Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyul, 2025   |   16 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:18
Quyosh
05:00
Peshin
12:34
Asr
17:41
Shom
20:01
Xufton
21:35
Bismillah
11 Iyul, 2025, 16 Muharram, 1447

Jihod nima?

09.03.2020   5996   4 min.
Jihod nima?

“Jihod” so‘zi arab tilidan tarjima qilinganda “g‘ayrat qilmoq”, “harakat qilmoq”, “intilmoq”, “zo‘r bermoq”, “bor kuchini sarflamoq”, “kurashmoq”, “mehnat qilmoq” kabi ma’nolarni ifodalaydi.  Islom tarixini chuqur o‘rgangan mutaxassis olimlar, tarixda yuz bergan har qanday jihod, faqatgina, mudofaa maqsadida olib borilganini ta’kidlaydilar. Bu borada zamonamiz ulamolari bunday deydilar: “Agar “jihod” islom davlatini qurish uchun yoki insonlarni dinga kirishga majburlash uchun joriy etilganida edi, Rasululloh (alayhissalom)ning o‘zlari bu borada namuna ko‘rsatgan bo‘lur edilar. Ya’ni, u zot birinchi bo‘lib Makkadagi mushriklarning kattalari bilan urushgan islom davlatini barpo etish uchun jihod e’lon qilgan bo‘lardilar. Biroq Payg‘ambarimiz (alayhissalom) bunday yo‘l tutmadilar. Aksincha, musulmon jamiyati tinch yo‘l bilan, tabiiy ravishda yuzaga kelgach, dushman musulmonlar yashab turgan yurtiga bosib kelganda  musulmonlarning himoyasi uchun jihodga chiqqanlar. Barcha Islom ulamolari bu yerdagi jihod mudofaa uchun bo‘lganligini ta’kidlashadi.
Yuqoridagilardan xulosa qilib, jihod deganda, avvalo, noto‘g‘ri yo‘ldan qaytarib, to‘g‘ri yo‘lga boshlash tushuniladi, deyish mumkin. Bu qoida kecha yoki bugun paydo bo‘lib qolgan emas. Balki ilk islom davrida yuzaga kelgan bo‘lib, Qur’oni karim oyatlariga asoslangandir. Rasululloh (alayhissalom):  “Tili va qo‘lidan boshqalar aziyat chekmagan kishi haqiqiy muslmondir. Alloh taolo qaytargan narsalardan hijrat qilgan inson haqiqiy muhojirdir”, deganlar.(Imom Buxoriy rivoyati). Ulamolar ushbu hadislarni sharhlab, undagi “hijrat”dan murod “tark qilishdir”, deganlar. Boshqa bir hadisda esa, Ummu Anas (raziyallohu anho)dan rivoyat qilinadi Rasululloh (alayhissalom): “Gunohlardan tiyilgin, o‘sha hijratning eng kattasidir. Farzlarga rioya qilgin, o‘sha jihodning eng afzalidir. Zikrni ko‘paytirgin, Qiyomat kuni Alloh taoloning huzuriga borganingda unga eng mahbub amal shu bo‘ladi”. deganlar.
Bugungi kunda diyorimizda nafaqat, musulmonlar, balki boshqa din vakillari ham emin-erkinlikda hayot kechirmoqdalar. Musulmonlar islom arkonlarini bajarish imkoniga ega bo‘lsa, Ramazon va Qurbon hayitlari dam olish kuni, deb belgilab qo‘yilgan bo‘lsa, har yili o‘n mingdan ortiq vatandoshlarimiz muqaddas haj va umra ziyoratlarini amalga oshirishda davlat o‘zi bosh bo‘lib turgan bo‘lsa, bunday musulmonobod diyordan, o‘zi tug‘ilib o‘sgan Vatanidan qanday qilib hijrat qilish mumkin?! Vatanni himoya qilish naqadar ulug‘ savob, har bir musulmonning zimmasidagi farzi hisoblansa, unga xiyonat qilish, qurol bilan bostirib kelish shu qadar katta gunoh, eng oliy jazoga loyiq jinoyat hisoblanadi.
Yana “Jihod” so‘zi lug‘atda kishi o‘zining bor imkoniyatini ishga solib, biror ishni bajarishga harakat qilishi ma’nosini anglatadi. Misol, shar’iy masalalarni yechishda bor imkonini ishga solib harakat qilgan yirik olimlar “mujtahid” deb atalgan. Ular shar’iy ilmlarda “jihod” qilishgan. Alohida ta’kidlab aytish lozimki, “jihod” so‘zi lug‘atda urush ma’nosini anglatmaydi. Asosan, urush ma’nosini anglatish uchun arab tilida “qitol” so‘zi ishlatiladi:
Islom dini ta’limotining istilohida jihod asosan uch xildir.
Birinchisi – nafs bilan kurashish, ya’ni nafsning izmiga yurib, gunoh va jinoiy ishlarga qo‘l urmaslik;
Ikkinchisi – shayton bilan kurashish, ya’ni shaytonning vasvasalariga uchib, harom va ta’qiqlangan ishlarga qo‘l urishdan saqlanish;
Uchinchisi – bosqinchilar bilan jang qilishdir;

Payg‘ambarimiz (sallallohu alayhi vasalam) ota-onaning xizmatini qilib, roziliklarini olish ham jihod turlaridan ekanini ta’kidlaganlar. Ulamolar savodsizlik, qashshoqlik, ayrim yuqumli og‘ir kasalliklarga qarshi jonbozlik kurashishni ham jihod turlaridan, deb hisoblaganlar. Mazkur misollardan xulosa qiladigan bo‘lsak, insoniyat manfaati yo‘lida, axloqimizni yaxshilash yo‘lida qiladigan sa’y-harakatlarimiz ham jihodning savoblariga teng solih amallardan ekanini anglashimiz mumkin.
Hozir esa buzg‘unchi toifalar o‘zlari ilgari surayotgan yovuz maqsadga erishish uchun yangi “jihod” turlarini o‘ylab topishgan. Ular “jihod – muqaddas urush” degan tushunchani targ‘ib qilib, aybsiz odamlarning nohaq qoni to‘kilishiga sababchi bo‘lishmoqda. Mashhur ulamo, marhum Muhammad Said Ramazon Butiy bunday buzg‘unchi toifalarning qilmishini qoralab shunday deydi: “Ular bir vaqtning o‘zida biror aybi yo‘q musulmonlarni kechasi bo‘g‘izlab ketishni “shariat ruxsat bergan ish”, deydilar. Ular oddiy yo‘lovchilar to‘la samolyotni ichidagi aybsiz insonlar bilan qo‘shib portlatib yuborishni ham “shariatda bor ish”, deydilar. Har kim ko‘zlarini yumib, Rasululloh (sallallohu alayhi vasalam) bugun oramizda yuribdilar, deb xayol qilsin. Ul zot shunday razil ishlarga rozi bo‘larmidilar?”.
Alloh taolo vatanimiz tinchligini, osmonimiz musaffoligini saqlab, barchalarimizning e’tiqodimizni sog‘lom, aqidamizni to‘g‘ri qilsin.

Aminjon ISMOILOV,
Sirdaryo tumani bosh imom-xatibi.

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Tinchlik, adolat, erkinlik, hikmat borasidagi oyatlar

11.07.2025   155   1 min.
Tinchlik, adolat, erkinlik, hikmat borasidagi oyatlar

Islom so‘zining ma’nolaridan biri tinchlikdir. Musulmonlar o‘zaro bir-birlari bilan ushbu so‘z orqali salomlashadilar, namoz vaqtida mo‘min banda aytadigan eng oxirgi kalom ham, Alloh taoloning  go‘zal ismlaridan biri, jannatning nomlaridan biri ham “As-Salom” – tinchlikdir.

Tinchlik, adolat, erkinlik, hikmat borasida ko‘plab oyatlar bor.

Qur’oni karim har bir insonga e’tiqod erkinligini kafolatlaydi. “Sizlarning diningiz o‘zlaringiz uchun, mening dinim o‘zim uchundir” (“Kafirun” surasi, 6-oyat).

E’tiqodni yoyishda zo‘rlik o‘tkazish ta’qiqlangan. “Dinda zo‘rlash yo‘q” (“Baqara” surasi, 256-oyat).

Aqlga mos, dalil-isbotli, hayotga tatbiq etiladigan yondoshuv orqali, har bir insonning aqliy darajasi va holatini hisobga olib, qalbga ta’sir qiluvchi, muloyim uslubda, agar bahs va munozara bo‘lsa, xushmuomala, adolatli va madaniyatli tarzda fikr almashish, da’vat etiladi.

“Parvardigoringizning yo‘li – diniga donolik, hikmat va chiroyli pand-nasihat bilan da’vat qiling! Ular bilan eng go‘zal yo‘lda mujodala, munozara qiling! (“Nahl” surasi, 125-oyat).

Har bir insonga, dini, millati va irqiga qaramasdan, adolat bilan munosabatda bo‘lish, dushmanlik qilmagan bo‘lsa, yaxshilik qilish, ehtirom ko‘rsatish Islom ta’limotlaridandir.

“Alloh sizlarni dinlaringiz to‘g‘risida sizlar bilan urushmagan va sizlarni o‘z diyorlaringizdan haydab chiqarmagan kimsalardan – ularga yaxshilik qilishlaringizdan va ularga adolatli bo‘lishlaringizda qaytarmas. Albatta Alloh adolat qilguvchilarni sevar” (“Mumtahana” surasi, 8-oyat).

 

Ma’rufxon Aloxodjayev,

Namangan shahri “Abdulqodir qori” jome masjidi imom-xatibi

Manba: @Softalimotlar

MAQOLA