14 Октябр, 2025, 22 Рабиъус сони, 1447
14 Октябр, 2025, 22 Рабиъус сони, 1447
Бир замонлар бир кўзи ғилай ва бир оёғи калта подшоҳ бўлган экан. Кунларнинг бирида у барча рассомларни чақиртириб ўз суратини жисмоний нуқсонларини яширган ҳолда чизишни буюрибди. Лекин рассомларнинг бирортаси бунга рози бўлмабди. Улар ўзаро “Бир кўзи ғилай ва бир оёғи калта подшоҳни соғлом кўз ва оёқли қилиб тасвирлаш ёлғон манзара бўлади, биз бундай ишга қўл урмаймиз”, дейишибди ва ҳар хил баҳоналар билан шоҳга ўз узрларини изҳор қилибди. Аммо бир рассом бунга рози бўлиб, барча мусаввирларни ҳайратга солибди.
Ҳақиқатан, у подшоҳнинг нуқсонсиз расмини жуда ҳам чиройли тасвирлабди.
Суратда подшоҳ ов милтиғини ушлаб кийикни нишонга олаётган ҳолатда эди. Бундай чоқда табийки, овчи бир кўзини юмиб олган ҳамда бир оёғини букиб ерга таяниб турган бўлади. Маҳоратли рассом суратда подшоҳнинг ғилай кўзи ва чўлоқ оёғини шу ҳолатда яшира олди. Бошқа ҳамкасблари унинг маҳорати ва зийраклиги олдида бош эгди ва тасаннолар айтди. Чунки у одамларга айблов кўзи билан эмас, балки ижобий кўз билан қараб, уни бенуқсон суратда тасвирлай олган эди.
Бизнинг ҳам атрофимиздаги одамларнинг баъзи камчиликлари кўзга ташланиши мумкин. Лекин биз улар ҳақида гапирганимизда бу камчиликларни яширишимиз ва яхши тарафга йўйишимиз даркор. Чунки инсон хатодан холи эмас. Ундан ташқари, одамларнинг баъзи қилаётган ишларига унинг ҳақиқатини билмасдан, зоҳирига қараб баҳо бериш билан ноўрин айблаб қўйиб, сўнг пушаймон бўлишимиз мумкин. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бу ҳақида: «Зинҳор ва зинҳор бадгумон бўлманглар. Чунки бадгумонлик сўзнинг энг ёлғонидир», деганлар. Ояти каримада ҳам Аллоҳ таоло: «Эй мўминлар, кўп гумонлардан четланинглар! Чунки баъзи гумон(лар) гуноҳдир. (Ўзгалар айбини қидириб) жосуслик қилманглар ва бирингиз бирингизни ғийбат қилмасин», деган (Ҳужурот, 12).
Демак, ўзгалардаги аниқ кўриниб турган айбларни гапиришимиз ғийбат, аниқ бўлмаган камчилик ёки айбларни айтишимиз бадгумонлик, асли бўлмаган айбни айтиш эса бўҳтон ва туҳмат бўлар экан. Шундай экан, бошқалар ҳақида гапирганимизда тилимизга эҳтиёт бўлайлик ва фақат уларнинг яхши тарафини тилга олайлик.
Ш.ЧЎЛПОНОВ,
Тошкент ислом институтининг “Тиллар” кафедраси ўқитувчиси
“Ялла, йа ҳажжи” – Маккадаги Масжидул Ҳарам ходимлари томонидан кўп ишлатиладиган ибора бўлиб, “эй ҳожи, юринг” деган маънони билдиради. Бу сўз икки қисмдан иборат:
Шунинг учун, ходимлар “ялла, йа ҳажжи” деса, “эй ҳожи, юринг!” ёки “ҳожилар, ҳаракатланинглар!” деяётган бўлади.
Бу иборани асосан Масжидул Ҳарамдаги хавфсизлик ходимлари одамлар оқимини бошқариш, тиғизликнинг олдини олиш ва зиёратчиларнинг ҳаракат равонлигини таъминлаш учун қўллайдилар. Ҳар куни миллионлаб зиёратчилар йиғиладиган ушбу муқаддас масканда ҳаракатни мувофиқлаштириш жуда муҳим ҳисобланади.
Хавфсизлик ходимлари баъзан “Ялла, ҳажжи, тарийқ!” деб ҳам мурожаат қилади. Буниси “ҳожи, юринг, йўл беринг!” деган маънони англатади. “Тарийқ” (طريق) сўзи “йўл” ёки “йўл беринг” маъносида қўлланади.
Ҳаж ва умра сафарларига бораётган зиёратчилар учун арабчадаги айрим ибораларни билиб олиш жуда фойдали. Бу нафақат хавфсизлик ходимларининг кўрсатмаларига тўғри амал қилишга ёрдам беради, балки ҳаракат жараёнидаги тартибни ҳам таъминлайди.
“Ялла ҳажжи” – бу оддий сўз эмас, балки Маккадаги тартиб ва ҳамжиҳатлик рамзидир. У ҳожиларни бир йўналишда ҳаракатлантириш, уларнинг хавфсизлигини таъминлаш ва ибодат муҳитини осойишта сақлаш учун қўлланиладиган иборадир.
Т.Азимов
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 