O'zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning 23 sentyabr' kuni BMT Bosh Assambleyasining 75-sessiyasidagi chiqishi uning mazkur xalqaro tashkilot ishidagi ikkinchi ishtiroki hisoblanadi. Yurtboshimiz dunyo minbaridan turib mintaqa va jahon hamjamiyati uchun muhim sanalgan umumsiyosiy masala va takliflarni o'rtaga tashladi. Biz uchun ushbu nutqning alohida ahamiyatli jihati shundan iborat bo'ldiki, belgilangan tartib-qoidalarga muvofiq, mazkur xalqaro tashkilot odatda dunyo bo'yicha oltita tildan foydalanadi. Davlatimiz rahbari tarixda ilk bor o'z ona tili – buyuk Navoiy, Amir Temur, Bobur, Jaloliddin Manguberdining tilida so'z aytishi, albatta, tarixiy voqeadir.
Prezident Sh.Mirziyoev o'z nutqida xalqaro va mintaqaviy ahamiyatga molik qator masalalar yuzasidan muhim tashabbuslar bilan chiqdi. Hozir ularning ayrimlari haqida to'xtalib o'tmoqchimiz. Jumladan, davlatimiz rahbari o'z nutqida mamlakatimizda diniy erkinlik borasida vaziyat keskin yaxshilangani, millatlararo totuvlik va dinlararo bag'rikenglikni yanada mustahkamlash doimiy muhim vazifa ekanligini aytib o'tdilar.
Darhaqiqat, diniy erkinlik bo'yicha keyingi yillarda amalga oshirilgan ishlar ushbu so'zlarni tasdiqlaydi. Jumladan, diniy masalalar bo'yicha maxsus ro'yxatda turgan shaxslarni ushbu ro'yxatdan chiqarilgani, ko'plab diniy mahbuslarga amnistiya e'lon qilinayotgani, yangi masjidlar ochilayotgani, diniy ta'lim olish uchun imkoniyatlar kengayayotgani 2020 yil AQShning xalqaro diniy erkinlik bo'yicha komissiyasi (USCIRF) O'zbekistonni “diniy erkinlik sohasida alohida xavotirga molik davlatlar” qatoridan olib tashlashiga sabab bo'ldi. O'zbekistondagi barqarorlikni hamda davlat va jamiyat taraqqiyotini bugungi kunda mamlakatda 130dan ortiq millat va elatning o'zaro totuvligisiz, 16 diniy konfessiya vakillari o'rtasida bag'rikenglik munosabatlarisiz tasavvur etib bo'lmaydi. O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha “Harakatlar strategiyasi”ning beshinchi bandida ham xavfsizlik, diniy bag'rikenglik va millatlararo totuvlikni ta'minlash sohasidagi ustuvor yo'nalish qilib belgilab qo'yilgan. Muqaddas dinimiz ta'limotiga ko'ra esa bag'rikeng bo'lish iymon belgisidir. Chunki, Alloh taolo muborak kalomida:
“Din to'g'risida sizlar bilan urushmagan va sizlarni o'z yurtingizdan (haydab) chiqarmagan kimsalarga nisbatan yaxshilik qilishingiz va ularga adolatli bo'lishingizdan Alloh sizlarni qaytarmas. Albatta, Alloh adolatli kishilarni sevar” (“Mumtahana” surasi, 8-oyat), deb marhamat qilgan.
Abdulla Avloniy bag'rikenglik bo'lmasa, qanday oqibatlar kelib chiqishi haqida gapirar ekan, jumladan shunday deydi: “Qaysi bir millatning orasida birlik ko'tarilub, nifoq va adovat hukm surgan bo'lsa ul qavmning inqiroz dunyosiga yuzlanganligi tarix sahifalaridan ma'lumdir”.
Davlatimiz rahbari sessiyada so'zlagan nutqlarida mintaqa davlatlari o'rtasida yaxshi qo'shnichilik va o'zaro ishonch, do'stlik va hurmat muhitini yaratish bo'yicha erishilgan yutuqlar, qo'shni Afg'oniston mamlakatida tinchlik va barqarorlikni o'rnatish borasida amalga oshirilgan ishlar va kelgusidagi bajarilishi lozim bo'lgan aniq taklif va rejalar haqida aytib o'tdilar.
Halqimizda “Qo'shning tinch- sen tinch” degan naql bor. Alloh talo O'zining kitobida biz bandalar kimlarga yaxshilik qilish lozimligini uqtirib:
“Va Alloh taologa ibodat qilinglar va Unga hech narsani shirk keltirmanglar ota-onaga, qarindoshlarga, etimlarga, miskinlarga, yaqin qo'shnilarga, yon qo'shnilarga, yonboshdagi sohiblarga, ko'chada qolganlarga va qo'lingizda mulk bo'lagnlar yaxshilik qilinganar. Albatta, Alloh taolo o'zini yuqori tutuvchi va odamlar ustidan faxr qiluvchilarni xush ko'rmas” (“Niso” surasi, 36-oyat), deb marhamat qiladi.
Agar e'tibor bersak, oyatda har bir toifa zikr qilinib turib, qo'shni haqida uch marotaba qayta zikr qilinmoqda. Demak, shariatimiz ko'rsatmalari bo'yicha ham qo'shnining haqqi buyukligi oyati karimada zikr qilinmoqda. Mamlakatimiz rahbari tomonidan olib borilayotgan ushub siyosat ham diniy jihatdan, ham umuminosiy jihatdan to'la risolaga mos kelishini ta'kidlamoqchimiz.
Bir so'z bilan aytganda davlatmiz rahbarining ma'ruzalarida qayd etilgan barcha masalalar o'zining o'zbekona insonparvarlik tuyg'ulari bilan yo'g'rilganligi, qat'iy va mag'rur jaranglashi bilan ham alohi ahamiyat kasb etdi.
Zayniddin EShONQULOV
O'MI Samarqand viloyat bosh imom-xatibi
Mamlakatimizning bir guruh diniy-ma’rifiy soha vakillaridan iborat delegatsiya Iordaniya Hoshimiylar Podshohligida amaliy tashrif bilan bo‘lib turibdi.
Delegatsiya tarkibida O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Muhammadolim Muhammadsiddiqov, Ta’lim va ilmiy-tadqiqot bo‘limi xodimi Muhammadamin Nasriyev, Din ishlari bo‘yicha qo‘mita raisining birinchi o‘rinbosari Davronbek Maxsudov, O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi O‘quv ishlari bo‘yicha prorektor Zokirjon Ro‘ziyev va bir nechta soha mutaxassislari bor.
Dastlab Iordaniya Hoshimiylar Podshohligi Vaqf, islom ishlari va muqaddas qadamjolar vaziri o‘rinbosari Abdulloh A’qiyl hamda Podshoh Abdulloh II nomidagi Imomlar tayyorlash va malakasini oshirish markazi vakili Ismoil Habbat bilan muloqot o‘tkazildi. Samimiy muloqotda tomonlar o‘rtasida soha mutaxassislarini tayyorlash, qayta tayyorlash va malakasini oshirish, ilmiy tadqiqot hamda o‘quv-uslubiy, shuningdek, ekstremizm hamda radikalizmning oldini olish yo‘nalishida amaliy hamkorlikni yo‘lga qo‘yish muhokama qilindi. Shuningdek, Iordaniya oliy ta’lim muassasalarida tahsil olayotgan o‘zbekistonlik talabalar uchun stipendiya, grant ajratish va yotoqxona bilan ta’minlash masalalari haqida so‘z yuritildi. Suhbat davomida ikki tomonlama hamkorlik aloqalarini rivojlantirish yuzasidan erishilgan kelishuvlarni amalga oshirish bo‘yicha chora-tadbirlar ishchi rejasini tasdiqlash kerakligi ta’kidlandi.
Tashrif davomida Iordaniya xalqaro islom fanlari universiteti rektori Ja’far al-Fanatseh bilan uchrashuv bo‘lib o‘tdi. Uchrashuvda Ikki mamlakat oliy diniy ta’lim muassasalarida hamkorlik qilish mumkin bo‘lgan ta’lim yo‘nalishlari va magistratura mutaxassisliklarini aniqlash, o‘quv dasturlarini o‘rganish va bir-biriga muvofiqlashtirish haqida so‘z yuritildi. Pedagoglar, ilmiy tadqiqotchilar va mutaxassislarni o‘zaro jalb qilish, malaka oshirish va stajirovka, mahorat darslarini yo‘lga qo‘yish, hamkorlikda ilmiy tadqiqot ishlarini amalga oshirishga kelishib olindi. Suhbatda Iordaniya xalqaro islom fanlari universiteti, O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi, Toshkent islom instituti o‘rtasida Anglashuv memorandumlarini imzolash masalasi bo‘yicha so‘z yuritildi.
Iordaniya xalqaro islom fanlari universitetida tahsil olayotgan o‘zbekistonlik talaba-yoshlar bilan ham uchrashuv tashkil etildi. Tadbirda “O‘zbekiston Respublikasida fuqarolarning vijdon erkinligini ta’minlash va diniy sohadagi davlat siyosati konsepsiyasi”, “O‘zbekiston – bag‘rikeng diyor” mavzularida fikr almashildi. Mamlakatning mavjud qonunlari va universitet ichki tartib qoidalariga rioya etish tushuntirildi, Iordaniyada yurtimiz allomalari ilmiy merosi va turizm salohiyati targ‘ibotini amalga oshirish tavsiya qilindi.
Delegatsiya a’zolari mazkur universitetning Shariat va qonun fakulteti dekani, professor Shayx Saloh Abulhoj va hanafiy mazhabi mutaxassislari bilan uchrashdilar. Muloqot chog‘ida Shayx Saloh Abulhoj yurtimiz vakillarini Iordaniyada ko‘rib turganidan mamnunligini bildirdi. Uchrashuvda Samarqand shahrida o‘tkazilishi rejalashtirilgan UNESCO Bosh konferensiyasi 43-sessiyasining mazmun-mohiyati haqida ma’lumot berildi.
Bundan tashqari, vakillarimiz tomonidan O‘zbekistonning islom sivilizatsiyasida tutgan o‘rni, buyuk allomalarni yetishtirib chiqargan yurt ekani, o‘zbek xalqining bag‘rikeng va mehmondo‘stligi Iordaniyalik professor-o‘qituvchilarga tanishtirildi.
Manba: https://www.iiau.uz