Ma’lumki, dinimizda insonni saodatga yetishtirishning ko‘plab ko‘rsatmalari mavjud. Shunday amallardan biri – bu o‘z nafsini poklashidir. Inson qalbining xastaligi va uning sabablaridan o‘ta ziyraklik bilan ogoh bo‘lishga muhtoj. Nafsni har xil yomon yo‘llarga kirib ketishdan asrab, ertangi kunga nima hozirlab qo‘yayotganiga e’tibor qilgan inson chin baxt egasi hisoblanadi. Nafsini tarbiya qilmas ekan, oqibati ayanchli bo‘ladi.
Tarixga nazar soladigan bo‘lsak, o‘tgan olima-avliyolarimizning barchasi doimo nafsini tergab turgan. Hammasi yaxshiliklarning asosi – nafs tarbiyasi, yomonliklarniki – unga tobe bo‘lish ekanini ta’kidlagan.
Nafs mavzusi hamisha dolzarb mavzulardan bo‘lib, uning to‘g‘risida ko‘plab risolalar, hikmatli so‘zlar bitilgan.
Nafs tarbiyasi borasida Alloh taolo Qur’oni karimda bunday marhamat qiladi: “Darhaqiqat, uni (ya’ni o‘z nafsini-jonini iymon va taqvo bilan) poklagan kishi najot topdi” (“Shams” surasi, 9-oyat). Demak, taqvo bilan hayot kechirgan kishi saodatga erishar ekan.
Nafsni taqvo ila tarbiya qilish haqida hadisi sharifda bunday deyiladi.
Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Allohim, nafsimga taqvosini ber, Sen uning egasi va mavlosisan, uni poklaydiganlarning eng yaxshisisan”, der edilar” (Imom Tabaroniy rivoyati).
Nafsni dushmanlarning ichida ko‘rinmas dushmanga o‘xshatish mumkin. Bu xususda Rasululloh sallollohu alayhi vasallamdan bunday hadis keltiriladi: “Dushmanlarning ichida eng ashaddiy ichki dushman – o‘z nafsingdir”. Inson tafakkur qiladigan bo‘lsa, sirtdan kelayotgan dushmanni ko‘rishi va unga qarshi tayyorgarlik ko‘rishi mumkin. Lekin ichidagi dushmanini yengishi ancha mushkul. Chunki u insonning hamma sir-asroridan xabardor bo‘ladi. Insonni yomon ishlarga undaydi, gunohga targ‘ib etadi. Shu sababli har kim o‘z nafsini taftish qilib, uni kuzatishdan hargiz beporvo bo‘lmasligi kerak. Inson hayot ekan, nafs bilan bo‘lgan savol-javoblar va ba’zan g‘alayonlar sira ham to‘xtamaydi. Nafs tinimsiz tarbiyaga muxtoj, biroz bo‘sh qo‘ysa, darhol ishratga moyil qiladi. Nafs tufayli odam bolasi kayfu safoga, yomon xayollarga g‘arq bo‘ladi. Zero, insonning o‘z vujudini idora qiluvchi bir boshqaruvga ehtiyoji bordir. Nafs insonning shu ehtiyojini qondiradi.
Nafs insonga dushman ekani to‘g‘risida Sufyon Savriy bunday dedi: “O‘zimga nafsimdan ko‘ra ashaddiyroq dushmanni ko‘rmadim”. Abu Abbos Musiliy nafsiga qarata derdi: “Ey nafs, ne’matlarga burkangan boyvachchalar bilan bo‘lib, dunyodan nima topding? Oxirat g‘amida obidlar bilan ibodatlar qilding, yana nega norozisan? Men sen bilan go‘yo jannat va do‘zax orasida tutqundayman. Ey nafs, qachon fursatni g‘animat bilasan?” Demak, nafsini jilovlay olmaganlar bu dunyoga aldanib qolar, qimmatli vaqtini behuda narsalarga sarf etgan bo‘lar ekan.
Haqiqatan sabr bilan tarbiya qilinmagan nafs insonni har ko‘yga soladi. Nafs tinmasdan insonni ayshu-ishratga, mol-dunyoga, shariat harom qilgan narsalar iste’moli va hokazoga targ‘ib etadi. Bularni faqat sabr va kuchli iroda ila bartaraf qilish mumkin.
Nafs tarbiyasidan umidi bor inson, avvalo, kattayu kichik gunohlardan o‘zini asrashi, savobli amallarni ko‘paytirishi lozim. Zero, shayton uning ochiq dushmanidir. U nafsga qul bo‘lib, gunoh ishlarga undaydi. Inson toatda tanballik qilsa, oqibat gumrohlik bo‘ladi. Shu bois har kim o‘z ichki dushmani bilan doimo hisoblashib turishi kerak. Insonning o‘zi anglab yetishi mushkul bo‘lgan bir qancha dushmanlari bo‘lib, ular dunyo, shayton va nafsdir. Taqvo bilan dunyodan ehtiyot bo‘linadi.
Yaratgan barchamiz ni odobda go‘zal xulqda aylasin.
Kenjabek Soliyev ,
Chust tumani "G‘oyib eronlar" jome
masjidi i mom xatibi
O‘zbekiston musulmonlari idorasi tasarrufidagi oliy va o‘rta maxsus diniy ta’lim muassasalarida bitiruv tadbirlari bo‘lib o‘tmoqda.
Joriy yilning 31 may sanasida Mir Arab oliy madrasasini 32 nafar, Imom Termiziy o‘rta maxsus diniy ta’lim muassasasini 23 nafar bitiruvchi bitirdi.
Bugun, 3 iyun kuni esa Andijon viloyatidagi "Sayyid Muhyiddin maxdum" o‘rta maxsus islom ta’lim muassasasining 2021-2025-o‘quv yili bitiruvchilari uchun tadbir bo‘lib o‘tdi. Unda O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari Muhammadolim domla Muhammadsiddiqov ishtirok etdi.
Eslatib o‘tamiz, bu yil diniy oliy ta’lim muassasalarini tamomlayotgan 119 nafar bitiruvchidan 15 nafari ayol-qizlar, o‘rta maxsus ta’lim muassasalarini bitirayotgan 436 nafardan 56 nafari ayol-qizlardir.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati