Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.
Хиндистоннинг буюк уламоларидан Маҳмуд Девбандий ва у кишининг шогирди Ҳусайн Аҳмад Маданий ҳинд диёрини инглиз мустамлакачиларидан озод қилиб, яна мусулмонларга ўтказишга ҳаракат қилишганини сезган Англия ҳукумати бу икки забардаст олимни Ўрта Ер денгизидаги Малта оролига сургун қилиб, шу ерда ҳибс қилган.
Қамоқхонага кираётган пайтда Маҳмуд Девбандий йиғлаб юборган эканлар. Шунда шогирдлари Ҳусайн Аҳмад Маданий нега йиғлаётганларини сўраганида «Энди Рамазонда Қуръон хатмини қаерда эшитаман?» деган эканлар. Икковлари ҳам олим бўлишган эканлар-у, лекин мураттаб қори эмас эканлар. Рамазонга тўққиз ой қолган пайтда Ҳусайн Аҳмад Маданий бир Мусҳаф топтириб, 9 ой ичида Қуръонни ёд олиб, Рамазонда хатмга ўтиб берган эканлар. Шунда устозлари: «То қиёматга қадар авлодингдан қори узилмасин!» деб дуо қилган эканлар.
Ҳусайн Аҳмад Маданийдан учта ўғил қолган. Улар Асъад Маданий, Аршад Маданий, Асжад Маданий. Бир қизларининг уйида 40 та мураттаб қори бор экан. Аршад Маданийнинг 10 та фарзанди (7 ўғил, 3 қиз) бор, ҳаммаси мураттаб қори экан.
Буюк устозни зиёрат қилиш мақсадида одамлар Ҳиндистондан кемага чиқиб, Малтага боришар экан. Инглизлар эса уларни қамоқхонага қўймагач, ҳеч бўлмаса, шу ерда устоз бор-ку, бизга зиёрат савобини берар дея, қамоқхона атрофини айланиб, дуо қилиб кетишавераркан.
Шунда Ҳусайн Аҳмад Маданий устозларига: «Устоз, бизни зиёрат қилгани келаётган одамларнинг кети узилмайди, лекин уларни бизга кўрсатишмаяпти, шу ерни айланиб-айланиб қайтишаётган экан» деса, Маҳмуд Девбандий айтган эканлар: «Қараб тургин, буларнинг ихлоси сабаб Аллоҳ таоло уларнинг болаларини қори қилади!».
Девбанд қишлоғининг нарироғида Амроҳа деган кичкина қишлоқ бор. У ерда 5000 та мураттаб қори бор. Ундан ҳам нарида Кандеҳла деган қишлоқ бор. Унда эса биронта ҳам мураттаб қори бўлмаган аёл йўқ!
Устоз Ёрқинжон қори раҳимаҳуллоҳ
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: Агар ўғил фарзанд кўрсангиз нима қиласизлар?
Улар: Аллоҳга шукр қилиб бир ой рўза тутамиз.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: Агар қиз фарзанд кўрсангизчи?
Улар:Унда икки ой рўза тутамиз. Чунки Мусо алайҳиссалом қиз фарзанд тарбиясига сабр қилишга, ўғил тарбиясига сабр қилишдан кўра икки карра ортиқ ажр бор деганлар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: Сизларнинг орангизда зино қиладиганлар борми?
Улар: Йўқ, кимда ким зино қилса осмондан бошига тош ёғилади ёки ер ютади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: Рибо билан шуғулланасизларми?
Улар: Фақат Аллоҳнинг ризқидан ноумид бўлганларгина рибо билан шуғулланади.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: Касал бўласизларми?
Улар: Биз касал ҳам бўлмаймиз, гуноҳ ҳам қилмаймиз. Сизнинг умматингиз гуноҳларига каффорат бўлиши учун касал бўладилар.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: Сизларнинг ерингизда йиртқич ҳайвонлар борми?
Улар: Ҳа, бор. Аммо, биз уларга зарар етказмаймиз, улар ҳам бизга зарар етказмайдилар.
Шундан кейин Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам уларга шариат аҳкомларини ўргатдилар, беш вақт намоз ўқиш ва закотга буюрдилар. Қуръондан Фотиҳа ва баъзи сураларни ўргатдилар.
Ал-Ҳаддодий айтадилар: Маккада нозил бўлган ўнта сурани таълим бердилар. У вақтда намоз билан закотдан бошқа фарзлар нозил бўлмаган эди.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам уларга шанба куни балиқ овлаш тақиқлангани ҳақидаги ҳукмни тарк этишни, намозни жамоат бўлиб ўқишни ва қиблага қараб юзланишни буюрдилар.
Ибн Жарир Табарий айтадилар, Ибн Аббос разияллоҳу анҳу бу оятда зикр этилган қавм ҳақида ушбу оятда баён этилган: “Ундан кейин Биз Бани Исроилга: шу ерни маскан тутинглар. Қачонки ваъда қилинган охират келганида, сизларнинг барчаларингизни бир тўп қилиб келтирурмиз, дедик” (Исро сураси, 104-оят).
“Охират ваъдаси” – Исо алайҳиссаломнинг ерга тушишлари, деганлар.
Манбалар:
Тафсир “жомеъул баён” - Табарий
Тафсир “анворут танзил ва асрорут таъвил” – Байзовий
Тафсир “мафотийҳул ғойб” – Розий
Тафсир “жомеъ лиаҳкомил қуръон” – Қуртубий
Тафсир “Кашшоф” – Замахшарий
Тафсир “баҳрул улум” – Самарқандий
Тафсир “Қуранул азим” – Ибн Касир
Тафсир “Руҳул баён” – Ҳаққий
Тафсир “Руҳул маъоний” - Улусий
Ҳомиджон домла Ишматбеков