قُلۡ إِن كَانَتۡ لَكُمُ ٱلدَّارُ ٱلۡأٓخِرَةُ عِندَ ٱللَّهِ خَالِصَةٗ مِّن دُونِ ٱلنَّاسِ فَتَمَنَّوُاْ ٱلۡمَوۡتَ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ٩٤
94. Ayting: "Alloh huzuridagi oxirat diyori boshqalar qolib yolg‘iz sizlarniki sanalsa, rostgo‘y bo‘lsangizlar, o‘zingizga tezroq o‘lim tilanglar".
O‘zi yo‘qligida buzoqqa sig‘inib, Allohga shirk keltirgan nodon qavmga Muso alayhissalom bunday dedi: "Ey qavmim, sizlar buzoqqa sig‘inish bilan o‘zlaringizga zulm qildinglar, bu mushriklik albatta jazosiz qolmasligi kerak. Endi bir-birlaringizni o‘ldirish bilan Yaratuvchingizga tavba qilinglar. Parvardigor nazdida bunday o‘lim o‘zlaringizga yaxshiroqdir". Bu gapdan keyin buzoqqa sig‘inmaganlar qo‘llariga qurol olib, mushriklarni tig‘dan o‘tkaza boshladi. Bir kechaning o‘zida shu tariqa yetmish ming kishi halok bo‘ldi, ba’zi rivoyatlarda esa uch ming kishi qatl etilgani aytiladi.
وَلَن يَتَمَنَّوۡهُ أَبَدَۢا بِمَا قَدَّمَتۡ أَيۡدِيهِمۡۚ وَٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِٱلظَّٰلِمِينَ٩٥
95. Ular qilmishlari sababli hargiz-hargiz o‘limni orzu qila olishmaydi. Alloh zolimlarni yaxshi biluvchidir!
Bani Isroilning mushriklari gunoh ishlar qilishdan uyalishmasa-da, o‘limdan nihoyatda qo‘rqishar edi. Yahudiylar maqtanib: "Jannatga bizlardan boshqa hech kim kirmaydi va bizga azob ham yo‘q", deyishar edi. Parvardigor: "Agar rostdan ham jannatiy bo‘lsanglar, nechun o‘limdan qo‘rqasizlar?" deb marhamat qilmoqda. Ajal yetib kelsa, Alloh bir insonning jonini olishni iroda qilsa, u banda qayerda va qay holatda bo‘lishidan qat’i nazar, o‘lim farishtasi bir zumda uning jonini qabz qiladi. Bu borada Jaloliddin Rumiyning "Masnaviy"ida ibratli bir rivoyat bor: "Bir kuni Sulaymon alayhissalom do‘stlari bilan o‘tirgan edi. Shu payt o‘lim farishtasi Azroil alayhissalom kirib, o‘tirganlardan biriga diqqat bilan qaradi. U odam hazrati Azroilning bunday qarashidan juda qo‘rqib ketdi. So‘ngra Sulaymon alayhissalomga: "Ey Payg‘ambarim, menga yordam qiling, hozirgina Azroil alayhissalom menga juda qattiq tikilib qaradi, jonimni olsa kerak?" dedi. "Xo‘sh, nima qilay, mendan nima istaysan?" deb so‘radi undan hazrati Sulaymon. "Shamolga buyuring, meni bir zumda Hindistonga eltib tashlasin. Shoyad, shunda Azroil panjasidan qutulib qolsam..." Sulaymon alayhissalom uning istagini bajo keltirdi. Shamolga buyurib, uni Hindistonga jo‘natdi. Ertasiga yana Azroil alayhissalom ko‘rishish uchun Hazrati Sulaymonning oldilariga keldi. Suhbat asnosida Sulaymon alayhissalom undan: "Kechagi odamga bunchalar tikilib qolganingiz sababi nima edi?" deb so‘radi. Shunda Azroil alayhissalom bunday dedi: "Alloh taolo menga u odamning jonini Hindistonda olishni buyurgan edi. Uning oldingizda o‘tirganini ko‘rib, juda hayron bo‘ldim. Alloh amrini yanglish angladimmikin, deya hayratlandim. Shu bois, unga diqqat bilan tikilgan edim... Buyruqni to‘g‘ri anglagan ekanman. Oradan biroz o‘tgach, Hindistonga bordim. Uni o‘sha yurtdan topib, jonini oldim".
وَلَتَجِدَنَّهُمۡ أَحۡرَصَ ٱلنَّاسِ عَلَىٰ حَيَوٰةٖ وَمِنَ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْۚ يَوَدُّ أَحَدُهُمۡ لَوۡ يُعَمَّرُ أَلۡفَ سَنَةٖ وَمَا هُوَ بِمُزَحۡزِحِهِۦ مِنَ ٱلۡعَذَابِ أَن يُعَمَّرَۗ وَٱللَّهُ بَصِيرُۢ بِمَا يَعۡمَلُونَ٩٦
96. (Ey Muhammad), ularning hayotga mushriklardan ham ko‘proq hirs qo‘yganini bilasiz. Ularning har biri ming yil umr ko‘rishni xohlaydi, holbuki uzoq umr ham ularni Allohning azobidan qutqarolmaydi. Alloh ularning har bir kirdikorini ko‘rib turadi.
Yahudiylar butun tarixlari davomida uzoq yashashga ishtiyoqmand bo‘lishgan, o‘limni nihoyatda yomon ko‘rishgan. Ammo ularga bu hayotlarining pokiza, insofli bo‘lishi yoxud fojirlarcha o‘tishining mutlaqo ahamiyati yo‘q. Nima qilib bo‘lsayam, qanday hayot kechirishsayam, gunohlarga to‘la bo‘lsa ham, uzoq yashashsa bo‘ldi. "Yahudiy qomusi"ning 308-betida yozilishicha, "Yahudiylar mamlakatda ham, xorijda ham umrboqiylikda ajralib turishadi, ular uzoq umr ko‘rish bo‘yicha hatto nasroniy aholini ham ortda qoldirishgan".
Alloh taolo Payg‘ambari Muhammad alayhissalomga xitob qilyaptiki, ummatingizga ayting, dunyo hayotiga aldanib, oxiratni esdan chiqarishmasin, chukni bu dunyoda qancha ko‘p yashashsa ham u foniydir, abadiy hayot bo‘lmish oxirat dunyosi esa orzumand bo‘lishga arziydi. «Dunyoni yamadik yirtib olib dinimizdan, din ham ketdi, dunyo ham ketdi qo‘limizdan», deya fig‘on chekdi ulug‘ shayx Ibrohim Adham. Yana bir tasavvuf shayxi va ulug‘ olim Hasan Basriy: «Dunyo kezib oxiratini topganni ko‘rmadik, lekin oxiratini qidirib, dunyosini topganlarni ko‘rdik. Allohga ont ichib aytamanki, pul aziz qilgan har insonni Alloh xor aylagay», deydi afsuslanib. Shu zotning aytishicha, «Odamzot uch narsaga afsuslanib bu dunyodan ko‘chadi: to‘plagan moli va boyligi bilan to‘ymaydi, orzulariga erisholmaydi, oxirat uchun hozirligini qilolmaydi».
Alloh taologa cheksiz hamdu sanolarimiz, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga mukammal salavotu salomlarimiz bo‘lsin.
Muhtaram yurtdoshlar!
Allohga shukrki, go‘zal diyorimizda har tongni tinchlik, xotirjamlik bilan qarshi olmoqdamiz. Ushbu ulug‘ ne’mat sababli, har sohada yutuqlar, yuksalishlar bo‘lmoqda, ne’matlar kundan-kun ziyoda bo‘lib bormoqda. Bu yurtda inson aziz, uning qadri yuksak ekani, o‘zining hayotiy ifodasini topib bormoqda. Ayniqsa, ijtimoiy himoyaga muhtojlar, nogironligi bo‘lgan insonlar, kambag‘al oilalarga doimiy g‘amxo‘rlik ko‘rsatib kelinmoqda.
Shubhasiz, oxirgi yillarda kam ta’minlangan, boquvchisini yo‘qotgan, yordamga muhtoj fuqarolar bilan manzilli ishlash bo‘yicha qonuniy asoslar va xalqparvar tizim yaratildi.
Siz aziz yurtdoshlarimizga murojaat qilar ekanmiz, shuni alohida ta’kidlashni xohlardikki, ijtimoiy himoya masalasida Prezidentimizga kamarbasta bo‘lish barchamiz intilayotgan farovon kelajak, farzandlarimiz baxtu saodatini ta’minlashning eng muhim shartidir.
Islom dinida muhtojlarga yordam berish, jismoniy imkoniyati cheklangan insonlarga mehr-muruvvat ko‘rsatish, miskin va bechoralar holidan xabar olish eng savobli amallardan hisoblanadi. Muborak dinimiz xayr-saxovatga buyurar ekan, uni o‘z o‘rniga sarflashga amr etadi. Muhtoj insonlar haqqiga xiyonat qilish esa og‘ir gunoh sanaladi.
Yurtimizda Ijtimoiy himoya milliy agentligi tashkil etilishi xalqimiz qalbidagi ezgu ish bo‘ldi. Agentlik og‘ir ijtimoiy holatga tushgan va tushish xavfi bo‘lgan aholi bilan manzilli ishlayotgani, xayru ehsonlarni o‘z egalariga yetkazayotgani xalqimizni mamnun etmoqda, qalbiga xursandchilik ulashmoqda. Albatta, mana shunday mehrga muhtoj insonlarning duosi bilan yurtimiz yanada obod bo‘ladi.
Hurmatli yurtdoshlarimiz!
Yaratganga shukr, tarbiyaning asosiy poydevori bo‘lgan maktabga, yoshlarni ilm-ma’rifatli qilishga davlatimiz tomonidan doimiy e’tibor qaratilmoqda. Yangidan yangi maktablar, bog‘chalar qurilmoqda. Yurtimizda o‘rta hisobda yiliga bir million bola tug‘ilmoqda. Bu degani, yetti yildan keyin bir necha ming maktabga ehtiyoj paydo bo‘ladi. Shunday ekan, saxovatpesha kishilarimiz maktab qurish yoki ta’mirlash ishlariga ham katta e’tibor qaratishlarini tavsiya etamiz. Zotan, ma’rifat, ziyo maskani bo‘lgan ta’lim dargohlarini qurish, obod qilish ajri ulug‘ amallardan hisoblanadi. Shuningdek, ta’lim muassasalari talaba va o‘quvchilarni moddiy tarafdan ta’minlash, ularni kontrakt-shartnomalarini to‘lab berish, o‘quv qurol va darsliklarini olib berish savobi doimiy yozilib turadigan sadaqai joriya bo‘ladi.
Aziz vatandoshlar!
Taassufki, to‘ylar, oilaviy tantanalar, marhumlar xotirasi, haj va umraga borib-keluvchilarni kutib olishga bag‘ishlangan yig‘inlar, ulardagi bir-biridan o‘tib tushadigan, kimo‘zarga, riyoga, isrofga to‘la ishlar xalqimizning jiddiy muammolaridan biri bo‘lib kelmoqda.
Shu o‘rinda, ziyolilar, yoshi keksa otaxonu onaxonlar, nuroniylarga aytar so‘zimiz, keling, birgalikda yurtimiz aholisiga, ayniqsa, yuqoridagi kabi isrofgarchilik va dabdaba qilayotganlarga tushuntirish ishlarini ko‘paytiraylik, bu kabi illatlarga birgalikda barham beraylik. Alloh taolo ato etgan mol-dunyoni isrof qilish – katta gunoh, ekanini uqtiraylik! Buning o‘rniga topganlarimizni savobli ishlarga sarflab, beva-bechora, nochor, muhtojlarga yordam beraylik, ana shunda ulkan savobga ega bo‘lamiz, inshoaalloh!
Qadrli ulamolar va imom-domlalar!
Ijtimoiy himoya bo‘yicha Yurtboshimizning tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlagan holda, biz – din peshvolari quyidagi 7 ta vazifani amalga oshirishni belgilab olmoqdamiz:
Birinchi, ulamolar va imom-xatiblar “Xayru saxovat – qalblarga quvonch ulashadi” shiori ostida targ‘ibot-tashviqot ishlarini keng ko‘lamda amalga oshirish.
Ikkinchi, har bir markaziy masjid 5 tadan ehtiyojmand oilani otaliqqa olib, ularning farzandlarini o‘quv kurslarida o‘qitishi, kasb-hunarga o‘rgatishi va doimiy daromadga ega bo‘lishiga ko‘maklashish.
Uchinchi, har bir tuman-shahar bosh imom-xatiblari hududidagi kamida 1 ta maktabni homiylarni jalb etgan holda ta’mirlash ishlariga yordam ko‘rsatish.
To‘rtinchi, “Vaqf” xayriya jamoat fondi Ijtimoiy himoya milliy agentligi bilan hamkorlikda mamlakatimiz bo‘yicha kam ta’minlangan oilalar farzandlari bo‘lgan 200 nafar yoshni kasbga o‘rgatish va ish bilan band qilish.
Beshinchi, “Vaqf” xayriya jamoat fondi “Inson” ijtimoiy xizmatlar markazi bilan hamkorlikda jismoniy imkoniyati cheklangan bolalarga 50 dona sport aravachasi va boshqa reabilitatsiya vositalari olib berib, ularning davolanishlariga ko‘maklashish.
Oltinchi, masjid imom-xatiblari homiylarni jalb etgan holda “Mehribonlik”, “Saxovat”, “Muruvvat” uylariga va mehnat faxriylariga moddiy yordamlar ko‘rsatish ishlarini tashkil etish.
Yettinchi, imom-xatiblar tomonidan to‘y-ma’raka marosimlardagi isrofgarchilik, umra ziyoratidan qaytgandan keyin har xil xo‘jako‘rsin marosimlari uyushtirishdek illatlarning oldini olish yuzasidan targ‘ibot ishlarini amalga oshirish.
Aziz yurtdoshlar!
Xayrli va savobli ishga hissa qo‘shgan, yetim-yesir, beva-bechoraning boshini silagan odamning amal daftariga qiyomatgacha sadaqai joriya savobi to‘xtamasdan yozilib turishini, bunday odam xalq ichida, el orasida doimo hurmat va e’zozda bo‘lishini unutmaylik!
Alloh taolo ezgu ishlarimizni O‘zi mukofotlasin, omin!
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Ulamolar Kengashi raisi,
muftiy Shayx Nuriddin XOLIQNAZAR
Toshkent shahri
2024 yil 26 dekabr