Shu kunlarda ko‘pchilikning og‘zida bir xil gap: “Dollar 9000 bo‘libdi, endi nima bo‘ladi?”
Bunday xavotirli savol Alloh taologa bo‘lgan tavakkulning ozligidan kelib chiqadi.
Ha, dollar oshdi va buning evaziga narxlar qimmatladi. Lekin rizq Vohid, Qahhor, Razzoq bo‘lgan Zotning zimmasida. Dollar paydo bo‘lmasidan oldin odamlar ochlikdan o‘layotganmidi?! Yurtlarda qahatchilik boshlanganmidi?! Dollar nima u?! Bandaning rizqini belgilab beradigan, uning och qolish yoki qolmasligini hal qilib beradigan kuchmi?! Biz musulmonmiz! Musulmon odam “Mening rizqimni Robbim beradi” degan e’tiqodda bo‘lishi kerak!
Alloh taolo O‘zining suyukli Payg‘ambariga shunday xitob qiladi:
وَأْمُرْ أَهْلَكَ بِالصَّلَاةِ وَاصْطَبِرْ عَلَيْهَا ۖ لَا نَسْأَلُكَ رِزْقًا ۖ نَّحْنُ نَرْزُقُكَ ۗ وَالْعَاقِبَةُ لِلتَّقْوَىٰ
“Ahlingizni namoz o‘qishga buyuring va o‘zingiz ham (namoz o‘qishda) chidamli bo‘ling! Biz Sizdan rizq so‘ramaymiz, (balki) O‘zimiz Sizga rizq beramiz. Chiroyli oqibat – jannat (ahli) taqvonikidir” (Toha surasi, 132-oyat).
Xo‘sh, boshimizga tashvishlar, musibatlar nima sababdan keladi?
Alloh taolo O‘zining Kalomida shunday degan:
وَمَا أَصَابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِمَا كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ وَيَعْفُو عَنْ كَثِيرٍ وَمَا أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ فِي الْأَرْضِ وَمَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَلَا نَصِيرٍ
“(Ey, insonlar!) Sizlarga ne musibat yetsa, bas, o‘z qo‘llaringiz qilgan narsa (gunoh) sabablidir. Yana U ko‘p (gunohlar)ni afv etib turur. (Aks holda musibat bundan ham ko‘p bo‘lur edi.) Sizlar yerda (hech kimni) ojiz qoldiruvchi emassizlar. Sizlar uchun Allohdan o‘zga biror (haqiqiy) do‘st ham, yordamchi ham yo‘qdir” (Sho‘ro surasi, 30-31-oyatlar).
Salafi solihlarning birlariga: “Narxlar qimmatladi” deyildi. Shunda u kishi: “Uni istig‘for bilan tushiringlar!” dedilar.
Demak, boshimizga tushayotgan musibatlar, narxlarning qimmatlashi kabi muammolar bizning sodir etgan gunohlarimiz sababli bo‘ladi. Shu bois ixlos bilan “Astag‘firulloh”ni ko‘p aytishimiz kerak.
Bir a’robiyga: “Bir burda non bir dinor bo‘libdi” deyilganda, u: “Allohga qasamki, agar bug‘doy doni bir dinor bo‘lsa ham, bu meni tashvishga solmaydi. Men Allohga, U Zot menga buyurganidek ibodat qilaman. U O‘zi va’da qilganidek menga rizq beradi” dedi.
Biz ko‘pincha o‘zimizga buyurilgan ishlarni unutib, Alloh taolo O‘z zimmasiga olgan masalada yugurib-yelamiz. Ya’ni rizq masalasida. Ammo o‘zimizga buyurilgan ibodatlarni qilishda, bandalikni o‘z o‘rniga qo‘yishda sustkashlik qilamiz. Alloh bizga buyurgan ibodatlarni o‘z vaqtida ado etsak, U Zot bizning rizqimizni ziyoda qilib beradi.
Bandaning rizqida tanglik bo‘lishi qilgan gunohlari sababidan ekani ushbu hadisda ham ta’kidlanadi.
Sevikli Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Banda sodir etgan gunohi tufayli rizqdan mahrum bo‘ladi” deganlar.
Shu bois gunohlarimizga ko‘p istig‘for aytib, tavbada bardavom bo‘laylik!
Insonlar Salama ibn Dinorning oldiga borib, unga: “Ey Abu Hozim! Ko‘rmaysizmi, narx-navo qimmatlabdi” deyishdi. Shunda u kishi: “Bundan nega tashvishlanyapsizlar?!! Narx-navo arzonligida bizga rizq bergan Zot narx-navo qimmatlaganda ham bizga rizq beradi” dedilar. Mana bu tavakkul va ishonchning yuksak ko‘rinishidir.
Agar maxluqlarning rizqi dollarga bog‘liq bo‘lganida, dollar oshgan paytda osmonda parvoz qilayotgan qushlar, dengizda suzib yurgan baliqlar va quruqlikdagi barcha jonzotlar ochlikdan o‘lib ketgan bo‘lardi.
Alloh taolo bizni ibodatda, tavbada bardavom bandalaridan qilib, rizqimizni ziyoda va barakali etsin!
Nozimjon Hoshimjon tayyorladi
Cavol: Men jamoat namoziga borishni endi boshladim. Men namozni sekin o‘qiyman. Gap shundaki, ko‘pincha men salavotni o‘qiyotganimda imom ikki tarafga salom berayotgan bo‘ladi. Shu holada men salavotni tugatib, keyin duo o‘qib so‘ng salom berishim kerakmi yoki imom bilan barobar salom berishim kerakmi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Siz bu holatda imom bilan birgalikda salom berasiz. Zero, salavot o‘qish sunnat, imomga ergashish esa vojib amal sanaladi. Vojib amal sunnat amaldan yuqori bo‘lgani sababli siz vojib bo‘lgan amalni bajarasiz. Agar tashahhud (“At-tahiyyot...”) duosini o‘qiyotganingizda imom salom berib qolsa, siz tashahhud duosini tugatib, keyin salom berasiz. Chunki tashahhud duosini o‘qish vojib amal hisoblanadi.
Alloma ibn Obidin rahimahulloh bunday deydilar: “Farz va vojib amallarda kechiktirmasdan imomga ergashish vojib sanaladi. Ammo imomga ergashish bilan boshqa vojib amal teng kelib qolsa, “imomga ergashish kerak” deb vojibni tark qilmaydi, balki avval vojibni bajarib, keyin imomga ergashadi. Masalan, imomga iqtido qilgan kishi tashahhudni tugatishdan avval imom uchinchi rakatga tursa, iqtido qilgan kishi avval tashahhudni tugatib, keyin o‘rnidan turib, imomga ergashadi (Chunki ikkisi ham vojib bo‘lib, birini bajaraman deb boshqasini tark qilmaydi).
Agar imomga ergashish bilan sunnat amal teng kelib qolsa, yuqoridagidek qilmaydi. Masalan, (sajda yoki rukuda) imomga iqtido qilgan kishi tasbihni uch marta aytishidan avval imom boshini ko‘tarsa – fuqaholarimiz eng to‘g‘risi deya aytgan gapga ko‘ra - imomga ergashadi. Chunki sunnatni tark qilish vojibni kechiktirishdan ko‘ra ustundir” (“Raddul muhtor” kitobi).
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi