Inson xotira bilan tirik, qadri bilan ulug'. O'tganlarni, ularning xayrli ishlarini, jasoratini yodga olmoq, e'zozlamoq xalqimizga xos ezgu fazilatlardan biri sanaladi.
O'zbekiston xalqaro islom akademiyasida taniqli sharqshunos olim, tarix fanlari doktori, professor,O'zbekiston Respublikasida xizmat ko'rsatgan yoshlar murabbiysiUbaydulla Uvatov tavallud topgan sana munosabati bilan yosh tadqiqotchilar respublika ilmiy-amaliy anjumani tashkil etildi, deya xabar bermoqda Akademiya matbuot xizmati.
“Ubaydulla Uvatov – manbashunoslik va hadisshunoslik darg'asi” mavzusidagi tadbirda O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo'yicha qo'mita raisi Abdug'ofur Axmedov, Qo'mita raisining birinchi o'rinbosari Muzaffar Komilov, O'zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Usmonxon Alimov, Halqaro islom akademiyasi rahbariyati, olimning uzoq yillik safdoshi, Akademiya professori Ahadjon Hasanov, ilmiy-tadqiqot markazlari rahbar va xodimlari, davlat va jamoat arboblari, ilm-fan hamda madaniyat va san'at namoyandalari, professor-o'qituvchilar, olimlar, marhum ustozning yaqinlari, shogirdlari va talabalar ishtirok etdi.
Konferentsiyada so'zga chiqqanlar ustozning ilm yo'lida ko'rsatgan benazir mehnati, boy ilmiy-ma'naviy faoliyati, o'zidan qoldirgan bebaho ma'naviy merosi, uning bugungi kundagi ahamiyatiga to'xtalib o'tishdi. Ubaydulla Uvatov xotirasiga bag'ishlab “Ziyo” media markazi tomonidan tayyorlangan videorolik namoyish etildi.
Olim yoshlarga xos shijoat, g'ayrat bilan mamlakatimizda amalga oshirilayotgan diniy-ma'rifiy sohadagi islohotlarning faol ishtirokchisi edi, – deydi Din ishlari bo'yicha qo'mita raisi Abdug'ofur Axmedov. – Ayniqsa buyuk alloma va mutafakkirlarimizning bebaho ilmiy merosini tadqiq etish va xalqaro miqyosda keng targ'ib qilish ishiga bor kuch-g'ayratini safarbar qilib, yosh avlodni tinchlik, insonparvarlik, bag'rikenglik va hamjihatlik ruhida tarbiyalashda barchaga o'rnak edi.
Ubaydulla Uvatov mustaqillik yillarida islom olamida juda mashhur bo'lgan, ammo o'z vatanida ismi ham notanish bo'lgan ko'plab allomalarimizning hayot yo'li, ilmiy-ma'naviy merosini xalqimizga tanishtirishdek sharafli ishni amalga oshirdi. Jumladan, Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Hakim Termiziy, Imom Moturidiy, Mahmud Zamaxshariy, Abul Muin Nasafiy, Abu Zayd Lomishiy kabi yurtimizda kamolga etgan ko'plab allomalar haqida birinchilardan bo'lib o'zbek tilida ilmiy-ma'rifiy risolalar nashr ettirdi.
Shuningdek, olim o'z ilmiy faoliyati davomida 300 dan ortiq maqola, 50 ga yaqin kitob va risolalar tayyorladi. Mazkur ilmiy ishlar orasida rus, arab, turk tillarida chop etilgan tadqiqotlar ham talaygina bo'lib, ular Misr Arab Respublikasi, Saudiya Arabistoni, Rossiya, Turkiya, Qozog'iston va Qirg'izistonda nashr etilgan. “O'rta Osiyo olimlari qomusi” (Toshkent, 2007), “O'zbekiston buyuk allomalar yurti” (Toshkent, 2010), “Buyuk yurt allomalari” (Toshkent, 2017) kabi salmoqli to'plamlar ham olimning ko'p yillik mashaqqatli mehnati natijasidir.
Ustozning yorqin xotirasiga bag'ishlab o'tkazilgan anjuman barchada katta taassurot qoldirdi. Anjuman yakunida yig'ilganlar Ubaydulla Uvatov hamkasblari, do'stlari, shogirdlari xotirasida mehribon va xushfe'l, jonkuyar ustoz bo'lib qolishi shubhasiz ekanini ta'kidlashdi.
Din ishlari bo'yicha qo'mita Axborot xizmati
Inson qalbi goh u tarafga, goh bu tarafga o‘zgarib turadi: savobli ish qilganida, qalbi yayraydi, dili cheksiz quvonchga to‘ladi. Gunoh-ma’siyat kirlari esa dil oynasini xiralashtiradi. Oqibatda qalb qorayadi, ko‘ngli xijil bo‘ladi.
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Temirga suv tegsa zanglaydi. Xuddi shunga o‘xshab qalblarni ham zang bosadi", dedilar. Shunda: "Yo Rasululloh, uning jilosi nima?" deb so‘raldi. U zot: "O‘limni ko‘p eslash, Qur’on o‘qish", dedilar.
Qalb xuddi temir kabi zanglaydi. Temirga suv tegsa, sirtini zang bosadi. Gunohlar yig‘ilib yig‘ilib qalbni zanglatadi, dilni qoraytiradi, ko‘ngilni g‘ash qiladi. Qalb qorayishi oqibatida inson shuuri o‘tmaslashadi, mehr-oqibat tuyg‘usi kishi bilmas tarzda ko‘tarilib boradi.
Mazkur hadisda aytilishicha, o‘limni eslagan, Qur’on o‘qigan odamning qalbi zanglardan tozalanadi. Qanday qilib, deysizmi? Gap shundaki, o‘limni eslagan kishining o‘tkinchi dunyoga xohishi so‘nadi. O‘limni eslagan, oxiratni o‘ylagan inson gunohlardan tiyiladi, nafasi kirib-chiqib turganida Parvardigoriga tezroq tavba qilishga shoshiladi, o‘zini isloh qiladi. Inson o‘limni eslaganda lazzatlar parchalanadi, hakalab otib turgan nafs xohishlari sal bo‘lsayam jilovlanadi. Bir kunmas-bir kun dunyoni tark etishini bilgan kishi oqibatli bo‘ladi, bir ish qilishdan oldin oxirini o‘ylaydi, mulohaza yuritadi.
Yuqoridagi hadisda aytilishicha, Qur’on tilovati qalbdagi zanglarni ketkazadi. Haqiqatan, Qur’on o‘qish bilan qalb yayraydi, ko‘ngil taskin topadi. Mo‘min banda qiroatdan bir dunyo ma’naviy ozuqa oladi. Shu yo‘sin qalbni qoplagan zang qurumlari asta-sekin tozalanib boradi. Bejizga "Qur’on qalbga malham, dilni tozalaydigan ilohiy davo", deyilmagan.
Ma’lumki, temirga doim ishlov berib turilmasa, ko‘p o‘tmay zanglaydi. Xuddi shunga o‘xshab, Qur’on o‘qilmasa, dilni zang bosadi. Hamisha Qur’on o‘qiydigan inson qalbiga gard yuqmaydi. Tilovat bilan jilolangan qalbi oynadek yarqirab turadi.
Hozirgi "zamonaviy" odamlarning ko‘pi dunyoga hirs qo‘yish dardi bilan og‘rigan. Kishilar orasida o‘zaro ishonch, sadoqat, vafo, mehr-oqibat kamayib ketayotgandek. Bizningcha, buning sababi bitta: o‘limni unutish, Qur’on o‘qimaslik.
Ayrim odamlarga o‘limni eslatsangiz, oxiratdan gap ochsangiz: "Qo‘ying, yaxshi mavzuda gaplashaylik!" deya so‘zingizni bo‘ladi. O‘limni eslash yomonmi?! Har kimning boshida bor-ku bu savdo! O‘limdan qochib-qutulib bo‘lmaydi. Shuning uchun o‘limga tayyorgarlik ko‘rish kerak. Qanday qilib, deysizmi? O‘limga hozirlik solih amallar bilan bo‘ladi, qorong‘i go‘rni yorituvchi Qur’on tilovati bilan bo‘ladi. Quruq kafanlik olib yoki qabristondan o‘zi uchun alohida joy ajratib qo‘ygan odamni oxirat safariga rostmana shay deb bo‘lmaydi.
Tolibjon domla Xursanmurodov,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.
Ali ibn Husomiddin Muttaqiy Hindiy. "Kanzul ummol fi sunanil aqvoli val af’ol". – Bayrut.: Muassasatur risolat, 1989. - B. 210.