Adliya vaziri Ruslanbek Davletov ishtirokida sentyabr' oyida vazirlikda korruptsiyaga qarshi kurash tizimining yaratilishi va bu borada erishilgan natijalarga bag'ishlangan matbuot anjumani o'tkazildi. «Daryo» muxbiri Mirolim Isajonovning xabar berishicha, Davletov korruptsiyaga qarshi kurashda harom-halol diniy tushunchasining samaradorligi qay darajada ekanligi to'g'risidagi savolga o'z munosabatini bildirdi.
«Harom va halol tushunchasi, albatta, din munosabatlari bilan bog'liq. Biz bundan faoliyatimizda foydalanishimiz mumkin. Chunki O'zbekiston aholisining 90 foizi musulmon, ota-onasidan harom-halolni o'rganadi, ular hayoti davomida tarbiya ko'radi. Ammo bu faqat korruptsiyaga kelganda ishlamay qoladi. Agar ishlaganida, bunday bo'lmasdi, sababi hammamiz musulmonmiz.
Davlat boshqaruvi, korruptsiya bu boshqa narsa. Harom-halolni ko'pincha oddiy narsalarda bajarish juda zo'r. Oziq-ovqatga kelganida, bu harom ovqat, chunki halol ovqatni al'ternativi juda ko'p. Harom ovqatni chetga surib, halolini iste'mol qilish mumkin. Lekin korruptsiyada al'ternativ yo'qligi uchun, bu ko'p holatlarda ishlamayapti. Musulmon mamlakatlarga e'tibor qiling, ularda korruptsiya bilan bog'liq ko'plab muammolar mavjud.
Birlashgan Arab Amirligi korruptsiyaga qarshi kurashda dunyo bo'yicha 23-o'rinda turibdi. Tahlil qilsangiz, Dubayda korruptsiyaga qarshi juda kuchli tizim yaratilgan. Oxirgi 20-25 yil ichida katta o'zgarishlar qilindi. Bu davlat dunyoga mashhur xorijiy konsalting agentliklari va auditorlarni jalb qilish orqali ularga millionlab dollar berib, davlat organlari faoliyatini baholatadi. Ular bu tizimga millionlab mablag'ni bekordan-bekorga sarflayotgani yo'q.
Agar korruptsiya faqat harom-halol bilan hal bo'lganida edi, biz qachonlardir bu muammodan qutulgan bo'lardik. Ammo shunga qaramay, harom-halol tushunchasi juda yaxshi, biz uni bolalikdan singdirib, rivojlantirishimiz kerak. Barcha dinlarda birovdan pora olib, ishni bitirish gunoh, deb qaraladi. Bizning Islom dinimizda ham bu juda katta gunoh. Shu bois korruptsiyaga qarshi kurash kabi ijtimoiy maqsadlarda mana shunday diniy tushunchalarni ishlatishimiz kerak. Bu katta yordam beradi», — dedi Adliya vaziri.
Davletov o'z nutqida korruptsiyaga qarshi kurash uni 30 foizga ham qoniqtirmasligini ta'kidladi.
«Tizim ichidagi muammolardan o'zimiz yaxshi xabardormiz. Bilganlarimdan biri shuki, gap ta'sir qilmaydi. Masalan, siz yig'ilish o'tkazasiz, juda qattiq gapirasiz, kuyunasiz, hatto o'lib ketasan, qamatamiz, deganiz bilan ham ta'sir qilmaydi. Buni qisqa muddatda ta'siri bo'lishi mumkin. U 10 kundan keyin hayotdagi real muammolarga duch kelganida so'zlaringizni unutadi. Shuning uchun har tomonlama o'ylashimiz kerak: u nimaga ko'proq moyil, unga oylik ko'p to'layapmizmi yoki yo'qmi?
Li Kvang Yuning bitta gapi bor: «Insofsiz xodimlarga ko'proq oylik to'lashimizning foydasi yo'q». Nopok xodim katta maoshini olib ham shu ishini davom ettiraveradi. Shu sababli biz tizimni tozalashimiz va haqiqatan shunga loyiq bo'lgan xodimlarga oshirilgan ish haqini to'lashimiz kerak. Qisqasi, bu borada qiladigan ishlarimiz hali juda ko'p», — dedi Ruslanbek Davletov.
O'zbekiston musulmonlari idorasi matbuot xizmati
Abdurrazzoq San’oniy aytadi: Ali ibn Husayn roziyallohu anhum namoz uchun tahorat qilayotgan edi. Shu payt suv quyib turgan joriya qo‘lidan obdasta tushib ketib, uning yuziga ozgina shikast yetkazdi. Ali ibn Husayn boshini ko‘tarib, joriyaga qaradi. Joriya vaziyatni yumshatish maqsadida Qur’oni karim oyatlaridan o‘qidi: “... G‘azablarini yutadigan...” (Oli Imron surasi, 134-oyat). Ali ibn Husayn roziyallohu anhum jimgina javob berdi: “G‘azabimni bosdim”.
Joriya oyatning davomini o‘qidi: “...odamlar-ni (xato va kamchiliklarini) afv etadiganlardir...”.
U kishi dedi: “Men seni afv etdim”.
Joriya oyatning oxirini o‘qidi: “Alloh ezgulik qiluvchilarni sevar”.
Ali ibn Husayn roziyallohu anhum dedi: “Bor, sen Allox yo‘lida ozodsan”.
Abdulloh ibn Ato aytadi: “Ali ibn Husaynning bir g‘ulomi (quli) xatoga yo‘l qo‘ydi va jazoga loyiq bo‘ldi. Ali ibn Husayn qamchini oldi. So‘ng u zot bunday oyatni o‘qidi: “(Ey Muhammad!) Imon keltirgan kishilarga ayting, ular Alloh kunlari (qiyomat)dan umid qilmaydigan kimsalarni kechirib yuboraversinlar! Shunda (u sabrli) kishilarni qilgan ishlari (kechirishlari) sababli mukofotlagay!” (Josiya surasi, 14-oyat).
Qul esa dedi: “Men bunday emasman, men Allohning rahmatidan umidvorman va uning azobidan qo‘rqaman”.
Ali ibn Husayn roziyallohu anhum qamchini tashlab yubordi va dedi: “Sen Alloh yo‘lida ozodsan”.
Muso ibn Dovud aytadi: Ali ibn Husayn xizmatkorini ikki marta chakirdi, u javob bermadi. Uchinchi marta chaqirgach javob qildi. Ali ibn Husayn unga dedi: “Ey o‘g‘lim, ovozimni eshitmadingmi?”.
Xizmatkor: “Eshitdim”, dedi.
Ali ibn Husayn so‘radi: “Nega javob bermading?”.
Xizmatkor: “Sizning shafqatingizga ishondim”, dedi.
Abdulg‘ofir ibn Qosim aytadi: Ali ibn Husayn masjiddan chiqib ketayotgan edi. Bir odam kelib uni haqorat qildi. Shunda Alining xizmatkor va qullari unga tashlanishdi.
Ali ibn Husayn ularni to‘xtatdi va bunday dedi: “Bas qilinglar, uning holatiga qaranglar”.
So‘ngra o‘sha odamga dedi: “Bizda siz bilmagan yana ko‘p narsalar bor. Agar sizga yordam kerak bo‘lsa, ayting, yordam beraylik”. O‘sha odam xatosini anglab, uyaldi va ortiga qaytdi.
Ali ibn Husayn uni yoniga chaqirib, o‘zi kiyib turgan chakmonini yelkasiga tashladi va ming dirham pul berdirdi.
Abu Ya’qub Muzaniy deydi: Hasan ibn Hasan bilan Ali ibn Husayn o‘rtasida bir oz noxushlik bo‘lib qoldi. Hasan bir kuni masjidda Ali ibn Husaynning yoniga keldi, uni turli so‘zlar bilan haqorat qildi. Ali ibn Husayn esa unga bir og‘iz ham javob qaytarmadi.
So‘ngra Hasan chiqib ketdi. Kechasi u alining uyiga bordi va eshigini qoqdi. Ali ibn Husayn eshikni ochib chiqdi. Hasan unga:
- Ey aka, agar siz haqiqatan ham men aytganlarimdek bo‘lsangiz, Alloh meni mag‘firat qilsin. Agar men yolg‘onchi bo‘lsam, Allox sizni mag‘firat qilsin, dedi va ketdi.
Ali ibn Husayn ortidan borib, yetib oldi va uni og‘ushiga oldi. Ikkovi yig‘lab yuborishdi. Shunda Hasan:
- Qasamki, endi siz xafa bo‘ladigan biron ish qilmayman, - dedi.
Ali esa unga: - Sen ham menga aytgan so‘zla ring uchun halollikdasan,- dedi.
Ibn Abi Dunyo rivoyat qiladi: Ali ibn Husaynning xizmatkori shoshgan holda oshxonadan temir pechni olib kelayotgan edi. Kutilmaganda temir pech tushib ketdi ketdi va narigi tomondan pastga tushib kelayotgan Ali ibn Husayn o‘g‘lining boshiga tegib, jarohat yetkazdi. Oqibatda u halok bo‘ldi. Mehmonlar bilan suhbatlashib o‘tirgan Ali ibn Husayn o‘rnidan sakrab turib, xizmatkorga dedi: “Sen ozodsan. Bu ishni qasddan qilmaganingni bilaman”. So‘ngra Ali ibn Husayn mayyitni dafn etish tadorigini ko‘rdi.
Shayx Mahmud MISRIYning “Solih va solihalar hayotlaridan qissalar”
nomli asaridan Ilyosxon AHMЕDOV tarjimasi.