29 Октябр, 2024, 26 Рабиъус сони, 1446
29 Октябр, 2024, 26 Рабиъус сони, 1446
Жорий йилнинг 15 август куни “Имом Термизий таваллудининг 1200 йиллигини нишонлаш тўғрисидаги” Президент қарори қабул қилингани барча мўмин-мусулмонларни хурсанд қилди. Чунки муқаддас динимиз ривожига улкан ҳисса қўшган Имом Термизий бобомизнинг таваллуд куни кенг кўламда нишонланиши бир томондан динимизга кўрсатилаётган катта эътиборнинг ифодаси бўлса, иккинчи томондан жаҳон жамоатчилигига у зот қолдирган илмий меросни кенг тарғиб қилишдир.
Мазкур қарорда Тошкент шаҳрида 2024 йилнинг октябрь ойида “Ислом –тинчлик ва эзгулик дини” мавзусида халқаро илмий-амалий анжуманни ташкил этиш ҳамда анжуман доирасида Термиз шаҳрида “Имом Термизий илмий меросининг Ислом цивилизациясида тутган ўрни” мавзусида халқаро илмий анжуман ўтказиш таъкидланади.
Ушбу халқаро анжуманларни ўтказиш муқаддас Ислом илмлари ривожига беқиёс ҳисса қўшган буюк аждодимиз Имом Абу Исо Муҳаммад Термизийнинг улкан илмий меросини янада пухта ўрганиш ва бу бебаҳо илмий меросни халқимиз ва жаҳон жамоатчилиги ўртасида кенг тарғиб этишга муносиб ҳисса бўлиб қўшилади.
Имом Абу Исо Муҳаммад ибн Ийсо ибн Савра ибн Мусо Суламий Термизий милодий 824 йил унчалик бадавлат бўлмаган хонадонда таваллуд топган. У зот Буғ (ҳозирги Шеробод тумани) қишлоғида вафот этгани сабабли отига ал-Буғий тахаллуси ҳам қўшилган. Алломанинг ёшлик йиллари Термизда ўтган, дастлабки илмни ҳам шу шаҳарда олган. Болалигидан ўта зийраклиги, хотирасининг кучлилиги ва ноёб қобилияти билан ўз тенгқурларидан ажралиб турган ат-Термизий диний ва дунёвий фанларни, айниқса, ҳадис илмини алоҳида қизиқиш билан эгаллаган ва бу борадаги ўз билимларини муттасил ошириш учун кўпгина Шарқ мамлакатларига бориб таҳсил олган. Жумладан, Ироқ, Исфаҳон, Хуросон, Макка ва Мадинада кўп йиллар яшаган. Узоқ вақт давом этган сафарлари чоғида илм ал-қироат, илм ал-баён, фиқҳ, тарих, айниқса, ўзи ёшлигидан қизиққан ҳадис илмидан ўз даврининг йирик олимларидан илм ўрганган. Унинг устозлари сирасига Имом Бухорий, Имом Муслим, Имом Абу Довуд, Қутайба ибн Саид, Исҳоқ ибн Мусо, Маҳмуд ибн Ғайлон ва бошқа машҳур муҳаддислар киради.
Имом Термизий ҳадисларни тўплашда ва ўрганишда ҳар бир қулай фурсатдан унумли фойдаланган. У йўлда, сафарда бўлганда ҳам ёки бир жойда муқим турганда ҳам ўз устозларидан, учратган ровийларидан эшитган ҳадисларни дарҳол ёзиб олиб, уларни тартибли равишда алоҳида-алоҳида қайд қилиб борган.
Имом Термизий Ислом оламида олти энг машҳур ҳадис тўпламларидан бири «Ал-жомеъус саҳиҳ», шунингдек, «Аш-шамоилул Муҳаммадия», «Китобуз зуҳд», «Китобут тарих», «Асмоус саҳоба», «Ал-асмо вал куно», «Ал-илал» китобларни таълиф этганлар. Президент қарорида Имом Термизий асарларини кўп жилдлик академик таржима қилиш ва шарҳини тайёрлаш ҳамда нашр эттириш масалалари ҳам тилга олинган.
Имом Термизийнинг ҳаёти ва илмий фаолиятига мансуб қўлёзма, қадимий китоблар, ноёб асарларни аниқлаш, уларни Ўзбекистонга олиб келиш ва реставрация қилиш мазкур йўналишда олиб борилаётган тадқиқотларни қўллаб-қувватлаш учун ҳам эътиборга лойиқдир.
Муқаддас ислом илмлари ривожига беқиёс ҳисса қўшган буюк ватандошимиз Имом Термизий таваллудининг 1200 йиллигини нишонлаш мақсадида ташкил этиладиган анжуманлар ўсиб келаётган ёш авлоднинг маънавий оламини бойитишга, уларнинг қалбида миллий ифтихор, Ватанга муҳаббат ва садоқат туйғусини янада кучайтиришга хизмат қилади, иншоаллоҳ.
Раҳматилла УСМОНОВ,
Қашқадарё вилояти бош имом-хатиби
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Ибн Абид Дунё «Макоидуш шайтон» номли китобида келтиради:
Ҳасан Басрий айтади:
«Бир қавм Аллоҳни қўйиб бир дарахтни танлаб олиб, унга сиғина бошлади. Бундан хабар топган бир киши қўлига болтасини олиб, дарахтни кесиб ташлаш учун йўлга тушди. Дарахт олдида одам қиёфасидаги Иблис уни қарши олди.
– Эй одам, нима учун дарахтни кесмоқчисан? – деб сўради Иблис.
– Қавмим Аллоҳни қўйиб бу дарахтга сиғиниб адашмоқда, гуноҳга ботмоқда, – деди киши.
Иблис деди:
– Сен у дарахтга ибодат қилмайсан-ку, унинг сенга нима зарари бор?
– Барибир кесаман!
Иблис уни ман қилмоқчи бўлди. Улар курашиб кетишди. Ҳалиги киши Иблисни йиқитди. Шунда Иблис унга деди:
– Сенга бундан яхшироқ таклифим бор. Сен дарахтни кесмайсан. Бунинг эвазига ҳар куни ёстиғинг остида икки динор пайдо бўлади!
Бунга ким кафил бўлади?
– Мен!
Ҳалиги киши ҳар тонг ёстиғи остидан икки танга олиб нафси ва эҳтиёжини қондира бошлади. Шу зайлда кунлар ўтаверди, дарахтни ва унга сиғинувчи қавмни унутди. Кунларнинг бирида ёстиғи остига қараса, тангалар йўқ. Ғазабланиб, шайтонни учратиш мақсадида дарахт томон юрди. Шунда Иблис унга яна юқоридаги одам қиёфасида кўринди ва сўради:
– Нега келдинг?
– Кишилар Аллоҳни қўйиб бунга ибодат қилаётган дарахтни кесаман!
Иблис уни ман қилмоқчи бўлди. Жанг бошланди. Бу сафар Иблис ғолиб бўлди. У киши сўради:
– Нега олдинги сафар мен ғолиб бўлган эдим-у, бу сафар сен ғолиб бўлдинг?
Иблис деди:
– Олдинги сафар Аллоҳ учун ғазаб қилиб келган эдинг. Аллоҳ сенга ёрдам берди. Бу сафар эса икки динор учун келдинг. Аллоҳ менга ёрдам берди!».
Аллоҳнинг ризоси қасд қилинмаган ҳар қандай катта амал қиёмат куни тўзонга айланади. Аксинча, амал кичкина ва оз бўлса-да, аммо ундан Аллоҳнинг ризоси мақсад қилинса у кўп ва мақбул амал ҳисобланади. Аллоҳ таоло фақатгина феълларга эмас, ниятларга қараб ҳам ажр беради.
*****
Мусо алайҳиссаломнинг даврида қаҳатчилик келди. Экинлар қуриди, озиқ-овқат камайиб кетди. Инсонлар қашшоққа айланишди. Шунда фақирлардан бири олдидаги тоққа назар солиб деди: «Эй Роббим! Агар менда мана шу тоғ қадар олтин бўлганида бандаларингга садақа қилган бўлар эдим!».
Аллоҳ таоло Мусо алайҳиссаломга ваҳий қилиб деди: «У бандамга айт, Мен унинг садақасини қабул қилдим!».
Аллоҳ таоло унинг нияти содиқлигини билди. Умуман содир бўлмаган амал учун ажрни мукаммал қилиб берди.
Қанча-қанча амаллар бор, қанча-қанча ибодатлар бор, уларга риё аралашгани сабаб, ибодатлар одамлар олдида фахрланиш учун қилингани боис уларни Аллоҳ қабул қилмайди.
Аксинча, қанча-қанча оддий амаллар бор, ниятлар уни катталаштириб юборади.
Йўл ўртасида тушиб ётган ва кишиларга халақит қилаётган шохни одамларга азият бермаслиги учун олиб ташлагани учун бир киши жаннатга кирди. Эътибор беринг, битта шох эвазига жаннат. Зеро ният буюк!
Бани Исроилдаги зинокор аёл бир итни суғоргани учун Аллоҳ уни мағфират қилиб жаннатга киритди. Зеро ўша лаҳзада унинг қалбида раҳмат, холис ният намоён бўлган эди. Ҳолбуки итни суғориш зинога каффорат бўлмайди!
Ниятларингизни ислоҳ қилинг. Уларга кўра ажрланасиз!
Табук жангидан қайтишда Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобаларга дедилар:
«Мадинада шундай кишилар борки, улар сиз билан бирга юришди, водийларни кесиб ўтишди, ажрда сизга шерик бўлишди. Уларни беморлик Мадинада тутиб қолди!».
Абдулқодир Полвонов
«Ҳилол» журнали 3(60) сон
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа 