رَوَى عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ قَالَ " يأتي في آخر الزمان أناس من أمتي يأتون المساجد يقعدون فيها حلقاً ذكرهم الدنيا وحب الدنيا لا تجالسوهم ، فليس لله بهم حاجة " .
Abdulloh ibn Masud roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Oxir zamonda shunday ummatimdan bo‘lgan bir qavm keladiki, masjidlarda xalqa qilib o‘tirishadi. Dunyo so‘zlarini gapiradilar, chunki ular dunyoni yaxshi ko‘radilar. Ular bilan o‘tirmanglar! Chunki Alloh ulardan behojatdir” dedilar.
عن ابن عباس قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلى الله عليه وسلم- :« الكلام في المسجد يأكل الحسنات كما تأكل النار الحطب ».
Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Masjidda gapirilgan dunyoviy gap (qadam bosib kelgan) savob amallarini barchasini yeydi, olov o‘tinni yegani kabi” dedilar.
عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ عَنِ النَّبِىِّ -صلى الله عليه وسلم- قَالَ « إِنَّ لِلْمُنَافِقِينَ عَلاَمَاتٍ يُعْرَفُونَ بِهَا تَحِيَّتُهُمْ لَعْنَةٌ وَطَعَامُهُمْ نُهْبَةٌ وَغَنِيمَتُهُمْ غُلُولٌ وَلاَ يَقْرَبُونَ الْمَسَاجِدَ إِلاَّ هَجْراً وَلاَ يَأْتُونَ الصَّلاَةَ إِلاَّ دَبْراً مُسْتَكْبِرِينَ لاَ يَأْلَفُونَ وَلاَ يُؤْلَفُونَ خُشُبٌ بِاللَّيْلِ صُخُبٌ بِالنَّهَارِ ».
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Munofiqlarning bir nechta belgilari borki o‘shalar bilan taniladilar: salomlari la’natga xos, taomlari birovni norozi qilib tortib olingan, to‘dalab qo‘ygan g‘animatlari haromdan, masjidga kelsalarda faqat bir namozxonni g‘iybat qilish uchun yoki masjidagilarni so‘kish uchun va behayo so‘zlarni aytishlik uchun keladilar. Namozni kechiktirib kibrlanib o‘qiydilar. Ularning do‘sti ham yo‘q, birov bilan do‘stlashmaydilar ham. Xuftonda taxtaday qotib uxlab qoladilar, bomdodda esa baqir-chaqir qilib bahslashib turadilar” dedilar.
عن ابن مسعود قال: قال رسول اللّه صلى الله عليه وسلم: " قال الله عز وجل في بعض الكتب: إن بيوتي في أرضي المساجد وإن زواري فيها عمارها فطوبى لعبد تطهر في بيته ثم زارني في بيتي فحق على المزور أن يكرم زائره "
Abdulloh ibn Masud roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Alloh taolo ba’zi (nozil qilgan) kitoblarida shunday so‘zlarni dedi: “Masjidlar yerdagi mening uylarimdir. Undagi meni ziyoratchilarim esa, masjidga 5 vaqt namoz uchun keluvchilaridir. Baxt bo‘lsin shunday bandagaki, uyidan chiroyli xushbo‘ylanib chiqadi-da, mening uyimga Meni ziyorat qilish uchun keladi. Endi mezbonning bo‘ynidagi haq shuki, o‘z mehmonini ikrom qilishligidir”
Mavlono Jaloliddin Rumiy deydilar:
Agar Xoja shavad az banda roziy,
Ba u yor hast istiqboli moziy.
Shavad ay banda gar mavlo baozor,
Hamma dar har du olam az tu bezor.
Agar Hudo bandadan rozi bo‘lsa,
Kelajakda unga do‘st bo‘lgay.
Gar Hudo bandadan bo‘lsa norozi,
Ikki olamda hamma sendan bezor.
Alloh taolo bizlarni masjidga savob umidida borib gunohlar orttirib qaytishimizdan o‘zi asrasin.
Toshkent islom instituti 4-kurs talabasi
Tojiddinov Abdussomad Abdulbosit o‘g‘li
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Faqihlarning fiqhga bergan ta’riflarida «dalil» degan so‘z bormi? Yo‘q. Ular faqat mukallaflarning amallari haqida gapirishdi, hukmlarning mukallaflarga nisbatan joriy bo‘lish holatlariga e’tibor qaratishdi. Demak, umumiy qilib aytadigan bo‘lsak, fiqhga ikki xil ta’rif berildi. Biri usuliy ulamolarning ta’rifi, ya’ni «Qur’on va Sunnatdan hukmlarni qay tarzda chiqarib olish haqidagi ilm» degan ta’rif. Ikkinchisi fuqaholar bergan ta’rif bo‘lib, unda hosil bo‘lgan hukmlarning mukallaflarga qanday joriy qilinishi asosiy o‘ringa qo‘yildi. Bu hukmlar mutlaq mujtahidlar tarafidan chiqariladi. Hukmni faqat mutlaq mujtahid chiqara oladi. Ana shu mujtahid muayyan bir hukmni Qur’on va Sunnatdan qanday chiqarganini o‘rganish usul ilmining mavzusidir. Chiqarilgan hukmni o‘zimizga va jamiyatga tatbiq qilish esa muftiy va faqihlarning ishidir.
Demak, fiqhga ikki xil qarash mumkin ekan: hukmni chiqarib olish va uni tatbiq qilish. Bizning xatoimiz shuki, hukmni ishlab chiqish bilan uni tatbiq qilish orasidagi farqni tushunmayapmiz. Tushunmaganimiz uchun ham keraksiz gaplarni gapiryapmiz. Biz yuqorida aytib o‘tgan ikki yo‘nalish – tahallul, ya’ni dinga yengil qarash va tashaddud, ya’ni dinda g‘uluvga ketish yo‘nalishlari yo ikkinchi ta’rifdan bexabar qolishdi, yoki unga e’tiborsiz qarashdi. Ular faqat birinchi ta’rifni, ya’ni hukmni qay tarzda ishlab chiqishni izohlashdi.
«Hanafiy mazhabiga teran nigoh» kitobidan