“E'tiqodiyya” bo'limida Bobur Ahli sunnat val-jamoat aqiydasining muhim qoidasini bayon etib, din ishida ko'p ehtirom zarurligini uqtiradi:
Din ishig'a ko'p ehtirom kerak,
Olam ahli aro imom kerak.
Loyiq ermas bu ishga o'zga kishi,
Kerak ushbu imomingiz qurayshiy.
Keyin shari'atda imom yoki xalifa deyilgan bu podshohga itoat zarurligini, magar gunoh ishga buyurganda, bu itoat etmaslikka sabab bo'lishini ta'kidlaydi.
Halq aro kimki podshohdurur,
Toatin qilmasang, gunohdurur.
Magar ul ishki, ma'siyat bo'lg'ay,
Qilmasig'a aning jihat bo'lg'ay.
“Podshoh agar zolim bo'lsa ham, u ahli islom ichida hukmrondir, shuning uchun unga qarshi xuruj qilish haromdir. shari'atda bog'lanish va nizom – intizom ana shudir”, deydi Bobur:
Podshohe agar zolimdurur,
Ahli islom ichra hokimdurur.
Anga qilmoq xuruj bo'ldi harom,
Budurur shar' ichra rabtu nizom.
Bu e'tiqod mulk va davlatning nizomi uchun, saltanat va millatni intizomga solish uchun ekanligi tarixdan ham ma'lum.
Mirzo KYeNJABYeK
Dinimiz inson hayotining barcha jabhalarida muvozanatni ta’minlab, yuksak madaniyat va ezgu qadriyatlar asosida yashashni ustuvor vazifa sifatida targ‘ib qiladi. To‘y va boshqa marosimlar ham shunday me’yorlar doirasida bo‘lishi lozim. Ayniqsa, hozirgi kunda ortiqcha dabdababozlik va isrofgarchilik keng tarqalganligi sababli, insonlarning burch va axloqiy talablariga zid holatlar ko‘payayotgani kuzatilmoqda.
Islom dinida to‘y ma’naviy va ijtimoiy ahamiyatga ega bo‘lgan birlashtiruvchi tadbir sanaladi. Undagi eng asosiy maqsad ayol va erkakni nikoh orqali oila qurishi va jamoat oldida bu rishtaning tasdiqlanishidir. Shunday ekan, to‘y ziyofatlari ortiqcha xarajatlar va dabdababozlikka aylanib ketsa, asosiy maqsaddan chetlanish vujudga keladi.
Isrof va dabdababozlik nafaqat moliyaviy zarar keltiradi, balki diniy-axloqiy nuqtayi nazardan ham qoralanadi. Qur’oni Karimda bu haqda shunday deyilgan:
“U zot isrof qiluvchilarni sevmas” (A’rof, 31).
To‘ylarda ixchamlik va oddiylikni saqlash, isrofga yo‘l qo‘ymaslik kerak. Ortiqcha isrof va dabdababozlikning zararlari quyidagilar:
Yaqin qarindoshlar, do‘stu qadrdonlar va qo‘shnilarni taklif qilish, kamtarona dasturxon tuzatish, bir necha turli taomlarni o‘rniga oddiy taomlarni tayyorlash, qo‘sha-qo‘sha mashinalar va qator-qator san’atkorlarsiz marosimlarni o‘tkazish, to‘yxona, uylarni ortiqcha bezamaslik, sarpo qilishda keraksiz va qimmat buyumlardan voz kechish, to‘y uchun sarf-xarajatlarni oldindan rejalashtirish, boshqa xarajatlarga yo‘l qo‘ymaslik, dinimiz ko‘rsatmalariga amal qilish to‘ylarda dabdaba va isrofni oldini oladi.
Isrof va dabdababozlikdan chetlashish, oddiylik va ixchamlikka e’tibor berish har bir musulmonning burchi va mas’uliyatidir. To‘y hamjihatlik va oila qurish uchun muhim marosim ekanligini e’tiborga olsak, uning mazmunini yo‘qotib, ortiqcha sarf-xarajatlarga aylantirishdan saqlanish lozim.
To‘ylarni ixcham qilishga harakat qilsak, nafaqat o‘zimiz, balki jamiyatimiz ham barqaror va isloh bo‘ladi.
Shermuhammad Boltayev,
Xorazm viloyati Shayx Qosim bobo jome
masjidi imom-xatibi