Alloh taolo Qur’oni karimning bir nechta oyatlarida ilmni maqtab, ilm sohiblariga ulkan mukofotlarni va’da qilgan. Mufassir olimlar bu boradagi ma’lumotlarni jamlab quyidagi xulosalarni berganlar:
Birinxidan, Alloh taolo Odam alayhissalomga farishtalar bilmaydigan narsalarning ilmini o‘rgatish orqali uni yer yuziga xalifa etib sayladi. Aynan ilmning fazilati tufayli hozirga qadar yer yuzida farishtalar emas, balki insonlar yashab kelmoqda.
Ikkinchidan, Alloh taolo ilmni hikmat deb nomlab, hikmatni eng ulug‘ ish ekanini aytdi. Muqotil bu haqda shunday deydi: “Qur’onda kelgan hikmat so‘zi to‘rt xil ma’noda ishlatilgan: birinchisi, pand-nasihat; ikkinchisi, fahm-farosat va ilm; uchinchisi, payg‘ambarlik; to‘rtinchisi, Qur’on ma’nolaridir. Bularning bari ilmga bog‘liq”.
Uchinchidan, Alloh taolo: “Va sizlarga faqat ozgina ilm berilgan, xolos” deb marhamat qilgan. Buning ma’nosi shuki, ilm shunchalik cheksizki, uning insoniyatga berilgan bir qismining o‘ziyoq koinotdagi katta-katta kashfiyotlarni ochmoqda. Boshqa bir oyatda esa Alloh taolo: “Ayting, dunyo matosi ozdir”, deb butun borliqqa oz sifatini bermoqda. Endi, tafakkur qilaylik, Allohning nazdida oz va arzimas bo‘lgan dunyoning sir-sinoatini bilishgan ojizmiz-u, cheksiz-chegarasiz ilmga nima deb ta’rif berish mumkin!
To‘rtinchidan, Alloh taolo ilmlilarni ilmsizlardan ustun qo‘ydi: “Ayting, biladiganlar bilan bilmaydiganlar teng bo‘lurmi?!” Albatta, yo‘q, ular aslo barobar emaslar. Alloh taolo Qur’onda olti narsani olti narsadan ustun qo‘ygan: birinchisi, nopokni pokdan, ya’ni halolni haromdan; ikkinchisi, ko‘zi ojizdan ko‘zi ko‘radigan insonni; uchinchisi, nurni zulmatdan; to‘rtinchisi, jannatni jahannamdan; beshinchisi, soyani oftobdan; oltinchisi, olimni johildan. Agar yaxshilab o‘ylab ko‘rilsa, bularning bari ilmning jaholatdan ustunligi bilan bog‘liqligini ko‘rish mumkin.
Beshinchidan, Alloh taolo olimlarga itoat qilishga buyurdi: “Allohga itoat qilinglar va Rasulga hamda o‘zlaringizdan bo‘lgan ish boshlariga itoat qilinglar”. Oyatdagi “...ish boshlari”dan murod olimlardir.
Oltinchidan, Alloh taolo olimlarni ikkita oyatda O‘zidan keyingi ikkinchi o‘rinda zikr etdi. Birinchisi, “Allohga itoat qilinglar va Rasulga hamda o‘zlaringizdan bo‘lgan ish boshlariga itoat qilinglar” oyati bo‘lsa; ikkinchisi, “Allohdan boshqa iloh yo‘qligiga Alloh, farishtalar va ilmlilar guvohlik berdilar” oyatidir. So‘ng Alloh taolo olimlarning martabasini yanada ko‘tarib, boshqa ikkita oyatda ularni O‘zidan keyingi birinchi martabada zikr etdi. Ya’ni, bir oyatda: “Va uning ta’vilini Alloh va faqat puxta ilmlilargina biladi” deb xabar bergan bo‘lsa, yana bir boshqa oyatda: “Ayting, men bilan sizning orangizda Alloh va Kitob haqida ilmi borlar guvohlikka kifoya qilur”, deb olimlarni birinchi martabaga qo‘ygan. Bundan-da oliyroq martaba, mansab bormi?!
Yettinchidan, olimlarni darajalarga ko‘tardi: “Alloh sizlardan imon keltirgan va ilm ato qilinganlarani darajalarga ko‘tarur”. Alloh taolo Qur’onda to‘rt toifani yuqori darajalarga ko‘targan: birinchisi, Badr jangida ishtirok etgan mo‘minlarni; ikkinchisi, mujohidlarni; uchinchisi, solihlarni va to‘rtinchisi, olimlarni. Badr ahlini boshqa mo‘minlardan yuqori darajaga qo‘ydi, mujohidlarning fazilatini uzrli sabab bilan janga bora olmagan mo‘minlarnikidan bir necha daraja yuqori sanadi, solihlarni esa yuqoridagilardan ham balandroq darajaga ko‘tardi va olimlarni mazkur uch toifadan ham afzal darajaga qo‘ydi. Demak, olimlar insonlar ichida eng afzalidir.
Sakkizinchidan, Alloh taolo olimlarni “Allohdan qo‘rquvchi bandalar” sifati bilan maqtagan: “Albatta, Allohdan bandalari orasida faqat olimlarigina qo‘rqurlar”.
Abdulloh Mallaboyev
O‘MI Matbuot xizmati
Alloh taologa cheksiz hamdu sanolarimiz, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga mukammal salavotu salomlarimiz bo‘lsin.
Muhtaram yurtdoshlar!
Allohga shukrki, go‘zal diyorimizda har tongni tinchlik, xotirjamlik bilan qarshi olmoqdamiz. Ushbu ulug‘ ne’mat sababli, har sohada yutuqlar, yuksalishlar bo‘lmoqda, ne’matlar kundan-kun ziyoda bo‘lib bormoqda. Bu yurtda inson aziz, uning qadri yuksak ekani, o‘zining hayotiy ifodasini topib bormoqda. Ayniqsa, ijtimoiy himoyaga muhtojlar, nogironligi bo‘lgan insonlar, kambag‘al oilalarga doimiy g‘amxo‘rlik ko‘rsatib kelinmoqda.
Shubhasiz, oxirgi yillarda kam ta’minlangan, boquvchisini yo‘qotgan, yordamga muhtoj fuqarolar bilan manzilli ishlash bo‘yicha qonuniy asoslar va xalqparvar tizim yaratildi.
Siz aziz yurtdoshlarimizga murojaat qilar ekanmiz, shuni alohida ta’kidlashni xohlardikki, ijtimoiy himoya masalasida Prezidentimizga kamarbasta bo‘lish barchamiz intilayotgan farovon kelajak, farzandlarimiz baxtu saodatini ta’minlashning eng muhim shartidir.
Islom dinida muhtojlarga yordam berish, jismoniy imkoniyati cheklangan insonlarga mehr-muruvvat ko‘rsatish, miskin va bechoralar holidan xabar olish eng savobli amallardan hisoblanadi. Muborak dinimiz xayr-saxovatga buyurar ekan, uni o‘z o‘rniga sarflashga amr etadi. Muhtoj insonlar haqqiga xiyonat qilish esa og‘ir gunoh sanaladi.
Yurtimizda Ijtimoiy himoya milliy agentligi tashkil etilishi xalqimiz qalbidagi ezgu ish bo‘ldi. Agentlik og‘ir ijtimoiy holatga tushgan va tushish xavfi bo‘lgan aholi bilan manzilli ishlayotgani, xayru ehsonlarni o‘z egalariga yetkazayotgani xalqimizni mamnun etmoqda, qalbiga xursandchilik ulashmoqda. Albatta, mana shunday mehrga muhtoj insonlarning duosi bilan yurtimiz yanada obod bo‘ladi.
Hurmatli yurtdoshlarimiz!
Yaratganga shukr, tarbiyaning asosiy poydevori bo‘lgan maktabga, yoshlarni ilm-ma’rifatli qilishga davlatimiz tomonidan doimiy e’tibor qaratilmoqda. Yangidan yangi maktablar, bog‘chalar qurilmoqda. Yurtimizda o‘rta hisobda yiliga bir million bola tug‘ilmoqda. Bu degani, yetti yildan keyin bir necha ming maktabga ehtiyoj paydo bo‘ladi. Shunday ekan, saxovatpesha kishilarimiz maktab qurish yoki ta’mirlash ishlariga ham katta e’tibor qaratishlarini tavsiya etamiz. Zotan, ma’rifat, ziyo maskani bo‘lgan ta’lim dargohlarini qurish, obod qilish ajri ulug‘ amallardan hisoblanadi. Shuningdek, ta’lim muassasalari talaba va o‘quvchilarni moddiy tarafdan ta’minlash, ularni kontrakt-shartnomalarini to‘lab berish, o‘quv qurol va darsliklarini olib berish savobi doimiy yozilib turadigan sadaqai joriya bo‘ladi.
Aziz vatandoshlar!
Taassufki, to‘ylar, oilaviy tantanalar, marhumlar xotirasi, haj va umraga borib-keluvchilarni kutib olishga bag‘ishlangan yig‘inlar, ulardagi bir-biridan o‘tib tushadigan, kimo‘zarga, riyoga, isrofga to‘la ishlar xalqimizning jiddiy muammolaridan biri bo‘lib kelmoqda.
Shu o‘rinda, ziyolilar, yoshi keksa otaxonu onaxonlar, nuroniylarga aytar so‘zimiz, keling, birgalikda yurtimiz aholisiga, ayniqsa, yuqoridagi kabi isrofgarchilik va dabdaba qilayotganlarga tushuntirish ishlarini ko‘paytiraylik, bu kabi illatlarga birgalikda barham beraylik. Alloh taolo ato etgan mol-dunyoni isrof qilish – katta gunoh, ekanini uqtiraylik! Buning o‘rniga topganlarimizni savobli ishlarga sarflab, beva-bechora, nochor, muhtojlarga yordam beraylik, ana shunda ulkan savobga ega bo‘lamiz, inshoaalloh!
Qadrli ulamolar va imom-domlalar!
Ijtimoiy himoya bo‘yicha Yurtboshimizning tashabbuslarini qo‘llab-quvvatlagan holda, biz – din peshvolari quyidagi 7 ta vazifani amalga oshirishni belgilab olmoqdamiz:
Birinchi, ulamolar va imom-xatiblar “Xayru saxovat – qalblarga quvonch ulashadi” shiori ostida targ‘ibot-tashviqot ishlarini keng ko‘lamda amalga oshirish.
Ikkinchi, har bir markaziy masjid 5 tadan ehtiyojmand oilani otaliqqa olib, ularning farzandlarini o‘quv kurslarida o‘qitishi, kasb-hunarga o‘rgatishi va doimiy daromadga ega bo‘lishiga ko‘maklashish.
Uchinchi, har bir tuman-shahar bosh imom-xatiblari hududidagi kamida 1 ta maktabni homiylarni jalb etgan holda ta’mirlash ishlariga yordam ko‘rsatish.
To‘rtinchi, “Vaqf” xayriya jamoat fondi Ijtimoiy himoya milliy agentligi bilan hamkorlikda mamlakatimiz bo‘yicha kam ta’minlangan oilalar farzandlari bo‘lgan 200 nafar yoshni kasbga o‘rgatish va ish bilan band qilish.
Beshinchi, “Vaqf” xayriya jamoat fondi “Inson” ijtimoiy xizmatlar markazi bilan hamkorlikda jismoniy imkoniyati cheklangan bolalarga 50 dona sport aravachasi va boshqa reabilitatsiya vositalari olib berib, ularning davolanishlariga ko‘maklashish.
Oltinchi, masjid imom-xatiblari homiylarni jalb etgan holda “Mehribonlik”, “Saxovat”, “Muruvvat” uylariga va mehnat faxriylariga moddiy yordamlar ko‘rsatish ishlarini tashkil etish.
Yettinchi, imom-xatiblar tomonidan to‘y-ma’raka marosimlardagi isrofgarchilik, umra ziyoratidan qaytgandan keyin har xil xo‘jako‘rsin marosimlari uyushtirishdek illatlarning oldini olish yuzasidan targ‘ibot ishlarini amalga oshirish.
Aziz yurtdoshlar!
Xayrli va savobli ishga hissa qo‘shgan, yetim-yesir, beva-bechoraning boshini silagan odamning amal daftariga qiyomatgacha sadaqai joriya savobi to‘xtamasdan yozilib turishini, bunday odam xalq ichida, el orasida doimo hurmat va e’zozda bo‘lishini unutmaylik!
Alloh taolo ezgu ishlarimizni O‘zi mukofotlasin, omin!
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Ulamolar Kengashi raisi,
muftiy Shayx Nuriddin XOLIQNAZAR
Toshkent shahri
2024 yil 26 dekabr