Odam savdosi jinoyati bugungi kunda dunyo hamjamiyatini jiddiy tashvishga solayotir. Ushbu jinoyat muayyan hudud yoki qit’adagina emas, asta-sekin dunyoning turli nuqtalariga kirib borayotgani uchun ham xavflidir. Unga qarshi kurashish, oldini olish bo‘yicha jiddiy choralar ko‘rilmoqda. Bu borada mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ishlar jahon hamjamiyatining haqli e’tirofiga sazovor bo‘lmoqda.
Xususan, 2008 yili mamlakatimiz parlamenti “Odam savdosiga qarshi kurash to‘g‘risida”gi Qonunni qabul qildi. Shuningdek, Prezidentimizning “Odam savdosiga qarshi kurashish samaradorligini oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Qarori e’lon qilindi. Bundan tashqari, O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qarori bilan Odam savdosi jabrdiydalariga yordam berish va ularni himoya qilish bo‘yicha respublika reabilitatsiya Markazi tashkil etildi.
Odam savdosi jabrdiydalarini qulay yashash va shaxsiy gigiyena shart-sharoitlari, shuningdek, oziq-ovqat, dorivor vositalar va tibbiyot buyumlari bilan ta’minlash, ularga kechiktirib bo‘lmaydigan tibbiy, ruhiy, ijtimoiy, huquqiy va boshqa yordam ko‘rsatishdan tashqari, xavfsizligini ta’minlash, qarindoshlari bilan muloqot o‘rnatishiga ko‘maklashish ushbu markazning asosiy vazifalaridir.
Bugungacha markaz xizmatidan foydalangan mingga yaqin jabrdiydalarning 28 foizini ayollar va 2,9 foizini voyaga yetmagan bolalar tashkil etadi. Ularga tibbiy, ruhiy yordamdan tashqari, ish topishlariga ham ko‘maklashildi. Xususan, O‘zbekiston Respublikasi Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligining joylardagi bo‘limlari bilan birgalikda ularni ish bilan ta’minlash masalasi ijobiy hal qilib berilmoqda.
Shu o‘rinda alohida ta’kidlash lozim, odam savdosi jinoyatidan jabrlanganlarni to‘g‘ri tushunib, tiklanib olishlariga beg‘araz yordam ko‘rsatishda mamlakatimizning turli idoralari mas’ul xodimlaridan tortib, oddiy fuqarolarigacha o‘zlarining yuksak insoniylik xislatlarini namoyon etmoqdalar. Xususan, Markazga murojaat qilayotganlarning bo‘sh vaqtlarini mazmunli tashkil etib, madaniy hordiq chiqarishlarida “O‘zbekkino” Milliy agentligi, O‘zbekiston Milliy akademik drama teatri hamda boshqa madaniyat muassasalari xodimlarining xizmati alohida ta’kidga loyiq. Shuningdek, jabrdiydalarning doimiy yashash joylariga yetib olishlariga ham qator tashkilotlar homiylik yordami ko‘rsatishyapti. Fursatdan foydalanib, bu borada katta yordam berayotgan homiy tashkilotlar qatori O‘zbekiston Respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi va uning joylardagi boshqarmalari, Bandlik markazlari, prokuratura hamda ichki ishlar tizimi xodimlariga minnatdorlik bildiramiz.
Ziyoda FARHODOVA,
Odam savdosi jabrdiydalariga yordam berish
va ularni himoya qilish respublika
reabilitatsiya markazi xodimasi
Savol: Biz tomonlarda qattiq yomg‘ir yog‘ib, Juma va ikki hayit namozlarida odamlar tashqarida namoz o‘qiy olmay, masjid ichiga tiqilib ketadi. Sunnatni almashib o‘qib olishadi, ammo farz namozda buning imkoni yo‘q-ku. Bu holatda qanday yo‘l tutiladi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Bu kabi uzrli hollarda ya’ni savolda zikr qilinganidek, Juma va ikki hayit namozlarida orqadagilar oldingi safdagi namozxonlarning bellariga sajda qilib, namozni ado etsalar bo‘ladi.
Buning kayfiyati shunday: Avvalgi safdagilar odatdagidek ruku va sajda qiladilar. Ularning orqasidagilar esa, rukuda imkon qadar egiladilar, so‘ng sajdada oldingi safdagi odamlarning orqa bellariga boshlarini qo‘yib, sajda qiladilar. Farzni shunday o‘qisalar, sunnatlarni savolda aytilgandek almashib o‘qib olaveradilar. Chunki belga sajda qilish zarurat tufayli joiz bo‘ladi. Sunnat namozni o‘qishda esa, bunday zarurat bo‘lmaydi.
Bundan tashqari, bu kabi uzrli holatlarda oldindagi odamning oyoqlari ustiga yoki o‘zining soniga ham sajda qilish mumkin. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.