Xayr-ehson bandani Alloh taologa yaqinlashtiradigan va jannatga kirishiga sabab bo‘lgan omillardan biridir. U ehson qiluvchining molini kamaytirmaydi, aksincha Payg‘ambarimiz sollallohu a’layhi vasallam marhamat qilganlaridek mol-dunyosi ziyoda bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Imom Muslim Abu Hurayra roziyollahu anhudan rivoyat qilgan hadisi shariflarida Payg‘ambar sollallohu a’layhi vasallam: “Sadaqa molni kamaytirmaydi, Alloh bandasiga kechirimlilik bilan faqat azizliknigina ziyoda qiladi, kim Alloh uchun xokisor bo‘lsa, uni qadrini ko‘taradi”[1] deb marhamat qilganlar. Modomiki ehson molu-dunyosini kamaytirmas, balki ziyoda qilar ekan bu musulmon inson u bilan ulug‘ ajrga ega bo‘ladigan noyob fursatdir. Sadaqa va xayr-ehsonning fazilatlari borasida Payg‘ambarimiz sollallohu a’layhi vasallamdan juda ham ko‘plab hadislar kelgan. O‘shalardan biri: Abu Kabsha al-Anmoriy roziyollohu anhudan, u Rosululloh sollallohu a’layhi vasallamni shunday deyotganlarini eshitgan ekanlar: “Uchta narsaga qasam ichaman. Va sizga bir hadis aytaman uni yodlab oling. Aytdilarki: Bandaning moli sadaqa bilan kamaymaydi, banda biror zulmga uchrasa va unga sabr qilsa Alloh uning izzatinigina ziyoda qiladi, banda tilanchilik eshigini ochsa, Alloh unga faqirlik (yoki shunga o‘xshash so‘z aytdilar) eshigini ochadi. Sizga bir hadis aytaman uni yodlab oling. Aytdilarki: Albatta dunyoda to‘rt nafar insonnikidar. (ya’ni dunyodagi insonlar to‘rt toifidir)
Bir banda, Alloh uni mol-dunyo bilan ham ilm bilan ham rizqlantirgan. U bilan robbisiga taqvo qiladi. Qarindosh urug‘ining holidan xabar oladi va undagi Allohning haqqini biladi. Bu eng afzal manzildir.
Bir banda, Alloh uni ilm bilan rizqlantirgan, ammo mol-dunyo bilan rizqlantirmagan. U to‘g‘ri niyatli: Agar molim bo‘lganida falonchini amalini qilardim deydi. Bu uning niyatidir. Ikkisining ajri tengdir.
Bir banda, Alloh uni mol-dunyo bilan rizqlantirgan, ammo ilm bilan rizqlantirmagan. U molini ilmsiz sovuradi. U bilan robbisiga taqvo qimaydi. Qarindosh urug‘ining holidan ham xabar olmaydi va undagi Allohning haqqini ham bilmaydi. Bu eng past darajadir.
Bir banda Alloh uni ilm bilan ham, mol-dunyo bilan rizqlantirmagan. U: Agar molim bo‘lganida falonchini amalini qilardim deydi. Bu uning niyatidir. Ikkalasining gunohi barobardir.[2]
Bu hadisi sharif nafaqat xayr-ehson qiluvchi, balki uni niyat qilgan mo‘min kishi ham ulug‘ savobga ega bo‘lishiga dalolat qilmoqda. Faqatgini niyati sodiq bo‘lishi sharti bilan. Shunday ekan imkoni borlarimiz fazilatli Ramazon oyida xayr-ehson qilib qolishga shoshilishimiz, imkoniyati yo‘qlarimiz esa Alloh imkon bersa bunday savobli ishlarni bajarishga niyat qilishimiz bizni Allohga muqarrab bandalardan bo‘lishimizga sabab bo‘ladigan va jannatiga doxil qiladigan amallardandir.
Shayxontohur tumani “Islom nuri” jome masjidi imom xatibi,
Toshkent Islom instituti o‘qituvchisi
A. Sobirov
[1] Imom Muslim 2588 raqam bilan rivoyat qilgan.
[2] Imom Termiziy 2325 raqam bilan, Ibni Mojja 4228 raqam bilan rivoyat qilgan. Imom Termiziy bu hadis hasan, sahih degan.
Bugun Malayziya Islom san’ati muzeyida ikki tomonlama madaniy aloqalarni mustahkamlash va islom sivilizatsiyasini o‘rganishda ilmiy hamkorlikni rivojlantirishga bag‘ishlangan "Madaniy meros: O‘zbekiston va Malayziya o‘rtasidagi ko‘prik" mavzusidagi xalqaro davra suhbati bo‘lib o‘tdi.
O‘zbekiston Tashqi ishlar vazirligi ko‘magida tashkil etilgan tadbirda Malayziyaning eng yirik "Al-Buxoriy" jamg‘armasi, Malayziya Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Islomni anglash instituti, Malayziya Islom madaniyati instituti, Islom tafakkuri va sivilizatsiyasi xalqaro instituti, Islom fanlari universiteti, Xalqaro islom universiteti hamda boshqa yetakchi ta’lim va ilmiy-tadqiqot muassasalari vakillari ishtirok etdi.
Davra suhbati davomida Prezidentimiz tashabbusi bilan O‘zbekistonda ma’naviy-ma’rifiy sohada, shuningdek, O‘zbekiston madaniy merosini saqlash, o‘rganish va ommalashtirish bo‘yicha amalga oshirilayotgan keng ko‘lamli islohotlar taqdim etildi. Islom sivilizatsiyasi markazi, Xalqaro islom akademiyasi, Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, O‘zbekiston musulmonlari idorasi, Imom Buxoriy, Imom Moturidiy va Imom Termiziy nomidagi xalqaro ilmiy markazlar faoliyatiga alohida e’tibor qaratildi. Ishtirokchilar e’tiboriga ushbu ilmiy muassasalar faoliyatiga bag‘ishlangan maxsus hujjatli filmlar namoyish etildi. Shuningdek, Malayziya ilmiy jamoatchiligiga O‘zbekiston Prezidentining "Malayziya islom san’ati muzeyi" kitob-albomiga yozgan so‘zboshisi taqdim etildi.
Islom sivilizatsiyasi markazi taqdimoti bilan tanishgan davra suhbati ishtirokchilari O‘zbekiston Prezidentining ushbu markazni tashkil etish tashabbusini yuqori baholadilar. Olimlar mazkur loyiha yoshlarni ma’rifatparvarlik ruhida tarbiyalash va tinchliksevar islom qadriyatlarini targ‘ib qilishda muhim ahamiyatga ega ekanligini ta’kidladi. Tadbir doirasida maxsus deklaratsiya ham qabul qilindi. Bu Prezident Shavkat Mirziyoyevning Islom sivilizatsiyasi markazida xalqaro olimlar va tadqiqotchilarning ishlashi uchun qulay shart-sharoitlar yaratish to‘g‘risidagi tashabbusini qo‘llab-quvvatlash maqsadida amalga oshirildi. Ushbu muhim qadam islom merosi yo‘nalishidagi yetakchi mutaxassislar bilan qo‘shma loyihalarni amalga oshirish, Markaz muzeyini boyitish, shuningdek, O‘zbekiston va jahon hamjamiyati o‘rtasidagi ilmiy hamkorlikni yanada kengaytirishga qaratilgan.
Xalqaro islom tafakkuri va sivilizatsiyasi instituti (Malayziya) O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi hamda Imom Buxoriy, Imom Moturidiy va Imom Termiziy nomidagi xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari bilan o‘zaro anglashuv memorandumini imzoladi. Davra suhbatining asosiy qarorlaridan biri ikki mamlakatning islom sivilizatsiyasini o‘rganishga ixtisoslashgan yetakchi tadqiqotchilari va ekspertlarini birlashtiradigan qo‘shma O‘zbekiston-Malayziya ilmiy jamiyatini tashkil etish bo‘ldi.
Tashkilotga O‘zbekiston tomonidan Islom sivilizatsiyasi markazi, Malayziya tomonidan esa Islom tafakkuri va sivilizatsiyasi xalqaro instituti rahbarlik qiladi. Ekspertlar kengashining birinchi yig‘ilishi O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazining rasmiy ochilishi arafasida bo‘lib o‘tadi. Jamiyatning asosiy vazifalariga qo‘shma ilmiy tadqiqotlar o‘tkazish va nashrlar, ta’lim va madaniy tashabbuslarni tashkil etish, akademik tajriba va resurslar almashish, shuningdek, islom merosi masalalari bo‘yicha xalqaro muloqotni rivojlantirish kiradi. Jamiyatning kordinatorlari etib O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi direktori – doktor Firdavs Abduxoliqov va Xalqaro islom tafakkuri va sivilizatsiyasi instituti direktori – doktor Abdulaziz Bergut saylandi.
O‘zbekiston Prezidentining islom madaniyatini asrab-avaylash va buyuk allomalar merosini o‘rganishga qo‘shgan hissasini qo‘llab-quvvatlash maqsadida Malayziya tomoni o‘zbekistonlik tadqiqotchilarga 100 000 dan ortiq qo‘lyozma va nodir nashrlardan elektron foydalanish imkonini beruvchi maxsus sertifikat taqdim etdi. Malayziya Islom tafakkuri va sivilizatsiyasi xalqaro instituti kutubxonasining sertifikati va raqamli kaliti O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi direktoriga tantanali ravishda topshirildi. Shuningdek, Imom Moturidiy, Imom Buxoriy va Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlariga ham ruxsat berildi.
Davra suhbati davomida O‘zbekiston tomoni ikki tomonlama ilmiy, ta’lim va madaniy hamkorlikni mustahkamlashga qaratilgan bir qator tashabbuslarni ilgari surdi. Xususan, Malayziya Islom tafakkuri va sivilizatsiyasi instituti hamda O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi, shuningdek, Imom Buxoriy, Imom Moturidiy va Imom Termiziy nomidagi xalqaro markazlar o‘rtasida radikalizmning oldini olish bo‘yicha maxsus dastur doirasida hamkorlik aloqalarini rivojlantirish taklif etildi. Madaniyat sohasidagi tashabbuslar Malayziya Islom san’ati muzeyida O‘zbekistonning tarixiy yodgorliklari va topilmalariga bag‘ishlangan fotoko‘rgazma tashkil etishni, shuningdek, mamlakatning tarixiy-madaniy merosi bilan tanishish maqsadida Malayziyaning diniy va ta’lim tashkilotlari vakillari, jurnalistlar va jamoat arboblari uchun O‘zbekiston bo‘ylab mediatur o‘tkazishni o‘z ichiga oladi. Ta’lim sohasida malayziyalik olimlarni Imom Buxoriy va Imom Moturidiy nomidagi xalqaro stipendiyalar dasturlariga jalb etish, shuningdek, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi va Malayziya xalqaro islom universiteti o‘rtasida qo‘shma ta’lim dasturini ishlab chiqish, jumladan, Visiting Professor dasturi bo‘yicha o‘zbekistonlik o‘qituvchilarning Malayziya oliy o‘quv yurtlarida ishtirokini ta’minlash taklif qilindi. Ilmiy sohada Malayziya Islom madaniyati instituti va Imom Buxoriy nomidagi markaz o‘rtasida musulmon olimlarining tibbiyot sohasidagi ilmiy merosini o‘rganish va qayta tiklash hamda Imom Buxoriy merosini tadqiq etish taklif etildi. Bundan tashqari, ma’naviy-ma’rifiy aloqalarni mustahkamlash maqsadida malayziyalik dindorlarga O‘zbekistondagi Imom Buxoriy, Imom Termiziy va Bahouddin Naqshband bilan bog‘liq muqaddas qadamjolarni ziyorat qilish imkonini beruvchi "Umra plyus" maxsus ziyorat dasturini ishga tushirish taklif etildi.
Tadbir doirasida O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi, O‘zbekiston madaniy merosini o‘rganish, saqlash va ommalashtirish bo‘yicha Butunjahon jamiyati (WOSCU) hamda O‘zbekiston ilmiy markazlari tomonidan nashr etilgan kitoblar va faksimile nashrlarning noyob ko‘rgazmasi ham tashkil etildi. Taqdim etilgan nashrlar davra suhbati ishtirokchilarining chuqur qiziqishini uyg‘otdi. Ilmiy va madaniy hamkorlikni mustahkamlash ramzi sifatida kitoblar to‘plami Malayziyaning hamkor tashkilotlari kutubxonalariga, jumladan, Xalqaro islom tafakkuri va sivilizatsiyasi instituti, Malayziya Islom madaniyati instituti va boshqa muassasalarga sovg‘a qilindi.
Davra suhbati yakunida ishtirokchilar Malayziya Islom san’ati muzeyidagi o‘zbek madaniy merosi ekspozitsiyasini ziyorat qilishdi. Tadbir mehmonlari O‘zbekistonning boy merosini aks ettiruvchi noyob tarixiy ashyolar bilan tanishib, muzeyning doimiy ekspozitsiyasini ham ko‘zdan kechirishdi. Alohida ta’kidlash joizki, O‘zbekiston madaniy merosini o‘rganish, saqlash va ommalashtirish bo‘yicha Butunjahon jamiyati (WOSCU) tomonidan nashr etilgan "O‘zbekiston madaniy merosi jahon to‘plamlarida" turkumining 58-jildi aynan Malayziya Islom san’ati muzeyi to‘plamlariga bag‘ishlangan.
Islom sivilizatsiyasi markazi
Axborot xizmati