24 Май, 2025, 26 Зулқаъда, 1446
24 Май, 2025, 26 Зулқаъда, 1446
Бир қиз айтади: «Маҳзун бўлган дамларимда Аллоҳнинг ғазабига сабаб бўладиган кўп сўзларни айтиб юборардим. Ўзимга ёмонлик, ҳатто ўлим тилар эдим. Кейин эса бу қилаётган ишим ҳаром эканини билиб қолдим. Шундан кейин қайғуга тушганимда бундай гапларни оғзимга олмайдиган бўлдим. Лекин аҳволим баттар оғирлашаверди. Қайғуларимни, аламларимни қандай ифодалашни билмай қолдим. Энди нима қиламан? Энди нима дейман? Нима қилишимни билмай анча вақт юрдим. Бир куни бир олимнинг Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам қийинчилик, ташвиш ва қайғу келганда айтадиган дуолар ҳақида сўзлаётганини эшитиб қолдим-у, қалбимда мисли кўрилмаган хотиржамликни туйдим, чунки қайғулар ўраб олганда нима дейишни ўрганиб олган эдим! Ана шу дуолар билан ғам-ташвишларимни ифодалай оламан. Ўша заҳоти Роббимга дуо қилдиму, Ислом дини нимани ҳаром қилган бўлса, албатта унинг ўрнига покиза, ҳалол нарсани ҳам кўрсатиб берганини тушуниб етдим. Демак, Аллоҳ таоло бизга қайғу вақтида У Зотни ғазаблантирадиган сўзларни ҳаром қилиб, бунинг ўрнига У Зот рози бўладиган, дардларни аритадиган дуоларни ўргатган экан».
Биринчи дуо
Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам ғам-ташвиш пайтида «Лаа илааҳа иллаллоҳул‑ъазиймул‑ҳалийм, лаа илааҳа иллаллоҳу Роббус‑самааваати вал‑арди ва Роббул‑ъаршил‑ъазийм», деб дуо қилар эдилар» (Имом Бухорий, имом Муслим ривояти).
Маъноси: «Буюк, Ҳалим Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ. Еру осмонларнинг Робби, буюк Аршнинг Робби Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқ».
Мулоҳаза:
Бу ҳадисни бизга айтиб бераётган буюк саҳобий – Абдуллоҳ ибн Аббос розияллоҳу анҳумо Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам вафот этганларида ўн уч яшар ўспирин бўлган. У киши Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ғам-ташвишга тушган вақтларида шу дуони айтаётганларини эшитиб юрган, уни кўп айтганлари учун эшитавериб, ёдлаб олган.
Ёшлар (қизлар ҳам, ўғил болалар ҳам) балоғат ёшига, яъни ўсмирлик ёшига етмай туриб ҳам бу дуони ўрганиб олсалар яхши бўлади, чунки ўсмирлик ҳам турли ташвишлар, муаммолар кўп бўладиган даврдир. Бу даврнинг ўзига хос муаммоларини енгишда бу дуони ёдлаб, уни ихлос билан ўқиб юриш фойдалидир.
Покиза синглим! Маҳзун бўлганингизда бу дуони оила аъзоларингиз – ака-ука, опа-сингилларингиз эшитадиган қилиб айтиб юринг. Қарабсизки, улар ҳам сиздан эшитиб, ёдлаб олишади. Дуони уларга эшиттириб айтсангиз, қайғуда эканингизни билиб, сизга мулойим муносабатда бўлишади, кўп безовта қилмасликка ҳаракат қилишади. Бундан ташқари, бу дуони оила аъзоларингизга эшиттириб айтиш билан Ибн Аббос розияллоҳу анҳумога эшиттириб дуо қилган Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламга ҳам эргашган бўласиз!
Иккинчи дуо
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга ғам-ташвиш етса, «Ё Ҳайй, ё Қайюм! Раҳматинг билан ёрдам сўрайман!» дер эдилар» (Имом Термизий ривояти).
Учинчи дуо
Абу Бакра Нофеъ ибн Ҳорис Сақафий розияллоҳу анҳудан ривоят қилади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай деганлар: "Мушкули борнинг дуоси будир: «Аллоҳим, раҳматингдан умидворман. Мени кўз юмиб-очгунча ҳам ўз ҳолимга ташлаб қўймагин, ҳамма ишларимни Ўзинг ўнглагин, Ўзингдан ўзга илоҳ йўқ"» (Имом Абу Довуд ривояти).
Тўртинчи дуо
Асмо бинт Умайс розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам менга бундай деганлар: «Сенга мушкул пайтда нима дейишни ўргатайми? «Аллоҳ, Роббим Аллоҳ! У Зотга ҳеч нарсани шерик қилмайман» дегин» (Абу Довуд, Ибн Можа ривояти).
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам қизлари Фотима розияллоҳу анҳога қайғулардан сақлайдиган, эрталаб ва кечқурун айтиладиган гўзал дуони бундай ўргатган эканлар:«Васиятларимни эшитинг, Фотима! Сизга васиятим шуки, тонг отганда ёки кеч кирганда шундай дуо қилинг: «Ё Ҳайй, ё Қайюм! Раҳматинг билан ёрдам сўрайман! Ҳамма ишларимни Ўзинг ўнглагин, мени кўз юмиб-очгунча ҳам ўз ҳолимга ташлаб қўймагин!»
Аёл зоти эркакларга нисбатан қайғуларга кўпроқ дуч келади. Шунинг учун Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам Аллоҳ таоло ғамларни аритиши учун айтиладиган дуоларни аёлларга ўргатишга жуда эътиборли бўлганлар. Қизлари Фотима розияллоҳу анҳога қайғулардан сақлайдиган, тонгда ва кечда айтиладиган дуони, Асмо бинт Умайс розияллоҳу анҳога бошга мушкул иш тушганда айтиладиган дуоларни ўргатмоқдалар.
Бешинчи дуо
Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар: «Бир бандага ғам-ташвиш, қайғу етганда «Аллоҳим, мен Сенинг қулингман, қулингнинг, чўрингнинг фарзандиман! Тақдирим қўлингда, ҳукмингдаман! Менга чиқарган ҳукминг адолатли. Ўзинг айтган, махлуқотларингга ўргатган, Китобингда келтирган, ғайб илмингда сақлаб қўйган барча исмларинг ҳаққи, Қуръонни қалбимнинг баҳори, қалбимнинг нури, қайғуларимнинг кушойиши, ғамларимнинг аритувчиси қилгин!» деса, Аллоҳ таоло унинг ғам-ташвишларини етказиб, ўрнини хурсандчилик билан тўлдиради».
Саҳобалар «Эй Аллоҳнинг Расули, бу дуони ўрганиб олайликми?» дейишган эди, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Ҳа, бу дуони эшитган одамга уни ўрганиш вожиб бўлади», дедилар» (Имом Аҳмад ривояти).
Бошқа ривоятда у зот «Шундай дуо қилинглар, уни бошқаларга ҳам ўргатинглар! Ким бу дуоларни айтса, Аллоҳ унинг маҳзунлигини кетказиб, хурсандчилигини бардавом қилади», деганлар.
Бир қиз айтади: «Мен бу дуоларни кўп айтар эдим, лекин ўзимдан «Нега «Аллоҳим, Қуръонни қалбимнинг баҳори, қалбимнинг нури, қайғуларим кушойиши, ғамларимнинг аритувчиси қилгин», деб дуо қиламиз? Қандай қилиб Қуръонни ўқимасак ҳам, оятлари ҳақида фикр юритмасак ҳам, қайғуларимизнинг ечими бўлади?» деб сўрайверардим.
Шунга қарамай, бу дуони кўп айтиб юравердим. Натижа эса мени ҳайрон қолдирди… мен Қуръонни қаттиқ севиб қолдим. Тиловатига шўнғиб, бутун вужудим билан унинг ҳаловатини ҳис этардим. Ҳар сафар Қуръони Каримни қўлга олганимда ажиб ҳислар туяр эдим. Уни тиловат қилганимда мени бахт ўраб олар, ҳаётимда Қуръоннинг ўрни кенгайган сари саодатим ҳам ортиб бораверарди. Қарабсизки, бошимга кулфат тушганда Аллоҳ таоло дуоларимни қабул қилди, Қуръонни қалбимнинг баҳори, қалбимнинг нури, қайғуларимнинг кушойиши, ғамларимнинг аритувчиси қилиб қўйди.
Ким бу дуони тилдан қўймай айтиб юрса, Аллоҳ таолодан Қуръони Каримни севиб тиловат қилишга, уни тушуниб, унга амал қилишга муҳаббат уйғотишини ёлвориб сўраса, Аллоҳ таоло уни Қуръонга ошиқ қилиб қўяр экан. Аллоҳ кимни Қуръонга муҳаббат билан сийлаган бўлса, бу инсон қайғуларига энг яхши малҳамни топган бўлар экан».
Бошқа бир қиз айтади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бошга ғам-қайғу тушган пайтда айтиладиган дуони ўргатиб, «Шу дуони қилинглар, бошқаларга ҳам ўргатинглар! Ким бу дуоларни айтса, Аллоҳ унинг маҳзунлигини кетказиб, хурсандчилигини бардавом қилади», деган эканлар. Бу сўзлар ҳақида мулоҳаза қилиб кўриб, шундай хулосага келдим: бу дуонинг фойдаси фақат унинг лафзларини ёдлаб, айтиб юраверишда эмас экан, балки уни бошқаларга ўргатишда ҳам яхшилик бор экан. Ўзингиз дуо қилганингизда қалбингиз шодликка тўлар экан, уни бошқаларга ўргатганингизда эса ўзингизга ҳам, бошқаларга ҳам саодат улашган бўлар экансиз. Шу ниятда, яъни менинг бошимга тушган кунларни кўрмасин деган мақсадда бу дуони синглимга ўргатдим.
Эҳ, бу дуони учратгунимча қанча-қанча йилларни маҳзунликда, машаққатда ўтказдим...
Уни ўрганганимдан кейин эса ҳаётим ёрқин тарафга ўзгариб кетди. Шунинг учун бу ишга жидду жаҳд билан киришдим. Синглим ҳам бу дуони бирпасда ёдлаб олди. У ҳам мен каби маҳзун бўлганида шу дуони эслаб, тинмай такрорлар, дарди енгилласин деб, мен ҳам синглим билан бирга шу дуони такрорлар эдим. Синглимга бу дуони ўргатганимдан ўзим ҳам хурсанд эдим. Уни ўзим таниган ҳамма инсонларимга ўргатишга ҳаракат қилдим. Чиройли қоғозга чиқартириб, дугоналаримга совға қилдим. Совға қилаётиб, «Бу дуо ҳаётингни янада нурларга тўлдиради», дер эдим. Буларнинг барчаси – Пайғамбаримизнинг ваъдаларига ишончим меваси эди».
Олтинчи дуо
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам саҳобаларига «Сизларга бир дуони ўргатайми? Кимга бирор қийинчилик етса ёки дунёдаги балолардан бири келса, Аллоҳга шуни айтиб дуо қилса, Аллоҳ унга албатта кушойиш беради!» деган эканлар. Саҳобалар: «Ўргатинг, эй Аллоҳнинг Расули!» дейишибди. Шунда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Бу – Зуннуннинг дуоси: «Лаа илааҳа иллаа анта, субҳаанака, инний кунту миназ-золимийн», деган эканлар» (Имом Насоий ривояти).
Бошқа ривоятда бундай дейилади: «Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай дедилар: «Зуннун балиқ ичида туриб «Лаа илааҳа иллаа анта, субҳаанака, инний кунту миназ-золимийн», деб дуо қилган. Қай бир мусулмон ўша дуони қилса, Аллоҳ уни албатта ижобат қилади» (Имом Термизий ривояти).
Абдуллоҳ Абдулмуътий, Ҳуда Саъид Баҳлулнинг
“Қулоғим сенда қизим” китобидан Ғиёсиддин Ҳабибуллоҳ, Абдулҳамид Умаралиев таржимаси.
Аллоҳ таолонинг инсон зотига кўрсатган чексиз марҳаматларидан бири шубҳасиз сув неъматидир. Заминдаги бирор тирик жон сувдан беҳожат бўлолмайди. Ушбу ҳаётдаги барча нарса сув билан тирикдир. Лекин Яратувчи бу улуғ неъматини махсус бир сув билан хослади. Унга фазл ва баракот ато этди. Мусулмонлар курраи заминнинг турли нуқталаридан ушбу хос неъматдан баҳраманд бўлиш учун келадилар. У ҳам бўлса замзам сувидир. Хўш, замзам суви ўзи нима ва унинг қандай мўъжизакор хусусиятлари бор?
Замзам суви
Замзам суви бу - замзам қудуғидан чиқадиган сувдир. Бу қудуқ Маккаи мукаррамадаги Ҳарам ҳудудида жойлашган. Бу сув барча мусулмонлар наздида муқаддас сув ҳисобланади. Зеро, Аллоҳ таоло уни ўзига хос мў'жизавий хусусиятлар билан бошқа сувлардан афзал қилган. Дини Ислом таълимотларига кўра, замзам булоғини Аллоҳ таоло Исмоил алайҳиссалом ва унинг онаси учун чиқариб берган.
Замзам қудуғи Маккий Ҳарам ҳудуди ўз ичига олган муҳим тарихий унсурлардан бири ҳисобланади. У ер сатҳидаги энг машҳур булоқ бўлиб, мусулмонлар қалбида ўзига хос руҳий ўрни бор. Айниқса, ҳожилар ва умра зиёратчилари учун бу сувнинг аҳамияти катта. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: "Ер юзидаги энг яхши сув замзам сувидир. У тўйимли таом ва касалликдан шифодир" (Табароний ривояти, ал-Мўъжам ал-Кабир, саҳиҳ ҳадис).
Жобир разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда эса бундай марҳамат қилинади: "Замзам суви нима ниятда ичилган бўлса, ўша ниятнинг рўёбга чиқишига сабаб бўлади" (Имом Аҳмад, ибн Можа ва бошқалар ривояти).
Замзам сувининг номлари
Замзам сувининг кўп номлари бўлиб, қуйида уларнинг баъзиларини зикр қиламиз:
1. "Замзам" ва "Зумазим". Бу сўз "замма-язимму-зумуман" феълидан олинган бўлиб, бирор идишга сув лим-лим тўлиб ёнларидан оқиб тушганда ишлатилади. Замзам булоғининг суви кўп ва баракали бўлганлиги учун шундай номланган. Бошқа бир ривоятда келишича, замзам булоғи отилиб чиққан пайтда Ҳожар онамиз унга қараб "зам-зам!" яъни "кўпай ва зиёда бўл!", деган эканлар. Яна бир қавлга кўра эса замзамнинг бундай номланиши Жаброил алайиссаломнинг замзамасидан яъни, фариштанинг мазкур булоқ устида чиқарган товуши ва каломи туфайлидир. Бошқа бир фикрга кўра, мазкур булоқ илк маротаба отилиб чиққан вақтда ўзидан махсус товуш чиқариб шарқираб турган, шу сабабли замзам деб номланган. Зеро, замзама сўзи шовқин бермоқ, муттасил товуш чиқармоқ маъносини англатади. Замзама сўзининг яна бир маъноси бирор нарсанинг ёйилиб кетган четларини тўплаш, тарқалиб кетмаслиги учун жамлаш маъносини англатади.
2. "Барака" ва "Муборака". Барака сўзи ўсиш, зиёда бўлиш, кўп яхшилик ва саодат маъноларини англатади. Зеро, уларнинг бари замзамда мавжуддир.
3. "Барра". Бу сўз яхшилик, эзгулик ва вафо маъноларини англатувчи "биррун" сўзидан олинган. Чунки Аллоҳ таоло бу сув билан Исмоил алайҳиссаломга яхшилик қилган. Яна бир қавлда эса айтиладики, чунки у аброрлар, яъни яхшилар учун оқиб чиққан, фожирлардан эса тийилган.
4. "Бушро". Бушро сўзи луғатда яхшилик ва хурсандчилик хабари, мужда маъносини англатади. Замзамнинг бундай ном билан аталишига сабаб ўзи ва ўғлининг ҳаётини сақлаб қолиш учун жон ҳолатда сув қидираётган пайтда Ҳожар онамиз учун хушхабар бўлганлигидандир. Зеро, Ҳожар онамиз Сафо ва Марво орасида сув излаб умидлари узилай деган пайтда Аллоҳ таоло томонидан инъом қилинган замзамни кўриб қолгач, бениҳоя хурсанд бўлиб кетадилар ва "менга хушхабар бўлсин, ахир бу сув-ку!", деб юборадилар.
5. "Мактума" (яширилган). Журҳум қабиласидан сўнг замзам булоғи ерга кўмилиб, беркилиб кетганлиги учун шундай аталган эди. Сўнгра Абдул Муттолиб уни қайта очган.
6. "Ҳарамийя". Замзам қудуғи Аллоҳ таолонинг Ҳарами ичкарисида бўлганлиги туфайли унга "Ҳарамийя", яъни Ҳарам булоғи деган ном берилди.
7. "Ракзату Жибрийл" (Жаброилнинг қанот қоқиши), "ҳазмату Жибрийл" (Жаброил пайдо қилган қуйилик, чуқирча), "ватъату Жибрийл" (Жаброилнинг оёқ босиши). Замзам сувининг бундай номлар билан номланишига сабаб унинг Жаброил фаришта ўз қаноти билан ерга уриши ёхуд оёғи билан ерга тепиши натижасида пайдо бўлиб, ердан отилиб чиққанлигидир.
8. "Солима" (соғлом ва саломатли сув). Замзамнинг бу исм билан номланишига сабаб унда саломатлик ва офият борлигидандир.
9. "Сиқоятул ҳож" (Ҳожиларга сув бериш). Замзам суви ҳожиларни сув билан таъминлайди. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳожиларни замзам суви билан таъминлаш ишини Аббос розияллоҳу анҳу ва оиласига топширдилар.
10. "Саййида". Чунки замзам суви бошқа барча сувларнинг саййиди, энг афзали, энг шарафлиси ва энг қадри баланди ҳисобланади.
11. "Шаббўатул 'иёл" (камбағалларни тўйдирувчи) шунингдек, "шабъа" (тўқлик, тўйимлилик). Жоҳилият даврида замзам булоғи шу ном билан ҳам номланарди. Сабаби, у чанқаганни чанқоғини қондирарди, камбағалларнинг қорнини тўйдирарди.
12. "Шаробул аброр" (яхшиларнинг шароби). Сабаби ҳамма яхшилар ва солиҳ кишилар замзам сувидан ичишга ҳарис бўладилар.
13. "Шифау суқмин" (касалликлар шифоси). Ибн Аббос розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай марҳамат қилдилар: "Замзам ер юзидаги энг яхши сувдир. Унда очиққанлар учун таом, касалликлар учун шифо бордир" (Табароний {11167, 11/98}, Ҳайсамий {3/286}, Ибн Ҳиббон саҳиҳ деганлар). Унда Аллоҳ таолонинг изни билан барча касалликларга даво бордир. Ким шифо ниятида ичса, Аллоҳнинг иродаси билан, албатта, тузалиб кетади.
14. "София" (соф). Замзам барча зарарли нарсалардан пок ва соф бўлган сувдир.
15. "Тоҳира" (пок). Замзам барча айбу нуқсонлардан пок, ичувчи киши учун фойдали сувдир. Бундан ташқари, замзам ҳурмати баландлиги учун ифлос нарсаларга истеъмол қилинмайди.
16. "Тоййиба" (хуш, ширин, мазали). Замзам сувининг бу ном билан номланиши сабаб, ичган киши лаззатланади, уни ҳамма яхши кўради.
17. "Зоҳира" (зоҳир, очиқ-ойдин). Замзам сувининг манфаати доим зоҳир бўлиб, кўриниб туради.
18. "Офият". Замзам суви уни ичган инсон учун офият ва шифодир. Аллоҳ таоло мутахассис табиблар ҳам даволай олмаган қанча-қанча касалликлардан замзам туфайли шифо берган.
19. "Ғиёс" (ёрдам, қутулиш). Чунки у Ҳожар онамиз ва у кишининг фарзанди Исмоил алайҳиссалом учун ёрдам, қаттиқ қийинчиликдан сўнг қутулиш манбаи эди.
20. "Кофия" (кифоя қилувчи). Замзам суви уни ичаётган кишининг барча ҳожатларига кифоя қилувчидир.
21. "Ла тунзофу вала тузамму" (йўқ бўлмайди ва камаймайди). Замзам сувидан қанча кўп ичилмасин камаймайди ҳам, тугаб ҳам қолмайди.
22. "Маъсарату Аббос" (Аббоснинг улуғ мероси). Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳожиларга замзам сувини ичиришдек шарафли вазифани Аббос розияллоҳу анҳу ва унинг оиласи учун ажратиб берадилар. Бу эса Аббос розияллоҳу анҳу ва унинг оиласи учун улуғликда тенгсиз бўлган мерос эди.
23. "Муъниса" (дўст, дилдош). Замзам сувидан ичган мўмин унга ўрганиб, ўзида унга нисбатан доимий майл ҳис қилади ва уни яхши кўриб қолади. Мудом замзам сувидан ичгиси келаверади.
24. "Маймуна" (баракали). Замзам суви ҳар тамонлама баракалидир.
25. "Нофиъа" (фойдали). Замзам суви санаб тугатиб бўлмайдиган манфаатларга эга эканлиги туфайли шундай номланган.
Замзам сувининг фойдалари
Замзам суви ўзининг маънавий фойдаларидан ташқари саломатлик учун кўплаб фойдали хусусиятларга эгадир. Уларнинг баъзиларини қуйида зикр қиламиз:
1. Эрта қаришнинг олдини олади.
2. Жисмнинг ҳимоя тизимини (иммунитет) кучайтиради.
3. Овқат ҳазм қилишга ёрдам беради.
4. Саратонга қарши самарали воситалардан бири ҳисобланади.
5. Жисм учун фойдали бўлган озуқа моддаларини қонга сўрилиш жараёнини кучайтиради.
6. Жисмга куч-қувват бахш этади. Айниқса, ҳожилар ҳаж мавсимида бундай куч-қувват ва энергия манбаига муҳтож бўладилар.
7. Кўплаб касалликлардан тузалишга ёрдам беради. Жумладан, кўриш қобилиятининг пасайиши, қизамиқ, юрак-қон томир касалликлари, қон босими, қон айланиши касалликлари ва бошқа бир қатор хасталиклардан тузалишда самарали ёрдам беради.
8. Шунингдек, замзам суви қандли диабет касалига чалинганлар, буйрак хасталари учун ҳам шифодир. Шу билан бирга суяк ва бўғин касалликлари, ошқозон-ичак касалликлари, ҳазмдаги муаммолар, йўғон ичак муаммолари, қабзият ва яна бир қанча касалликларни даволашда самарали восита ҳисобланади.
Замзам сувини бошқа сувларга аралаштириш ҳақида
Агар замзам сувидан бошқа оддий сувларга аралаштирилса мазкур оддий сув унга қўшилган аралашма миқдорича баракот ва фазилат касб этади. Қанча кўп аралаштирилса, шунчалик баракоти ортади. Камроқ аралаштирилган бўлса ҳам мазкур сув замзам қўшилмаган сувдан афзалроқ ва баракотлироқ бўлади. Зеро, замзам аралаштирилган сувдан ичган кимса замзам сувининг маълум миқдорини ичган ҳисобланади. Шу туфайли, унинг файзидан бонасиб бўлади.
Имом Косоний (раҳимаҳуллоҳ) айтадилар: "Агар бир кимса замзам сувидан иборат бўлган бирор сувни ичмайман деб қасам ичган бўлса ва ўша (замзамдан иборат бўлган) сувга бошқа сувлардан жуда кўп миқдорда қуйилиб, натижада замзам суви ўзига қуйилган кўп миқдордаги сувга аралашиб, бошқа сув унинг устидан ғолиб келса ва шундан сўнг, мазкур сувдан ичса, қасамини бузган ҳисобланади" ("Бадоиъу-с-санои'": 3/63;).
Юқоридаги матнда айтилмоқчи бўлаётган нарса шуки, замзам сувини ичмайман деб қасам ичган киши ўзига жуда кўп оддий сув аралаштирилиши натижасида оддий сувга аралашиб кетган замзам сувидан ичса, қасамига риоя қилмаган ва замзамдан ичиб қўйган ҳисобланар экан. Бу эса оддий сувга аралаштирилган замзам буткул йўқолиб кетмаслигини англатади. Балки, у аралашган сувига баракот киргазади.
Шу маънода, замзам аралаштирилган сувга "замзам" дейилса ҳам у ҳукман замзам мақомида бўлади. Унда замзамнинг баракоти ва фазилати мавжуд бўлади. Оддий сувлардан ортиқ бўлади. Унга ҳар қанча кўп сув қуйилса ҳам барибир, ичида замзам мавжуд бўлади. Аммо фазилатда мусаффо замзамчалик бўлмайди.
Саҳобаи киромлар нафақат замзам, балки Набий алайҳиссалом таҳорат қилган сувлардан ҳам табаррукланганлар. Узоқдан келган кишилар уйларига қайтишда У зотнинг (алайҳиссалом) таҳоратдан қолган сувларини ўзлари билан олиб кетиб, уни кўп миқдордаги сувларга қўшиб кўпайтирганликлари ривоят қилинади.
Бу ҳам бўлса, табаррук нарса бошқа оддий (тоҳир ва пок) нарсага аралаштирилганда, аралаштирилган оддий нарса ҳам баракот ва фазилат касб этишига далолат қилади.
Ривоят қилинишича, Набий алайҳиссалом Макканинг ҳокимига одам юбориб, ундан Мадинага замзам сувидан жўнатишни талаб қилар эканлар. Бундан мақсад, Мадиналиклар ҳам замзамдан юқорида айтилганидек, оддий сувларга аралаштириб, кўпайтириш орқали баҳраманд бўлишлари учун экан.
Абдуллоҳ Камолов
Иймон 
Намоз 
Рўза 
Закот 
Ҳаж 
Қуръон 
Ислом сабоқлари 
Aлоқа