Ассалому алайкум, азиз Қуръон мухлислари! Жорий йилнинг 22 декабрь куни 2018 йилнинг биринчи ярмида Республикамизда 3 босқичдаги Қуръон мусобақаси ўтказилиши эълон қилинган эди. Унга кўра, 2018 йил 1‒10 январь кунлари мусобақа иштирокчиларини рўйхатга олиш санаси деб белгиланганди. Бироқ, давлатимиз томонидан милодий янги сана кириб келиши муносабати билан йилнинг дастлабки 3 куни ҳам дам олиш куни деб эълон қилингани боис, қабул кунлари 2018 йил 4‒13 январга кўчирилди. Мусобақанинг шаҳар‑туман босқичи санаси ҳам бироз кечга сурилди. Мусобақанинг биринчи босқичи кунлари қуйидаги жадвалда эълон қилинган:
Ўзбекистон Қуръони карим қироати мусобақасининг шаҳар ва туман босқичини ўтказиш бўйича
ЖАДВАЛ
№ |
Вилоят ва шаҳар номи |
Ўтказиш жойи |
Шаҳар ва туман босқичини ўтказиш санаси |
1. |
Жиззах вилояти |
ЎМИ Жиззах вилояти вакиллиги +998973257243 Ботирхон Рўзиев |
15-17.01.2018 |
2. |
Сирдарё вилояти |
ЎМИ Сирдарё вилояти вакиллиги +998911019820 Дилмурод Сулаймонов |
15-17.01.2018 |
3. |
Самарқанд вилояти |
ЎМИ Самарқанд вилояти вакиллиги +9983485870 Ёқубжон Мансуров |
18-21.01.2018 |
4. |
Бухоро вилояти |
ЎМИ Бухоро вилояти вакиллиги +998956000031 Анваржон Нуриллаев |
18-21.01.2018 |
5. |
Навоий вилояти |
ЎМИ Навоий вилояти вакиллиги +998919911555 +998939507303 Музаффар Раҳмонов |
22-23.01.2018 |
6. |
Қорақалпоғистон Республикаси |
Қорақалпоғистон Республикаси вакиллиги +998934897670 Зулфиқор Сапашов |
24-26.01.2018 |
7. |
Хоразм вилояти |
ЎМИ Хоразм вилояти вакиллиги +998622284438 +998937572557 Бобожонов Ҳамид |
24-26.01.2018 |
8. |
Қашқадарё вилояти |
ЎМИ Қашқадарё вилояти вакиллиги +998972004716 Назруллоҳ ҳожи Бобомуродов |
27-29.01.2018 |
9. |
Сурхондарё вилояти |
ЎМИ Сурхондарё вилояти вакиллиги +998912382717 Абдусалом Фатҳуллаев |
27-30.01.2018 |
10. |
Андижон вилояти |
ЎМИ Андижон вилояти вакиллиги +998742280196 +998916107040 Нуруллоҳ Қодиров |
01-04.02.2018 |
11. |
Наманган вилояти |
ЎМИ Наманган вилояти вакиллиги +998906429977 Обидхон Икромов |
04-06.02.2018 |
12. |
Фарғона вилояти |
ЎМИ Фарғона вилояти вакиллиги +998914532870 Ҳусниддин Турсунозода |
06-09.02.2018 |
13. |
Тошкент вилояти |
ЎМИ Тошкент вилояти вакиллиги +998903482262 Фаррух Султонов |
10-12.02.2018 |
14. |
Тошкент шаҳри |
Тошкент шаҳар вакиллиги +998712351733 +998974206264 +998949320022 Муроджон Кабиров |
13-15.02.2018 |
Ушбу жадвал асосида шаҳар ва туманларда саралаш босқичи ўтказилгач, улардан ҳар бир йўналишнинг биринчи рақамли ғолиблари вилоят босқичида қатнашади.
Вилоятларда мусобақанинг биринчи босқичи учун тайинланган шаҳар ва туманлар ҳамда мусобақа тадбирини ўтказиш манзили 2018 йил 3 январгача сайтимизда эълон қилинади. Ушбу Қуръон мусобақасида иштирок этиш истагида бўлган фуқаролар Ўзбекистон мусулмонлари идорасининг вилоятлардаги вакилликларига мурожаат қилишлари тавсия этилади (Мурожаат учун телефон рақамлар юқорида берилган).
Мусобақа ҳақида ҳайъат котибияти билан боғланиш учун қуйидаги рақамларга мурожаат қилишингиз мумкин:
+998711487770, +998998987277
Қуръони каримда “ОНА” сўзи улуғвор ва мўътабар нарсаларни ифодалаш учун қўлланилади. Шунингдек, Аллоҳ таоло уларга ҳеч кимга насиб қилмаган буюк мақомни инъом этган. Бу ҳақда Аллоҳ таоло Луқмон сурасида: “Биз инсонга ота-онаси ҳақида тавсия қилдик: онаси уни заифлик устига заифлик билан кўтарди; уни сутдан ажратиш икки йил ичидадир” деган (14-оят).
Муфассир Ибн Атийя раҳимаҳуллоҳ ушбу оятнинг тафсирида: “Аллоҳ таоло бу оятда онанинг хизматини алоҳида таъкидлаб ўтгани, оналарнинг даражаси юқори эканига ишора қилади”, деган.
Ўз ҳавои нафсларидан бирор сўз айтмаган Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан кимга яхшилик қилиш кераклиги сўралганда уч бора “онангга яхшилик қил” деб жавоб берганлар.
Онанинг вазифаси – фарзандни дунёга келтириш, боқиш ва уни тарбиялаб вояга етказиш билан чекланадими ёки уларнинг бунданда бошқа муҳим ҳамда каттароқ масъулиятлари борми?
Бу саволга замонавий илм-фан бизга жавоб беради...
Келинг, саволга жавобни она қорнида ривожланадиган ва она танасининг ажралмас қисми ҳисобланган ҳомиладан бошлайлик. Онанинг жисмоний ҳолати ва унинг овқатланиши ҳомилага таъсир қилганидек, онанинг ҳиссий ҳолати ҳам таъсир қилади.
2013 йилда Гранада (Испания) университети олимлари 5 йил давомида тадқиқот ўтказишди. 17 минг нафар оналар ва 18 минг чақалоқлар қамраб олган тадқиқотда соғлом овқатланиш ва эмизишнинг фарзанд саломатлигига таъсирини кузатдилар.
Унга кўра, ҳомиладорлик вақтида оналарнинг тўғри овқатланиши ва диета қилиши – фарзанднинг соғлом туғилиши ва ривожланиши учун асосий омил бўлиб хизмат қилиши аниқланган. Тадқиқотда онанинг ақлий салоҳиятининг юқори бўлиши фарзандга катта таъсир этиши исботланган.
Шунингдек, онанинг руҳий ҳолати ҳомилага тўғридан-тўғри таъсир қилиши кузатилган. Руҳий тушкунлик, депрессия, қайғу ва ташвиш ички стресс, хусусан, кортизол гормонини келтириб чиқаради.
Она тушкунликка тушганда кортизол фарзанд миясининг ривожланишига салбий таъсир қилади. Натижада бола мия қисмидаги ўзгаришлар сабабли безовтаналади.
Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, кортизол гормони қондаги кислород миқдорига, натижада боланинг нафақат туғма нуқсонлар билан ёки эрта туғилиши, ҳатто унинг бутун келажакдаги ҳаётига таъсир қилиши мумкин.
Стрессни бошдан кечирган ҳомиладор аёллардан дунё келган фарзандларда руҳий касалликлар, семириш, қанд касаллиги, саратон ва асаб тизими касалликлари эҳтимоли ҳам уларда юқори бўлган.
Хавотирли ери шуки, бу аломатлар келгуси авлодга ҳам ўтган. Ҳа, унинг асорати нафақат фарзандлари, балки набираларининг ҳаётларига таъсир ўтказган.
Онанинг боласига бўлган ғамхўрлиги ва меҳри фарзанднинг мактабдаги фанларни яхши ўзлаштиришни, айниқса, математика ва чет тиллари каби фанларни пухта ўрганиш қобилиятини ҳамда ўқиш кўникмаларини шакллантиради.
Шунингдек, олимларнинг таъкидлашича, болага ижобий таъсир кўрсатадиган энг муҳим омиллардан бири бу – она-бола ўртасидаги илиқ муносабатлар саналади. Онанинг стресс ҳолати эса, фарзанднинг миясига жиддий таъсир қилади.
Миянинг тубига кириб боришга имкон берувчи сўнгги технологиялар онанинг меҳр-муҳаббати бола миясининг гиппокампус деб аталадиган қисмига таъсир қилиши аниқланган. У хотира ҳужайраларининг янгиланиши, ёдлаб қолиш қобилияти ва стрессга жавоб бериш вазифаларини бажаради.
Бошқа бир тадқиқотга кўра, гиппокампус кўрсаткичи онасидан меҳр кўрганларда меҳр кўрмаган болаларга қараганда юқори экани кузатилган.
Руминияда ёшлигидан стрессда, бепарво муносабатда улғайган болалар устида олиб борилган тадқиқот натижаларида уларнинг мия қисмида қора туйнуклар борлиги аниқланган.
Герҳард Сую ўзининг “Муҳаббат қандай таъсир қилади?” номли китобида “Фарзандга қилинган ҳар қандай муносабат унинг мия фаолиятига таъсир қилади. Агар фарзандга доимий равишда қаттиққўллик, дўқ-пўписа қилинса, у асабий, қўрқоқ, ўз фикрини эркин баён эта олмайдиган бўлиб вояга етади”.
АҚШда 3 мингга яқин шахслар ўртасида ўтказилган сўровномада, она ва бола ўртасида соғлом ҳиссий муносабатлар мавжуд бўлса, уларнинг жисмоний ва руҳий саломатлигига ижобий таъсири 74 йил давом этиши мумкинлигини аниқланган.
Демак, фарзанднинг нафақат соғлом, балки салоҳиятли бўлишида ҳам Оналарнинг ўрни ва масъулияти шунчалик юқори экан.
Даврон НУРМУҲАММАД