Dolzarb mavzu
“Qor malikasi” filmida bir gap aytiladi: “Bolalarni erkatoy qilib o‘stirish kerak. Shunda ular buyuk qaroqchi bo‘lib yetishadi...” Atrofga boqib, erkatoy bolalarning bir ko‘zini bog‘lab, birovlarning molini zulm bilan tortib oladigan qaroqchiga aylanishini kutdim. O‘shanda bola ekanman-da... So‘zlarni to‘ppa-to‘g‘ri tushunib olibman.
Men “qaroqchi” bo‘lishini kutgan erkatoylarning aksari oddiygina bolalar kabi ulg‘ayishdi, o‘qishga kirishdi, keyin farzandli bo‘lishdi, turli tashkilotlarda ishlab ketishdi.
Xullas, bu erkatoylikning zarari yo‘qdek ko‘rina boshladi. Biroq bir kuni erkatoy bir tanishim o‘qishga kirishi tarixini gapirib berdi. Suhbat orasida hamkasblarining yomon munosabatlaridan ham nolib o‘tdi...
Shu payt miyamda “yarq” etib chaqin chaqqandek bo‘ldi...
Barchaga birdek ayonki, qaroqchilar o‘zgalarning mol-mulkini zo‘ravonlik, zulm bilan tortib olishadi. Men aslida to‘g‘ridan to‘g‘ri tushungan so‘zning biroz teranroq, biroz falsafiyroq ma’nosi bor ekan. O‘ylab ko‘rilsa, erkatoylar nafaqat moddiy, balki ma’naviy haqlarga ham daxl qilisharkan.
Otasining davrida bilimi yetmasa ham, ta’lim dargohiga “kiradi”. Bilimli bir yetuk mutaxassisning o‘rnini egallaydi. Ishga “joylashadi”. Yana o‘sha manzara... Yetuk bilim va salohiyatga ega korxonaga ham, yurtga ham manfaat keltira oladigan – bir mutaxassis ishsiz. Korxona esa, ish bermaydigan bir xodimga oylik to‘laydi. Uning vazifasi, mas’uliyati o‘zgalar zimmasiga yuklanadi. Natijada ish sifati pasayadi, korxonada muhit izdan chiqadi. Zero, hadisi sharifda Rasululloh sollallohi alayhi va sallam: “Ish o‘z egasining qo‘lidan boshqasiga o‘tsa, qiyomatni kutavering”, deya ogohlantirganlar (Imom Buxoriy rivoyati).
...Aslida biz sanab o‘tgan va yana tilga olmagan bu kabi illatlar oxir-oqibat jamiyat kishilari orasida norozilik, bir-biriga bo‘lgan yomon munosabat, dushmanlik kabi vaziyatlarni keltirib chiqaradi. Alal-oqibat, erkatoylar ham taraqqiyotga, ham tinchlikka raxna soladi.
To‘g‘ri, bola tarbiyasining ma’lum bosqichlarida bolani yoshiga yarasha erkalash, rag‘batlantirish, suyish foydali. Lekin uni keyinchalik ham yosh boladay erkalab, aytganini muhayyo qilaverish salbiy oqibatlarga olib keladi.
Ayniqsa, mehri to‘lib-toshib turadigan onalar bu narsani doimo esda tutishlari oilaga ham, jamiyatga ham naf beradi.
Nigora MIRZAYEVA
Baqara surasining: «Allohga “chiroyli qarz” beradigan (Uning yo‘lida o‘z boyligidan sarflaydigan) kishi bormi?..» 245-oyati karimasi nozil bo‘lgach, Abu Dahdah roziyallohu anhu: “Ey Allohning Rasuli! Alloh qarzdan behojat bo‘lgani holda, bizning qarz berishimizni xohlaydimi?” – dedilar.
Nabiy alayhissalom: “O‘sha sababli sizlarni jannatga kiritishni xohlaydi”, deya javob berdilar. “Agar men Robbimga qarz bersam, uning evaziga men va bolalarimni ham jannatga kiritadimi?” – dedilar Abu Dahdah.
Nabiy alayhissalom: “Ha”, dedilar. Shunda Abu Dahdah: “Unday bo‘lsa, qo‘lingizni uzating!” – dedilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qo‘llarini uzatgan edilar, Abu Dahdah: “Mening ikkita bog‘im bor, ularning biri Madinaning past tarafida, boshqasi tepa tarafida joylashgan. Xudo haqqi, menda shulardan boshqa narsa yo‘q, ularni Allohga qarz berdim”, dedilar.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Bittasini Allohga berib, boshqasini o‘zing va oilang tirikchiligi uchun olib qo‘yavergin”, dedilar.
Abu Dahdah: “Yo Allohning Rasuli, siz guvoh bo‘lingki, men ikkisidan eng yaxshisini, ichida 600 tup xurmosi borini berdim”, dedilar.
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Unday bo‘lsa, Alloh u sababli seni jannat ila mukofotlaydi”, dedilar.
Abu Dahdah bog‘ tomon yurdilar va ayoli hamda bolalarini chaqirib: “Chiqing, men bu yerni Allohga qarz berdim”, dedilar.
Ummu Dahdah: “Yo‘g‘-e, nimaga bunday qildingiz, axir bu bog‘ni orqangizdan qoladigan bolalaringizga tashlab ketganingiz yaxshi emasmi? Choraginimi yo yarminimi berib, qolganini o‘zimizga olib qolmabsiz-da!” demadilar.
Aksincha, Ummu Dahdah: “Yaxshi savdo bo‘libdi, Alloh sizga baraka bersin”, dedilar. Keyin bolalariga o‘girilib, ularning etaklaridagi xurmolarni qoqib tashladilar va og‘zida chaynab turganlarini ham chiqartirib yubordilar. Shu zahoti bolalari bilan u yerdan chiqib, ikkinchi bog‘ga kirib joylashdilar.
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Abu Dahdah uchun mevalari mo‘l qanchadan-qancha xurmo daraxtlari tayyorlab qo‘yilgan”, dedilar.
Ey Abu Dahdah, mukofotingizni Alloh bersin! Qanday qilib Allohning amriga bu darajada tezlik ila labbay deya javob berdingiz-a?! Qanday qilib ajabtovur, mevalari ko‘pligidan shoxlari egilib qolgan bu xurmozorni
Allohning jannatidan umid qilib, O‘zining yo‘lida sadaqa qildingiz?! Buni qanday uddaladingiz?!
Hozirgi kunda oldiga ishonchli kishilar kelib masjid qurilishi uchun yordam so‘rashganida yoki musulmonlarga foyda keltiradigan biror-bir ishga homiylik qilish iltimosi bo‘lganda ikkilanadigan ba’zi boylarga o‘xshab Abu Dahdah roziyallohu anhu uzoq o‘ylanmadilar. Yoki bo‘lmasa maqtov, o‘zlarining haqlariga madhiya so‘ramadilar. Yo‘q, Allohga qasamki, u zot bu ishlarni Alloh O‘zining muxlis bandalariga tayyorlab qo‘ygan jannatiga talabgor bo‘lib qildilar, bundan boshqa narsaning talabida bo‘lganlari yo‘q.
Ey Abu Dahdah, qilgan ishingiz muborak bo‘lsin! Yana sizga bundayin soliha ayol muborak! Bunday ulkan martabada tura olish qutlug‘ bo‘lsin! Ey Ummu Dahdah! Musulmonlarning ayollari sizdayin zotlarga ergashsinlar...
Hasson Shamsiy Poshoning "Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar" nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.