Allohga hamdlar bo‘lsinki, ommaviy tarzda o‘tkazilayotgan Qur’on musobaqasining ilk yilidayoq diyorimizda Allohning kalomiga muhabbat qo‘ygan qori yigit-qizlarimiz soni ming-minglab ekani yaqqol namoyon bo‘ldi. Musobaqaning ilk bosqichini kuzatar ekanmiz, qori va qoriyalarimizning yuzidagi nur, muomalasidagi samimiylik va qiroatidagi jozibadan barchamiz so‘z bilan ta’riflab bo‘lmaydigan darajada mamnunlikni his etdik.
Agar insonning qalbi Qur’onga muhabbatli bo‘lsa, uning qiroatidan lazzatlanadi, unga bor e’tiborini qaratadi va buning natijasida chuqur tushunish uchun tadabbur hosil bo‘ladi. Barcha ishlari o‘ngidan oladi, nafs istaklari kamayib, ixlosi ortib boraveradi. Aksincha, agar muhabbat bo‘lmasa, qalbning Qur’onga yuzlanishi qiyin bo‘ladi. Qur’onga tomon burilish faqatgina nafsini qattiq tergash, o‘zini majburlash orqali bo‘ladi.
Biz orzu qilgan komil inson va barkamol avlodlar mana shunday Qur’onga muhabbatli kishilardan chiqadi. Yaratgan Parvardigorga ming shukrki, mana shunday insonlar bizning o‘lkamizda hali juda ham ko‘p ekan. Bunday ulug‘ ne’matni Haq taolo bardavom aylasin, barcha mutasaddilardan Alloh taolo rozi bo‘lsin.
Tashkiliy hay’at tomonidan Matbuot xizmatiga ma’lum qilinishicha, Qur’on musobaqasi ishtirokchilarini ro‘yxat olish ishlari 15 yanvar kuni yakunlangan. Unga ko‘ra, jami ishtirokchilari soni 5366 nafarni tashkil etgan. Shundan 3263 nafar erkak 2103 nafari ayol-qiz ishtirokchilar ekan. Mana bu ko‘rsatkich haqiqiy kutilmagan natija, tarixiy voqea bo‘ldi.
Mana endi ko‘pchilik muhtaram Prezidentimizning Qur’on musobaqasini o‘tkazishga katta tashabbus ko‘rsatib: “Qur’onni eshitish, eshita olish yuksak ma’naviyat, ma’rifat. Qur’on hech qachon yomonlikka da’vat qilmaydi. Agar, Qur’oni karimni eshita olsak, eshittira olsak bu muvaffaqqiyat bo‘ladi. Elimizga nur keladi”, deb aytgan gaplarining hikmatini anglagan bo‘lsa, ajab emas...
Musobaqalarning o‘tish jarayonlarini kuzata turib, mana shunday fayzu barakotli kunlardan mamnun bo‘lgan hamyurtlarimizning ko‘zlari yosh ila qo‘llarini duoga ko‘tarib, uning shukronasi uchun yaratgan Parvardigorga hamdu sanolar aytishayotgani, bu ishga tashabbuskor bo‘lgan Davlatimiz rahbari, tashkiliy ishlarga bosh bo‘lib turgan olimu ulamolarimiz haqqiga duolar qilishayotganing bevosita guvohi bo‘ldik, Yaratgan Parvardigorga shukr.
Azizlar barchangizning e’tiboringizga Qur’on musobaqasi ishtirokchilarining mintaqa, ayol-erkak va yo‘nalishlar bo‘yicha sonini havola etamiz.
Qori va qoriyalarimizning chiqishlarini jonli kuzatib, Qur’onga bo‘lgan muhabbatimizni yanada sayqallashga chaqiramiz.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati
“Mazhab” so‘zi arabcha so‘z bo‘lib, “yo‘l”, “yo‘nalish” ma’nolarini bildiradi. Shar’iy istilohda esa, “biror diniy masala, muammo bo‘yicha muayyan mujtahid olimning fatvo chiqarish yo‘lidir”. Sahoba va tobe’inlar davrida mazhablar ko‘p bo‘lgan. Ammo vaqt o‘tishi bilan ular orasida to‘rt yirik: hanafiy, molikiy, shofeiy, hanbaliy mazhablari rivoj topgan. Mazkur to‘rt mazhab vujudga kelishining asosiy omili – bular qolgan mazhablarning ta’limotini ham tadqiq qilib, qamrab olganidir.
Bu haqda alloma Ibn Rajab o‘zining “To‘rt mazhabdan boshqaga ergashganga raddiya” asarida quyidagi so‘zni aytganlar: “Ko‘plab mazhablar orasidan aynan to‘rt mazhab saqlanib qolishi xuddi Qur’oni karimning yetti qiroatidan faqat bittasi qolganiga o‘xshaydi. Payg‘ambar sallallohu alayhi vasallamga Qur’oni karim yetti xil lahjada nozil bo‘lgan. Keyinchalik islom dini atrofga keng yoyilib, musulmonlarning soni ortib bordi va qiroat borasida ular o‘rtasida ba’zi ixtiloflar kelib chiqqach, Usmon ibn Affon raziyallohu anhu mus'hafni yetti qiroatdan faqat bittasining lahjasida yozdirishga qaror qildi. Oqibatda bugun yer yuzi musulmonlari Qur’onni faqat bitta mus'hafdan ya’ni, Usmon mus'hafida yozilgan xatidan o‘qiydigan bo‘ldi. Demak, ko‘plab mazhablar orasidan faqat to‘rttasining saqlanib qolgani asrlar davomida insonlarni turli ziddiyatlar va ixtiloflardan himoya etishda asos bo‘lgan”.
Mazkur to‘rt mazhabning to‘g‘riligi va haq ekanligi haqida barcha musulmon ummati ijmo, ittifoq qilganlar.
Alloma Ibn Rajab rahmatullohi alayh yana shunday deydi: “Alloh taolo shariatni saqlash va dinni muhofaza qilish uchun o‘z hikmati bilan odamlar ichidan to‘rt zabardast imomlarni chiqarib berdi. Ularning ilmu ma’rifatda bir martabaga erishganlarini va chiqargan fatvo va hukmlarini haqiqatga o‘ta yaqinligini barcha ulamolar bir ovozdan e’tirof qilganlar. Barcha hukmlar o‘shalar orqali chiqariladigan bo‘ldi. Bu narsa mo‘min bandalar uchun Alloh taoloning lutfu karami va marhamati bo‘ldi”.
Ulamolarimiz fiqhiy mazhablar imomlarini va ularning ishlarini quyidagi misol bilan tushuntiradilar: “Allohning roziligiga erishib, jannatiy bo‘lish xuddi tog‘ning cho‘qqisiga chiqishdek bo‘lsa, mazhab imomlari – Qur’on, hadis va shularga asoslangan manbalardan foydalanib, cho‘qqiga chiqishning eng oson va bexatar yo‘lini topib, belgi qo‘yib, osonlashtirib qo‘ygan kishilardir. Cho‘qqiga chiquvchilar mazkur buyuk to‘rt imom ko‘rsatgan yo‘ldan birini tutsalar osongina, qiynalmasdan maqsadiga erishadi”.
Imom Badruddin Zarkashiy “Bahrul muhit” kitobida shunday yozadi: “Musulmonlarning e’tirof qilingan to‘rt mazhabi haqdir va undan boshqasiga amal qilish joiz emas”.
Imom Ali ibn Abdulloh Samhudiy o‘zlarining “Iqdul farid fi ahkomit-taqlid” nomli asarlarida shunday deganlar: “Bilingki, ushbu to‘rt mazhabdan birini ushlashda katta foyda bor. Undan yuz o‘girishda esa, katta muammo va ixtiloflar bor. Bir mazhabda yurishdagi foydalardan biri – sahoba va tobe’inlarning shariat ilmini o‘rganishdagi odatlariga ergashishdir. Chunki, tobe’inlar shariat ishida bir-birlariga yoki sahobalarga ergashar edi, sahobalar esa, bir-birlariga yoki Rasulullohga ergashganlar”.
U zot yana shunday deganlar: “Bir mazhabda yurishdagi foydalardan yana biri – Payg‘ambarimiz sallallohu alayhi vasallam marhamat qilgan quyidagi hadisga amal qilish bor: ya’ni: “Agar ixtilofni ko‘rsangiz, o‘zingizga ko‘pchilik tomonini lozim tuting” (Imom Ibn Moja rivoyati).
To‘g‘ri mazhablardan faqat mana shu to‘rttasi qolgan ekan, ularga ergashish katta jamoaga ergashish hisoblanadi.
Shamsuddin Xapizov,
Namangan tumani "Halil hoji" jome masjidi imom-xatibi
Manba: @Softalimotlar