Ramazon oyi ovqat ratsioni va uxlash davomiyligida yilning qolgan oylaridan farq qiladi. Bir oy sog‘lom ovqatlanishga e’tibor berish orqali ortiqcha vazndan xalos bo‘lishni istaganlar uchun munosib va yetarli muddatdir. Ayrim ro‘zadorlar o‘zlari sport bilan shundog‘ ham shug‘ullanib turadilar. Lekin ko‘pchilik ro‘za boshlanishi bilan dangasalik kasaliga duchor bo‘ladi. Bu masalada mutaxassislarning fikrlari bilan imkon qadar tanishib chiqishga harakat qilamiz.
Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, hech qanday jismoniy mashqlarsiz ketma-ket 30 kun davomida ro‘za tutish quvvatning va tana salomatligining pasayishiga olib kelar ekan. Shuning uchun ham musulmonlar muqaddas Ramazon oyi davomida o‘z salomatliklarini yaxshi saqlab qolishlari uchun jismoniy faollikka e’tibor berishlari kerak.
Ramazon oyi bu yil ham issiq yetarli bo‘ladigan mavsumda keldi. Buning ustiga badan tarbiya davrida ham tana haroratini ortishini hisobga olish kerak.
Agar jismoniy mashqlarni bajarib turish kerak bo‘lsa, u holda ularni ovqatdan oldin qilgan afzalmi yoki keyin qilish foydali bo‘ladimi?
Agar iftordan oldin qilinsa, u holda muddat 60 daqiqadan ko‘payib ketmasligi kerak, ya’ni iftordan 60 daqiqadan ko‘p bo‘lmagan muddat avval qilinishi lozim.
Bunda u sovutgichli yoki salqin joyda o‘tkaziladigan mashqlarni bajarishi kerak. Yetarli miqdorda iftordan so‘ng suyuqlik ichish hamda zarur darajada uxlab olish kerak.
Bordiyu mashqlar iftordan keyin amalga oshirilsa, u holda uni iftorlikdan kamida uch soat o‘tkazibgina qilish tavsiya etiladi. Chunki organizm bu orada hazm qilishni bajarish bilan band bo‘ladi. Ushbu holda ham iftordan avvalgidagiga o‘xshab salqin joyda olib borilishi tavsiya etiladi.
Yuqoridagilardan kelib chiqib ro‘zadorlarga jismoniy faollik borasida quyidagi tavsiyalarni berish mumkin ekan.
Salqin xonada har kuni 30 daqiqa atrofida mashq qiling. Jismoniy mashqlar borasida shuni yodda tutish zarurki, havo issiq bo‘lganda, ayniqsa, ramazon oyida kunduzlari keragidan ortiqcha mashq qilishdan qoching. Issiq havo atmosferadagi suyuqliklarni kamaytirgani kabi tanadagi suvni ham kamaytiradi va bu insonga zarar qilib ayrim hollarda oshqozon yaralanishiga olib kelishi ham mumkin ekan.
Ramazon oyi davomida iftor qilishdan ikki yoki uch soat oldin o‘zingizga qulay vaqtni tanlab mashq qiling, ammo iftordan keyin jismoniy mashqlarni imkon qadar bajarmaslik kerak, chunki tana energiyasining katta qismi bu paytda ovqat hazm qilish jarayoniga yo‘naltiriladi. Lekin bemor bo‘sangiz mashq qilishdan oldin shifokoringiz bilan maslahatlashishni unutmang.
Televizor qarshisida uzoq o‘tirish va boshqa turdagi dangasaliklarni kamaytirish kerak. Aksincha, yurish yoki uy ishlari bilan mashg‘ul bo‘lishga o‘xshash tadbirlarni ko‘paytiring.
Agar bosh aylanishi, ko‘ngil aynishi, nafas olish yoki ko‘krak qafasida og‘riqlar bo‘lsa, darhol jismoniy faoliyatni to‘xtatib, dam oling.
Ro‘zadorlik paytida tanada suvsizlik ortib ketishiga yo‘l qo‘ymaslik uchun iftor va saharlik orasida kun bo‘yi kerak bo‘ladigan miqdorda suyuqlik iste’mol qilish kerak.
Imom Muslim va boshqalar rivoyat qilgan quyidagi hadisda Payg‘ambar (alayhissalom) mo‘minlarni foyda va manfaat keltiradigan ishlarda Allohdan madad so‘ragan holda faol, g‘ayratli va peshqadam bo‘lishga targ‘ib qilib dedilar: “Kuchli mo‘min kuchsiz mo‘mindan yaxshiroq va Allohga suyukliroqdir, lekin har ikkisida ham yaxshilik bor. Senga foydali bo‘lgan ishlarga haris bo‘lgin va (ishingda) Allohdan yordam so‘ragin, lekin hargiz zaif bo‘lma!”. Demak, mo‘minlar ushbu hadisdagi Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) ning ikkilanish va jur’atsizlikdan qaytarilgan tavsiyalariga muborak ramazonda ham amal qilishlari maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Saidjamol Masayitov
Xalqaro aloqalar bo‘limi xodimi
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti
Shavkat Mirziyoyev Janobi Oliylariga
Bismillahir Rohmanir Rohim
Assalomu alaykum va rahmatullohi va barakotuh
Muhtaram Prezident Janobi Oliylari!
Alloh taologa behisob shukrki, Sizning bevosita tashabbuslaringiz va sa’y-harakatlaringiz bilan haj amallarini yuqori saviyada tashkil etishga muvaffaq bo‘lmoqdamiz.
Bunday e’tibor va ehtiromni biz hojilar chin yurakdan his etib, yaratilgan barcha qulayliklar uchun Sizga chuqur minnatdorlik izhor etamiz.
Hurmatli Prezident Sizni va Siz orqali yurtdoshlarimizni haj ibodatini ado etayotgan hamyurtlarimiz nomidan musulmon ummati uchun eng ulug‘ bayram – Qurbon hayiti bilan samimiy muborakbod etamiz.
Zero, Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) “Duolarning eng yaxshisi arafa kuni qilingan duodir”, deb xushxabar berganlar.
Alloh taoloning bayti joylashgan muqaddas zaminda – Mino, Arafot kabi muborak manzillarda ulug‘ amallarni ixlos ila bajarmoqdamiz.
Sizni vaqt ajratib, muborak haj ziyorati uchun yaratilgan sharoitlar va salomatligimiz haqida so‘raganingiz hamda har kuni holimizdan xabardor bo‘lib turganingiz ibodat bilan yurgan biz hojilarni cheksiz darajada mamnun etdi.
Bunday e’tibor va ehtiromni Saudiya Arabistonining mutasaddilari ham yuqori baholab, Siz Janobi Oliylariga hurmat va duolarini izhor etmoqdalar.
Muborak maskanlarda har bir ziyoratchi Sizning g‘amxo‘rligingizni yurakdan his qilib, ko‘zlarida yosh bilan duolar qilayotganini alohida aytib o‘tmoqchiman.
Sizga aytadigan yana bir xabarimiz, Saudiya Arabistonida bo‘lib turgan yurtimizning diniy soha vakillari hamda ziyoratchilari tomonidan mavsum davomida Qur’oni karim 10 ming marotaba xatm qilinib, yurtimizga tinchlik, xalqimizga farovonlik tilab duolar qilindi.
Hurmatli Prezident, Siz yaratib bergan imkoniyatlardan ruhlanib, o‘zbekistonlik hojilar yurtga qaytganimizdan keyin “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” degan ezgu tashabbusni bir ovozdan ilgari surib, Uchinchi renessans yaratuvchilarini tarbiyalashda Sizga ko‘makchi bo‘lmoqchimiz.
Siz boshchiligingizda yurtimizda tinchlikni mustahkamlash, xalqimizning ma’naviyatni yuksaltirish, ayniqsa yoshlarning sifatli ta’lim olishi, kasb-hunar egallashi, kerak bo‘lsa dunyoni egallashi kabi masalalar eng ustuvor vazifaga aylandi.
Shunday ekan, biz hojilar yurtimizga qaytgach, quyidagi ishlarni amalga oshirmoqchimiz:
– ona-Vatanimiz taraqqiyotiga xolis xizmat qilish, mahallalarda tinchlik va birdamlikni mustahkamlash, aholi orasida tinchlik-osoyishtalikni qadriga yetish, xalqimizni ma’nan yuksaltirish, jamiyatdagi islohotlarga daxldorlik hissini oshirish kabilarga targ‘ib etish;
– kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish, ilmni qadrlash va ilm-ma’rifatga homiylikda namuna bo‘lish;
– to‘ylar, oilaviy tadbirlar va marosimlarda me’yoriylikka amal qilgan holda kamxarj va ixcham o‘tkazishda bosh-qosh bo‘lish;
– kiyinishda va muomalada oddiylik va kamtarinlikka amal qilish, dabdababozlik, isrofgarchilik, maishatbozlik kabi illatlardan yiroq bo‘lishni targ‘ib qilish;
– yoshlarni muvaffaqiyatlarga faqat o‘qib-o‘rganib, ilm bilan erishish mumkinligini o‘rgatish;
– ustozlar, o‘qituvchi va murabbiylarga doimo ehtirom ko‘rsatish, ularni moddiy qo‘llab-quvvatlash ishlariga ko‘mak berish;
– mahallalardagi notinch oilalar, shu jumladan tarbiyasida muammosi bor yoshlar o‘rtasida tushuntirish ishlarini olib borish;
– hududlardagi maktablarning ta’mirga muhtoj qismini joriy ta’mirlash ishlariga ko‘maklashish;
– xayriya, mehr-muruvvat va yordam ko‘rsatish ishlarini ko‘paytirish.
Barcha hojilarimiz yurtimizga qaytgandan so‘ng ushbu tashabbuslarni qat’iy amalga oshirishga va’da beramiz.
Zero, jonajon Vatanimiz kelajagi, xalqimiz farovonligi va yurtimiz shonu shuhrati Siz aytganingizdek yoshlarimiz qo‘lidadir. Ular ertaga O‘zbekistonni yanada kuchli, yuksak taraqqiy etgan davlatga aylantirish uchun o‘zlarining bor bilimi, iqtidori va kuch-g‘ayratini safarbar qilsa, ko‘zlagan barcha ezgu maqsadlarimizga, albatta erishamiz.
Yusuf Xos Hojib bobomiz aytganlaridek:
“Zakovat bor joyda ulug‘lik bo‘ladi,
Bilim bor joyda buyuklik bo‘ladi”.
Hurmatli Prezident Janobi Oliylari!
Biz, 15 ming hoji duolar ijobat bo‘ladigan Arafotda turib, Alloh taolodan Sizga mustahkam sog‘lik, uzoq umr va ulkan muvaffaqiyatlar tilab, olib borayotgan barcha ishlaringizda madadkor bo‘lishini so‘rab iltijolar qilyapmiz.
Alloh taolo butun dunyo mo‘min-musulmonlariga Qurbon hayitini muborak aylasin, tinchlik-xotirjamlik ato etsin, ibodatlarimizni O‘z dargohida husni qabul aylasin, ona Vatanimizni obod, xalqimiz hayotini yanada farovon qilsin!
Qurbon hayiti muborak bo‘lsin!
Hurmat va kamoli ehtirom ila,
O‘zbekiston hojilari,
Makka shahri Arafot vodiysi,
2025 yil 5 iyun