтгач, қария яна эшикни тақиллатди. Зул-Кифл: “Бу ким?” деди. “Зулмга учраган кекса қария”, деди у. Зул-Кифл эшикни очиб: “Мен сенга мажлисга кел, демадимми?” деди. Қария: “Улар жуда маккор қавм, сен мажлисда бўлсанг, ҳаққимни берамиз, дейдилар, сен кетсанг, инкор қилишади”, деди. Зул-Кифл: “Ҳозир бор, мажлисга кел”, деди. Яна қайлула вақти ўтди, Зул-Кифл мажлисга борди, қарияни кутди, лекин у келмади.
Уйқусизлик унга оғир кела бошлади. У уйга қайтиб, уйқу учун ётгач, аҳлига: “Бу эшикка ҳеч кимни яқинлаштирманг, уйқум оғирлашди”, деди. Қария яна келди, лекин уни ичкарига киритмадилар. Қария: “Кеча келгандим, Зул-Кифлга муаммомни айтгандим”, деди. Улар: “Йўқ, бизга ҳеч кимни яқинлаштирмаслик буюрилди”, дейишди. Шунда қария девордан ошиб, уйга кириб, ичкаридан эшикни тақиллатди. Зул-Кифл уйғониб, аҳлига: “Сизларга ҳеч кимни киритмасликни айтмадимми?” деди.
Улар: “Ҳеч кимни киритмадик, қаердан кирди, кўринг”, дейишди. Зул-Кифл эшикка борди, лекин эшик қулфланган эди. Уйда қарияни кўриб, уни таниди ва: “Аллоҳнинг душманимисан?” деди. Қария: “Ҳа, сен мени ҳар ишда чарчатдинг, сени ғазаблантириш учун буларнинг ҳаммасини қилдим”, деди. Аллоҳ Зул-Кифлни “Зул-Кифл” деб атади, чунки у ўз зиммасига олган вазифани тўлиқ бажарди.
Манбалар асосида
Илёсхон АҲМЕДОВ
тайёрлади.
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа